Vikipedi

Memduh Ün

Türk yönetmen, yapımcı, oyuncu ve senarist (1920–2015)

Arif Memduh Ün (14 Mart 1920, İstanbul - 16 Ekim 2015, Muğla), Türk futbolcu, sinema yönetmeni, oyuncu,[1] kurgucu, senarist, yapımcı, öğretim görevlisi ve Onursal Profesör.[2]

Memduh Ün
DoğumArif Memduh Ün
14 Mart 1920(1920-03-14)
İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm16 Ekim 2015 (95 yaşında)
Bodrum, Muğla, Türkiye
Ölüm sebebiAkciğerlerinde sıvı birikmesi, yüksek tansiyon ve yaşa bağlı organ yetmezliği
MilliyetTürk
Vatandaşlık Türkiye
EğitimVefa Lisesi, İstanbul
MeslekFfutbolcu, oyuncu, senarist, yapımcı, yönetmen
Etkin yıllar1948-2005
Evlilik
Cahide Şen
(e. 1949; ö. 2015)
Partner(ler)Fatma Girik
Çocuk(lar)Sevda Ün
Uğur Ün
ÖdüllerTüm Liste

1947-2005 yılları arasında yapımcı olarak 124, yönetmen olarak 72, oyuncu olarak ise 48 filme imza atmıştır.[3]

İlk yılları ve eğitimi değiştir

1920’de İstanbul Kasımpaşa'da dünyaya geldi.[4][5] Babası polis Mustafa Ün, annesi bir deniz yüzbaşısının kızı olan Makbule Ün’dür.[4]

1937’de Vefa Lisesinden mezun oldu.[6] 1938 yılında girdiği İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ndeki eğitimini üçüncü sınıfta bıraktı.

Ortaokulda futbolla tanışan ve Langa Genç Takımı’nda futbol oynayan Ün, 1940-1942’de BJK Beşiktaş'ta yer aldı. 1941 yazında Ankara Demirspor’da oynadı. Takımı 1942-43 sezonunda Ankara ligi şampiyonu oldu.[5] Askerliğini 1946’da Ankara’da tamamladıktan sonra İstanbulspor takımının antrenmanlarına katıldı, ardından İETT Futbol Takımı’na geçti. Futbol hayatı devam ederken bir yandan da Eskişehir Şeker Fabrikası'nda, TCDD'de ve Elektrik İdaresinde memurluk yaptı.

1947'de amatör oyuncularla çalışmak isteyen yapımcı Hürrem Erman’ın "Damga" filminde oynaması teklifi üzerine Turhan Ün takma adıyla bu filmde oyuncu olarak yer aldı.[3] 1949’da Cahide Şen ile evlendi. Bu evlilikten bir oğlu, bir kızı dünyaya geldi[4]

Sahne hayatı değiştir

İETT’de memurluk yapmayı sürdüren Ün, 1949’da Karadeniz Postası filmi ile ikinci kez oyunculuk yapma fırsatı yakaladı.[5] Ardından arkadaşı Arşavir Alyanak ile birlikte senaryosunu yazdıkları Hayat Acıları (1951) adlı filmi çekerek ilk yapımcılık deneyimini gerçekleştirdi. Arşavir ve Ün, ticari başarı sağlayan bu filmin bütün haklarını Ceylan Film’e satarak kendi yapım şirketleri olan Yakut Film’i (1951) kurdular.[3] 1954’e kadar Yakut Film’in ve başka şirketlerin filmlerinde oyunculuk yapmaya devam eden Ün, 1954'te yönetmenliğe geçti.[3] İlk filmi Düşman Aşıklar’ın uğradığı ticari başarısızlık ile hayal kırıklığı yaşadı. Ertesi yıl melodram kalıbına uygun temalar kullanarak yaptığı Yetim Yavrular ile başarıyı yakaladı ve 1959’a kadar koyu melodram filmleri yapmayı sürdürdü.[3] Bu dönemdeki filmlerinin çoğunda Muhterem Nur başrol oyuncusu olarak rol aldı.

