Vikipedi

Kedi ısırıkları

Kedi ısırıkları, evcil kedinin insanlara, diğer kedilere ve diğer hayvanlara yaptığı ısırıklardır.[1][2] Amerika Birleşik Devletleri'nden elde edilen veriler, kedi ısırıklarının insanlara yapılan tüm hayvan ısırıklarının %5-15'ini temsil ettiğini göstermektedir[3][4] ancak bu rakamın, Felis tarafından yapılan ısırıkların eksik rapor edilmesinin bir sonucu olabileceği iddia edilmiştir. Nadir olmasına rağmen, kedi ısırıkları bazen komplikasyonlara ve çok nadiren ölüme neden olabilmektedir.[5][6]

Belirti ve bulgular değiştir

Kedi ısırıkları genellikle küçük yaralanmalar olarak kabul edilmektedir ancak ciddi enfeksiyona neden olabilmektedir.[7] Yaygın semptomlar, etkilenen bölgenin çevresinde ağrı ve şişliktir.[3] Bazen, kedi ısırmasından kaynaklanan doğrudan doku hasarı hareketliliği bozabilmektedir. Ayrıca tenosinovit veya artrite neden olabilmektedir.[8] Bu durumlarda ciddiyeti değerlendirmek için cerrahi konsültasyon gerekmektedir.[3][4] Derin ven trombozu, deri altı amfizem ve fetal taşikardi gibi bazı olağandışı komplikasyonlar tarif edilmiştir.[9] Bir kedi ısırığından edinilen bazı enfeksiyonlar veba gibi başka türlü de bulaşabilmektedir.[10]

Enfeksiyonlar değiştir

Evcil kedinin ağzındaki yerleşik flora Pasteurella, Staph, Bartonella ve Streptococcus türlerini içermektedir.[7] Kedi ısırıkları, köpek ısırıklarından daha sık enfeksiyon geliştirmektedir.[11] Bir kedinin dişleri keskindir, sivridir ve derin yaralara neden olabilmektedir. Bir kedi ısırmasından sonra deri genellikle ısırığın üzerini hızla kapatır ve mikroorganizmaları yakalayabilir.[6][12] Bir kedinin ısırığı, bir kişiye aşağıdakileri bulaştırabilir:

  • Bartonella henselae bakterisinin neden olduğu kedi tırmığı hastalığı[8][14]
    • Kedi tırmığı hastalığı, insanların bir kedi tarafından ısırıldıktan veya tırmalandıktan sonra kapabilecekleri bakteriyel bir hastalıktır. Kedilerin yaklaşık %40'ı bakterileri bir süre ağızlarında taşımaktadır ancak bir yaşından küçük yavru kedilerin buna sahip olma olasılığı daha yüksektir.[15] Bu enfeksiyonu olan çoğu kedi hastalık belirtisi göstermez.
  • Capnocytophaga canimorsus[13]
  • Pasteurella bakteri cinsinin neden olduğu pastörelloz[14][15]
    • Pastörelloz, hayvan ısırıkları ve çizikleri ile ilişkili bakteriyel bir hastalıktır. Pasteurella spp, sağlıklı kedilerin ağızlarında da yaşayan normal bir bakteridir. Bakteriler tipik olarak kedileri hasta etmez ancak kediler, başka bir hayvan tarafından çizildikleri veya ısırıldıkları yerlerde apse veya cilt enfeksiyonları geliştirebilmektedir.
    • İnsanlarda pastörelloz ağrılı yara ve cilt enfeksiyonlarına neden olmaktadır. Şiddetli vakalarda yaygın enfeksiyona neden olabilmektedir ve hatta sinir sistemini etkileyebilmektedir.
  • Hayvanlarda ve insanlarda ölümcül bir nörolojik hastalık olan kuduza bir virüs neden olmaktadır. Hayvanlara ve insanlara en çok kuduz hayvanların ısırması yoluyla bulaşmaktadır. Enfekte kedilerin çeşitli belirtileri olabilmektedir ancak çoğu zaman ani davranış değişiklikleri ve ilerleyici felç olmaktadır.

