Mehmet Mahfi Bey

Mehmet Mahfî Bey (Osmanlıca: محمد مخفی بك) (1860'lı yılların sonu ile 1870'lı yılların başı (?), Sevlievo - 10 Kasım 1923, İstanbul); Türk şair, devlet adamı ve asker.

Mehmet Mahfî Bey
Doğum	1860'ların sonu ile 1870'lerin başı arası (?) Sevlievo, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	10 Kasım 1923 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Mahlas	Mahfî
Meslek	Şair, Asker
Dil	Türkçe, Osmanlıca
Milliyet	Türk, Osmanlı
Dönem	Ara Nesil
Tür	Şiir
Konu	Lirik
Edebî akım	Romantizm
Evlilik	Fatma Mesadet Hanım
Çocuklar	Necdet Mahfi Ayral, Nimet Mahfî Ayral
Etkiledikleri Necdet Mahfi Ayral, Jeyan Mahfi Tözüm
Etkilendikleri Victor Hugo, Muallim Naci, Şinasi, Namık Kemal

Yaşamı

Eskiden Osmanlı'nın Rumeli Bölgesi'nde, bugün Bulgaristan'ın kuzey bölgelerinde yer alan; eski adı "Servi" olan, bugün "Sevlievo" diye anılan bir kasabada dünyaya gelmiştir. Babası kasaba eşrafından Hafız Mehmet Efendi’dir. Osmanlı-Rus savaşları sonucunda küçük yaşta ailesi ile beraber İstanbul'a göçmüştür. Zekası ile ön plana çıkan Mehmet Mahfi, Kuleli Askeri Lisesine girmiştir. Burada tanıdığı ve yakınlık kurduğu Ali Bey'in kız kardeşi Fatma Mesadet Hanım ile 1895 yılında evlenmiştir. Fatma Mesadet Hanım’ın soyu, baba tarafından III. Ahmet’e kadar uzandığından saraya yakınlık elde eder. Fatma Mesadet Hanım'ın ailesine Paşabahçe mevkiinde Abdülmecit tarafından armağan edilen arazide bir konak inşa ederek burada yaşamaya başlarlar. Çiftin evliliğinden beş çocuk dünyaya gelir ancak geriye Nimet Hanım ve Necdet Mahfî Bey yaşar. Bu iki çocuk da annelerinin etkisiyle tiyatrocu olmuş hatta Necdet Mahfî (Ayral) Bey, Türk tiyatrosunun önemli kişilerinden biri haline gelmiştir. Onun kızı Jeyan Mahfî Ayral Tözüm de Türk sinemasının ve Yeşilçam sinemasının önemli sanatçılarından biri olmuştur.

Askeri okulu bitirdikten sonra Pirzerin fırka kumandanlığı görevini yürütür. Dönemin subaylarının aksine saraya olan yakınlığından dolayı İttihat ve Terakki Fırkası ile sürtüşme yaşar. Mirlivalığa kadar yükseldiği halde, İttihat ve Terakki’nin yönetime geçmesi sebebiyle yaşanan iktidar değişimi sonunda rütbe tenziline uğramış ve tekrar miralay yapılmıştır. Bundan sonra da önemli görevlere getirilmez ve görece küçük görevler alır. I. Dünya Savaşı sırasında da yine küçük bir görev olarak görülebilecek Antep Divan-ı Harb azalığı görevini yürütür. Bu görevi sırasında büyük oranda Ermeni Tehciri ile ilgili görevleri yürütmüştür. Kendisi Anadolu Harekâtı'nın ilk günlerini görmüş, sağlık durumu nedeniyle fiilen destek olamamışsa da fikren destek olmuştur. Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim 1923 tarihinde, önce öksürük krizi ve onu takip eden beyin kanaması sebebiyle girdiği koma neticesinde 10 Kasım 1923 günü de vefat etmiştir.

Edebi kişiliği

Kendisi, Nazbizade Nazım gibi dönemindeki oldukça kalabalık olan asker-şair tayfası içerisinde yer almaktadır. Hatta Kuleli Askeri Lisesinde edebiyat öğretmenliği de yapmıştır. Dönemin önemli isimleri olan Namık Kemal ve Muallim Naci'den etkilenmiş ve bu şairlere nazireler yazmıştır. Şair, dönemin çeşitli gazetelerinde tekil şiirler yayınlamışsa da Kasım 1891’de “Servet-i Kalb” adlı tek şiir kitabını Matba‘a-i Amîre’de bastırmış ve yayınlamıştır. Şairin şiirleri, içerik ve biçim bakımından Tanzimat Dönemi Edebiyatı ile Servet-i Fünûn Edebiyatı arasındaki geçişi ifade eden Ara Nesil Dönemi'nin özelliklerini taşımaktadır. Şairin müzisyen bir yönü de bulunmaktadır. Bazı şiirlerini bestelenmek için yazarken bazı şiirleri de sonra bestelenmiştir.

Kaynakça

• Mehmed Mahfî Bey (1891). Servet-i Kalb. İstanbul: Matba'a-i Amîre.
• Neşe Çoban (2023). Ara Nesil Şairi Mehmed Mahfî'nin Hayatı, Edebî Kişiliği ve Şiirleri. (Yüksek Lisans Tezi). Muş Alparslan Üniversitesi SBE.