Ün, 1958'de Üç Arkadaş filmiyle melodram kalıbının dışına çıkarak sinema dilini değiştirdi. Film, Türkiye sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul edildi.[3] Bu filmdeki başarısı sayesinde Film Dostları Derneği’ne davet edilen sanatçı, Türk sinemasının önemli yönetmenleri arasına katıldı. Bu dönemde Fatma Girik’le yaşamaya başladı ve çiftin birlikteliği hayat-boyu devam etti.[4]

1960 yılında çektiği Ayşecik filmi ile Türkiye sinema tarihinin çocuk yıldızlar dönemini başlattı. Ayşecik’le kazandığı başarının ardından Arşavir Alyanak ile Yakut Film’de ortaklığı sona erdi ve Uğur Film'i kurdu.[3] Gişe garantisi olan filmler üretmeye yönelen Memduh Ün, yıldız oyunculara uygun filmler üretti. Ayhan Işık ile polisiye ve komedi filmleri, Fatma Girik ile güçlü erkeksi kadın tipleri üzerinden filmlere çevirdi.

1960'ta Be-ya Film adına çektiği ve Edmond Morris'in Tahta Çanaklar adlı oyunundan uyarladığı Kırık Çanaklar, 2. Türk Film Festivali'nde "En İyi Yönetmen" ve "En İyi Film" ödüllerini aldı. Daha sonra yerli ve yabancı uyarlamalara yönelerek Orhan Kemal, Kerime Nadir, Graham Green, William Irish, Peride Celal gibi edebiyatçıların eserlerini sinemaya uyarladı.[6] Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı Namusum İçin'i yönetti. Film, 3. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Yönetmen ödülünü aldı.

1970’li yıllarda yönetmenlikten çok yapımcı kimliği ile filmler üretti. Ağrı Dağı Efsanesi (1975) filmi ile 13. Altın Portakal Film Festivali’nde En İyi Yapımcı ödülü aldı. 1980’li yıllarda Kemal Sunal filmlerinin yapımcılığını üstlendi.

1990 yılında kendisi finanse ederek çektiği ilk film olan Bütün Kapılar Kapalıydı filmini çekerek daha önceki filmlerinde görülmeyen bir konu ve sinematografiye yöneldi. Bunu Gün Ortasında Karanlık ve pek çok ödül alan Zıkkımın Kökü filmleri izledi. Yönetmenliğini üstlendiği son film Sinema Bir Mucizedir (2005) oldu ancak rahatsızlığı nedeniyle filmi tamamlayamayıp Tunç Başaran’a devretti.

Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Sinema sanatçısı Memduh Ün 16 Ekim 2015 tarihinde tedavi gördüğü Bodrum'da 95 yaşında öldü.[7]

