Vikipedi

Kobustan Petroglifleri

Gobustan Kaya Sanatı, tarih öncesi ve Orta Çağ dönemlerinin flora ve faunasını, avcılığını, yaşam tarzlarını ve kültürünü temsil etmektedir.[1] Kayalara yapılan oymalarda ilkel adamlar, dans ritüelleri, ellerinde mızraklı adamlar, hayvanlar, boğa güreşleri, deve kervanları, güneş ve yıldız resimleri yer almaktadır. Bu oymaların tarihi 5.000 – 20.000 yıl öncesine kadar gitmektedir.[2]

Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı
UNESCO Dünya Mirası
Resmî adıQobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu
Konum Azerbaycan
KriterKültürel: iii
Referans1076rev
Tescil2007 (31. oturum)
Bölge537.22 ha (1,327.5 dönüm)
Koordinatlar40°07′30.8″K 49°22′30.2″D / 40.125222°K 49.375056°D / 40.125222; 49.375056

Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı değiştir

Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı, Üst Paleolitik dönemden Avrasya'daki Orta Çağlara kadar insanlık tarihini temsil etmektedir.[3] Azerbaycan'da, Büyük Kafkas Dağları'nın güneydoğu ucunda yer almaktadır. Bakü'ye yaklaşık 64 kilometre (40 mi) uzaklıkta yer almaktadır. Sit alanı 537 hektar alan kaplamaktadır.[4]

Kültürel peyzaj alanı, orta Azerbaycan'ın yarı çöl bölgesinde bulunan üç kayalık yaylayı kapsamaktadır. 1.000'den fazla kaya yüzeyinde 40.000 yıllık kaya sanatı tarihini yansıtan 6.000'den fazla kaya çizimi bulunmaktadır.[4][5][6]

Arkeolojik kazılar sırasında, farklı arkeolojik evrelerde 104 adet küçük boyutlu oyma taş da keşfedilmiştir.[3]

Yaklaşık 5.000 ila 8.000 yıl öncesine tarihlenen Kobustan petrogliflerinde, Viking gemilerine benzer uzun gemiler de yer almaktadır.[7][8] Kobustan'daki kaya resimleri arasında gemi resimlerinin bulunması, bölgenin Akdeniz ve Avrupa kıtaları ile olan ilişkisini göstermektedir.[9]

Antik kaya sanatına ev sahipliği yapan Kobustan'da Jingirdağ, Büyüktaş ve Küçüktaş dağları ile Yazılıtepe bulunmaktadır. Kaya sanatı örneklerinin çoğu Büyüktaş ve Küçüktaş dağlarının üst yüzeylerinde bulunur. 3-4 bin yıl öncesine tarihlenen kaya resimleri ağırlıklı olarak av sahnelerini yansıtmaktadır. Daha korunaklı taraflarda insan (dansçılar, avcılar, kask takan erkekler) ve hayvan (geyik ve keçi) resimleri betimlenmiştir.[10]

Kobustan kayaları üzerindeki hayvanların görüntüleri, Pleistosen döneminde yaban öküzü ve yaban atları gibi büyük hayvanlardan, Holosen döneminin başından başlayarak iklim değişikliğine göre geyik, yaban domuzu ve kuş gibi nispeten daha küçük Holosen hayvanlarına kadar avlanma hedeflerindeki değişime bağlı olarak dönemlere göre değişmektedir.[3]

Küçüktaş Dağı'ndaki "Firuz-1", "Firuz-2", "Kaya-Arası", "Kaya-Arası-2", Büyüktaş Dağı'ndaki Kaniza, Ana-Zaga yaşam alanlarının duvarlarında petroglifler bulunmaktadır. Dağ, bu sit alanındaki bazı taşların üzerindeki petrogliflerle benzerlik göstermektedir.[3]

Kayalardan birinde, Fulminate önderliğindeki 12. Roma Lejyonu'nun Hazar kıyılarında geçici olarak kalışını gösteren Roma İmparatoru Domitian'ın saltanatı (MS 81-96) dönemine ait Latince bir yazıt bulunmaktadır.[7]

Erken döneme ait bir diğer kalıntı, Kobustan Kaya Sanatı'nda anlatılan eski bir müzik aleti olan "kaval çalan taş"tır (tef taşı).[7]

1996 yılında Azerbaycan SSC Bakanlar Kurulu kararı ile dağlar Kobustan Devlet Tarihi Sanat Koruma Alanı ilan edilmiştir. Başkanın kararıyla, dağlar 2007 yılında Ulusal Koruma Alanı ilan edildi.[4]

