Lahıc bakır işçiliği
Lahıc bakır işçiliği, Azerbaycan'da İsmayıllı Rayonu'nun Lahıc kasabasında icra edilen geleneksel bir halk sanatıdır. Bakır çanak çömlek ve diğer ürünlerin üretimini kapsamaktadır. 2015 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi'ne eklenmiştir.[1][2][3]
| Lahıc bakır işçiliği | |
|---|---|
 | |
| Ülke | Azerbaycan |
| Kaynak | 675 |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2015 (10. oturum) |
Tarihçe değiştir
Lahıc'ın bakırcı ailelerinden Aliyev ailesi bu zanaata ilk kez 1725 yılında başlamıştır.[4][5]
Lahıc, 19. yüzyıldan itibaren Azerbaycan'da bakırın ana merkezi haline gelmiştir. Lahıc'ta büyük miktarlarda ev aletleri yapılıyordu. On dokuzuncu yüzyılın ortalarında Lahıc'ta 200'e yakın atölye vardı.[6]
1878 yılında Lahıc köyünde hazırlanan bir bakır eşya, Paris Dünya Sergisi'nde altın madalya ile ödüllendirildi. Şu anda Londra'dan Paris'e, Moskova'dan İstanbul'a kadar birçok müzede Lahıc el sanatları sergileniyor.[7]
19 Nisan 2010 tarihinde Lahıc'ta bakırcılıkla ilgili bir kurs açıldı. İlk kurstan 12 genç mezun oldu. Kursun yöneticisi öğretmen Nazar Aliyev'di. Birinci yılını tamamlayan gençlerin birçoğu Lahıc Tarihi ve Kültürel Koruma Alanı'nda istihdam edildi. Geri kalanlar ise dükkânlarda bakırcılıkla uğraşıyordu.[4][5]
Lahıc bakır sanatı Kasım 2015'te UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne aday gösterildi.[8] Aynı yılın 3 Aralık'ında bu zanaat UNESCO'nun Somut Olmayan Kültürel Miras Temsili Listesi'ne dahil edildi.[9]
Üretim değiştir
Tüm süreç bakır eritme ustasının koordinasyonunda gerçekleştirilir ve genellikle ustanın gerekli bilgi ve teknikleri edinmesine yardımcı olduğu çıraklar bulunur. Bakırcı-çekiççi, havanın eritme fırınına pompalanmasından ve daha sonra bakırın ince plakalar halinde dövülmesinden sorumludur. İşlemin son aşamasında bu plakalar usta tarafından şekillendirilip parlatılır ve gravürlerle süslenir. Bakır eşyalardaki süslemeler yöre halkının geleneksel ve kültürel değerlerini yansıtmaktadır. Nihai ürünler yerel atölyelerde ustalar tarafından satılmaktadır.[10][11]
Ürünler değiştir
Hazır bakır eşyalar arasında yayık, tepsi, sürahi, süzgeç, kase, kazan gibi ev eşyaları ve ev aletleri yer alıyor. 40'tan fazla çeşit bakır el yapımı eşyanın olduğu tahmin edilmektedir ve bunlar beş gruba ayrılmıştır: tabaklar, sofra takımları, süt ürünleri, su taşıma ve günlük ihtiyaçlar için diğer ev eşyaları.[12]
Ayrıca bakınız değiştir
| Wikimedia Commons'ta Lahıc bakır işçiliği ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça değiştir
- ^ "Copper craftsmanship of Lahij UNESCO". (ingilizce). unesco.org. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Examination of nominations for inscription in 2015 on the Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity (item 10.b on the agenda)". (İngilizce). unesco.org. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ ""Lahıc misgərlik sənəti" UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irs üzrə Reprezentativ siyahısına daxil edilib". (Azerice). azertag.az. 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ a b ""COPPER CRAFT: PRECIOUS METAL AND TRADITIONS IN LAHIC"". (ingilizce). www.euronews.com. 13 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ a b "Lahıcın əzablı yolları..." (Azerice). www.azadliq.org. 13 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Qədim sənət növümüz olan misgərlik UNESCO-ya doğru..." www.anl.az. 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Lahic Journal; From Splendid Isolation, Treasures for the World". (İngilizce). www.nytimes.com. 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Lahıc misgərlik sənəti YUNESKO siyahısına salına bilər". (azerice). www.anl.az. 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ ""Lahıc misgərlik sənəti" UNESCO-nun Qeyri-maddi mədəni irs üzrə Reprezentativ siyahısına daxil edilib". (azerice). www.anl.az. 14 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Lahıc misgərlik sənəti". (azerice). unesco.az. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Copper craftsmanship of Lahij". (İngilizce). ich.unesco.org. 21 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.
- ^ "Lahıc misgərlik sənəti". (Azerice). unesco.preslib.az. 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2024.