Filmografisi[8] değiştir

Yıl Yapım Diyaloglar Kurgu Oyuncu Senarist Yapımcı Yönetmen Müzik Not(lar) Yıl Yapım Diyaloglar Kurgu Oyuncu Senarist Yapımcı Yönetmen Müzik Not(lar)
1948 Damga   1971 Zehir Hafiye  
1949 Karadeniz Postası   1971 Önce Sev Sonra Vur  
1951 Hayat Acıları/Gülnaz       1972 Murat İle Nazlı      
1952 Onu Ben Öldürdüm       1972 Para      
1953 Uç Baba Torik       1972 Sezercik Aslan Parçası    
1953 Aşk Izdırabtır   1972 Battal Gazi'nin İntikamı  
1954 Yaban Kız       1972 Çöl Kartalı  
1955 Öp Babanın Elini         1972 Leyla ile Mecnun  
1955 Yetim Yavrular         1972 Namus  
1955 Günahkar Baba     1972 Acı Yudum  
1955 Düşman Aşıklar 1972 Evlat  
1956 Piç / Kahpe Dünya       1972 Feryat  
1956 Zeynep'ın İntikamı     1973 Gönülden Yaralılar    
1956 Ana Hasreti       1973 Toprak Ana    
1957 Yetim Ömer         1973 Kara Orkun    
1957 Bir Serseri       1973 Battal Gazi Geliyor  
1957 Zeynebin Aşkı/Güllü Fatma       1973 Yanaşma  
1958 Çoban Kızı     1973 Ezo Gelin  
1958 Sokak Çocuğu     1973 Hazreti Ömer'in Adaleti  
1958 Üç Arkadaş     1974 Battal Gazi'nin Oğlu  
1958 Ayşe'nin Çilesi   1974 Önce Vatan  
1958 Murada Ereceğiz   1974 Talihsiz Yavrum  
1958 Ana Hasreti/Dertli Ana   1975 Ağrı Dağı Efsanesi      
1960 Mahallenin Sevgilisi       1975 Cellat      
1960 Ateşten Damla     1975 Kadınım  
1960 Ayşecik     1975 İnsan Avcısı  
1960 Ölüm Peşimizde     1975 Çapkın Hırsız  
1960 Kırık Çanaklar   1975 Kılıç Aslan  
1960 Namus Uğruna   1975 Kokla Beni Melahat  
1960 Ölüm Perdesi   1976 Bulunmaz Uşak    
1961 Avare Mustafa       1976 Hasip ile Nasip  
1961 Güneş Doğmasın     1976 Korkusuz Cengaver  
1961 Boş Yuva     1976 İntikam Meleği / Kadın Hamlet  
1961 Yasak Aşk     1976 Taksi Şoförü  
1961 Seviştiğimiz Günler     1976 Darbe  
1962 Belalı Torun     1976 Delicesine  
1962 Akasyalar Açarken   1977 Bir Tanem  
1962 Kısmetin En Güzeli   1977 Akrep Yuvası    
1962 Üç Tekerlekli Bisiklet     1977 Ana Ocağı    
1962 Rıfat Diye Biri   1977 Hakanlar Çarpışıyor  
1962 Ayşecik Yavru Melek   1977 Altay'dan Gelen Yiğit  
1963 Bire On Vardı       1977 Cemil Dönüyor  
1963 Çapkın Kız     1977 Yıkılmayan Adam  
1963 Yavaş Gel Güzelim       1978 Cevriyem    
1963 Aşk Hırsızı   1978 Gelincik  
1964 Halk Çocuğu     1978 Yaşam Kavgası  
1964 Kanun Karşısında     1978 Derdim Dünyadan Büyük  
1964 Öp Annemin Elini     1979 Bekçiler Kralı    
1964 Ağaçlar Ayakta Ölür     1979 İstanbul 1979    
1964 Dağ Başını Duman Almış     1979 Umudumuz Şaban  
1964 Kırk Küçük Anne   1979 Kanun Gücü  
1964 Erkek Ali   1979 Köşe Kapmaca  
1964 Kalbe Vuran Düşman   1979 Vah Başımıza Gelenler  
1964 Keşanlı Ali Destanı   1980 Devlet Kuşu        
1964 İstanbul'un Kızları   1980 Gol Kralı    
1965 Yıldız Tepe       1980 Zübük  
1965 Namusum İçin   1981 Kanlı Nigar    
1965 Kırık Hayatlar     1982 Kaçak    
1965 Namusum İçin     1982 Gülsüm Ana    
1965 Canım Sana Feda   1982 Doktor Civanım    
1965 Yasak Sokaklar   1982 Yürek Yarası    
1965 Canın Cehenneme   1982 Yaşamak Seninle Güzel  
1965 Veda Busesi   1983 Kılıbık  
1966 Aslan Pençesi     1983 Çarıklı Milyoner    
1966 Fakir Çocuklar     1984 Postacı    
1966 Vahşi Sevda     1984 Ortadirek Şaban    
1966 Altın Çocuk   1984 Ömrümün Tek Gecesi  
1966 Erkek Ve Dişi     1984 Sokaktan Gelen Kadın  
1966 Üç Korkusuz Arkadaş     1984 Dağınık Yatak  
1966 Karakolda Ayna Var   1985 Gurbetçi Şaban  
1966 Kanunsuz Yol   1985 Katma Değer Şaban  
1967 Aslan Yürekli Kabadayı       1985 Kahreden Gençlik  
1967 Yaprak Dökümü       1985 Paranın Esiri  
1967 Zilli Nazife     1986 Garip          
1967 Son Gece   1986 Oğlum Oğlum    
1967 Son Gece     1986 Deli Deli Küpeli  
1967 Kız Kolunda Damga Var   1986 Vazife Uğruna  
1967 Serseri   1987 Gönül Dostları        
1968 İlk ve Son       1987 Kiracı  
1968 Vuruldum Bir Kıza     1987 Yakışıklı  
1968 Köroğlu   1987 Yeniden Doğmak  
1969 İnsanlar Yaşadıkça       1988 Bıçkın  
1969 Büyük Yemin     1988 Bu Devrin Kadını  
1969 Ölmüş Bir Kadının Mektupları     1988 Öğretmen  
1969 Vatan ve Namık Kemal   1988 Bir yudum insan-Ayhan Işık  
1969 Boş Beşik   1989 Zehir Hafiye  
1970 Kara Peçe     1989 Polis Dosyası  
1970 Dağların Kartalı   1990 Bütün Kapılar Kapalıydı        
1970 Meçhul Kadın   1990 Gün Ortasında Karanlık    
1970 Şoför Nebahat   1992 Zıkkımın Kökü    
1970 Aşk Ve Tabanca   1992 Düş Gezginleri  
1970 Beyaz Güller   1995 Yer Çekimli Aşklar  
1971 Üç Arkadaş         1995 Ona Sevdiğimi Söyle  
1971 Satın Alınan Koca     2005 Sinema Bir Mucizedir        
1971 Battal Gazi Destanı   2007 Salih Tozan Belgeseli  
1971 Kerem İle Aslı   2008 İzzet Günay Belgeseli  
1971 Umutsuzlar  