Kaya sanatı gravürlerinin kalitesi ve yoğunluğu nedeniyle Kobustan, 2007 yılında UNESCO Dünya Mirası Alanı ilan edildi.[4][11]

Tarihi değiştir

Kültürel peyzaj alanı ilk olarak 1939-40 yıllarında yerel bir madenci tarafından keşfedildi.[2][12] MÖ 12. ve 8. yüzyıllar arasına tarihlenen geyik, keçi ve sığırlara ait çizimler, Kobustan'daki Neolitik dönemi yansıtmaktadır.[13] 1947 ve sonrasında 3.500'den fazla petroglif ile yaklaşık 750 kayayı analiz eden Isak Jafarzadeh'in incelediği Kobustan petroglifleri, antik çağlardan Orta Çağ'a kadar 6 döneme ayrılmıştır:

  • Neolitik dönem (figürler omuzlarında ok ve yay bulunan kadın ve erkek çizimlerini içerir),
  • Geç Neolitik dönem (bizon, kayık ve okçu çizimleri),
  • Eneolitik dönem (büyük keçi, aslan ve geyik çizimleri),
  • Tunç Çağı dönemi (vahşi hayvanlar, atlar ve domuz çizimleri),
  • Demir Çağı dönemi (insan çizimleri, keçi ve geyik figürleri ile Roma yazıtları)
  • Orta Çağ (deve kervan çizimleri, elinde silah olan bir savaşçı, semboller, Arapça ve Farsça yazıtlar).[14]

İlerleyen yıllarda F. Muradova ve J. Rustamov 1.500'den fazla görüntünün ortaya çıkarıldığı yeni keşifler gerçekleştirdiler. Arkeolojik kazılar sırasında bölgede çok sayıda Tunç Çağı yapısı bulunmuştur.[3] Bu arkeolojik kazılar, Azerbaycan Ulusal Bilimler Akademisi Arkeoloji ve Etnografya Enstitüsü tarafından desteklenmiştir.[12]

1966, 1988 ve 2001'de, tüm kaya oymaları ve petroglifleri devlet koruması altına alındı [12]

Galeri değiştir

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Gobustan Rock Art Cultural Landscape". whc.unesco.org (İngilizce). 11 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018. 
  2. ^ a b "Gobustan Rock Art - Unesco World Heritage Site | For World Heritage Travellers". www.worldheritagesite.org (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2018. 
  3. ^ a b c d e Gobustan Rock Art Cultural Landscap -el paisaje cultural del arte rupestre de Gobustán (2016). "Gobustan Rock Art Cultural Landscape" (PDF). Cuadernos de Arte Rupestre: 213-232. 4 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Nisan 2022. 
  4. ^ a b c d "Gobustan Rock Art, AZERBAIJAN - Med-O-Med". Med-O-Med (İngilizce). 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018. 
  5. ^ The Archaeology of the Caucasus: From Earliest Settlements to the Iron Age. Cambridge University Press. 2017. ISBN 1107016592. 
  6. ^ "Gobustan Rock Art - Unesco World Heritage Site | For World Heritage Travellers". www.worldheritagesite.org (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018. 
  7. ^ a b c "The Rock Engravings of Gobustan". donsmaps.com. 11 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2018. 
  8. ^ Pre-Columbian Trans-Oceanic Contact. Lulu.com. 2016. s. 98. ISBN 9781329972162. 
  9. ^ Cognitive Archaeology as Symbolic Archaeology. İngiltere: Archaeopress, Publishers of British,Archaeological Reports. 2008. s. 32. ISBN 9781407301792. 
  10. ^ Azerbaijan: Mosques, Turrets, Palaces. Corvina Kiadó. 1979. ss. 8. ISBN 9789631303216. 
  11. ^ Heritage and Archaeology in the Digital Age: Acquisition, Curation, and Dissemination of Spatial Cultural Heritage Data. Springer. 2017. ISBN 3319653709. 
  12. ^ a b c Gobustan Rock Art Cultural Landscape. World Heritage Site Nomination Document 5 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: ":2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  13. ^ The sticky drawings of the deer, goat and cattle dated between 12th and 8th centuries BC reflect the Neolithic period in Gobustan. Rosen Pub Group. 2004. ss. 11. ISBN 0823944972. 
  14. ^ "Pleistocene art in Azerbaijan" (PDF). 5 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kobustan_Petroglifleri&oldid=30952323" sayfasından alınmıştır