Ödülleri değiştir

1961: Türk Filmleri Yarışması - En İyi Yönetmen - Kırık Çanaklar
1966: 3. Altın Portakal Film Festivali - En İyi Yönetmen - Namusum İçin
1969: 6. Altın Portakal Film Festivali - En İyi 3. Film - İnsanlar Yaşadıkça
1990: 3. Ankara Film Festivali - En İyi İkinci Film - Bütün Kapılar Kapalıydı
1998: 35. Altın Portakal Film Festivali - Yaşam Boyu Onur Ödülü
2007: Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema - Sinema Onur Ödülü

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "TSA' da Memduh Ün". tsa.org.tr. 7 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023. 
  2. ^ "Sinematürk' te Memduh Ün". 17 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2022. 
  3. ^ a b c d e f g "Memduh Ün ve Türk Sineması'ndaki Yeri". 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015. 
  4. ^ a b c d "Seral Cumali, Eşim boşanmadan lafını ettirmedi ama 44 yıldır birbirimizi göremedik, Posta gazetesi Karnaval eki 08.09.2013". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2015. 
  5. ^ a b c Kemal Hamamcıoğlu, Memduh Ün Sineması’nda Edebiyat Uyarlamaları, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010
  6. ^ a b "TSA da Memduh Ün". 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015. 
  7. ^ "Hürriyet' te Memduh Ün'ü kaybettik". 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2015. 
  8. ^ "Sinematürk' te Memduh Ün". sinematurk.com. 7 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2023. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Memduh_Ün&oldid=32265077" sayfasından alınmıştır