Teşhis değiştir

Isırmayı çevreleyen koşulların bir geçmişi elde edilerek tanıya yardımcı olunmaktadır. Isırmanın ne zaman yaşandığı, ısırığın yeri ve ısırığın muayenesi not edilmektedir. Kişinin ısırık bölgesinden drenajı olabilmektedir. Ateşli de olabilirler ve yaranın etrafında şişlik oluşabilmektedir. Isırıktan kaynaklanan yara, delikler üzerinde çok hızlı iyileşebileceğinden açılması ve araştırılması gerekebilmektedir. Herhangi bir apseyi boşaltmak için yaranın etrafına basınç uygulanarak yarayı yeniden açmak için evde hidrojen peroksit kullanılabilmektedir. Derin yaralar için bu işlemin tekrarlanması gerekebilmektedir. Bir hastanede, keşiften önce bölgenin uyuşturulmasını talep edebilirsiniz. Nörovasküler durum değerlendirilir. Bağışıklık durumu, nakledilen doku veya organların varlığı, romatizmal hastalık, diyabet, HIV/AIDS ve orak hücre hastalığı gibi tedaviyi belirleyebilmektedir. Şişmiş lenf düğümleri ve yukarı doğru yayılan kırmızı çizgiler belirgin olabilmektedir.[7][16][17]

Kuduzlu bir kedinin teşhisi genellikle kediyi gözlemleyerek ortaya çıkar. Kuduzlu kediler ayrıca huzursuz görünebilir, nefes nefese kalabilir ve diğer hayvanlara, insanlara veya nesnelere saldırabilir. Kuduzlu hayvanlar tipik olarak hasta göründükten sonra birkaç gün içinde ölürler. Kedinin aşılanması, kuduzun bir ısırık yoluyla kedi tarafından bulaşmasını önleyebilir. Kedinin kuduz olduğundan şüpheleniliyorsa, ısırılan kişi hemen kuduz aşısı ile tedaviye başlayacaktır.[18] Kedilerde kuduz görülme oranı çok nadirdir[19][20] ve birbirleri arasında bulaşım olmaz.[21]

Önleme değiştir

Kedi ısırıkları genellikle şu yollarla önlenebilmektedir:

  • Kedilerden kaçınmak
  • Çocuklara kedileri veya diğer evcil hayvanları kızdırmamalarını öğretmek[6]
  • Yabancı kedilere karşı dikkatli olmak
  • Arkadaş canlısı görünseler bile kedilere dikkatle yaklaşmak
  • Kediler ve yavru kedilerle sert oyunlardan kaçınmak.

Sert oyun agresif olarak algılanmaktadır. Bu, insanlar tarafından yaklaşıldığında kedinin savunmacı olmasına yol açacaktır. Kedi ısırıklarını önlemek, kediyi kışkırtmamayı içermektedir. Bir kedi reaktifse, herhangi bir korku veya saldırganlık tepkisini tetiklememeye dikkat ederek dikkatli bir şekilde yaklaşmalısınız. Kedi kendini savunmak için bakıcısını veya yakındaki birini ısırabilmektedir.

Tedavi değiştir

Tedavideki ilk adım, ısırık yarasının su ve izopropil alkol ile yıkanmasını ve ardından sulanmasını içermektedir.[7][18][22] Çoğu zaman, bir tetanoz aşısı reçete edilir.[6] Başka bir kediyi veya hayvanı ısırmış bir kedi hasta görünüyorsa, kedi bir veteriner tarafından yapılacak değerlendirmeden ve olası tedaviden fayda sağlayacaktır. Yaranın enfeksiyon kapma riski düşükse bazen sadece dikilmektedir.[22] Kuduzlu bir kedi tarafından ısırılan bir kişinin özel tedaviye ihtiyacı olacaktır. Kedi ısırıklarından kaynaklanan enfeksiyonlar, yaraları hemen sabun ve ılık suyla yıkayarak önlenebilmektedir. Kedi kuduza karşı aşılanmamışsa tıbbi yardım alınmalıdır.[6] Bir kedi birini ısırdıysa ve kedinin kuduza karşı aşılandığına dair bir kanıt yoksa, kişi kuduz enfeksiyonu için tedavi edilmelidir.

Kaynakça değiştir

  1. ^ Mammal species of the world : a taxonomic and geographic reference. 3rd ed. Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2005. ISBN 0-8018-8221-4. OCLC 57557352. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  2. ^ Lightfoot, David (17 Kasım 2011). "Natural selection‐itis". Oxford Handbooks Online. doi:10.1093/oxfordhb/9780199541119.013.0031. 
  3. ^ a b c Aziz, Hassan; Rhee, Peter; Pandit, Viraj; Tang, Andrew; Gries, Lynn; Joseph, Bellal (2015). "The current concepts in management of animal (dog, cat, snake, scorpion) and human bite wounds". Journal of Trauma and Acute Care Surgery (İngilizce). 78 (3): 641-648. doi:10.1097/TA.0000000000000531. ISSN 2163-0755. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  4. ^ a b Bula-Rudas, Fernando J.; Olcott, Jessica L. (1 Ekim 2018). "Human and Animal Bites". Pediatrics in Review (İngilizce). 39 (10): 490-500. doi:10.1542/pir.2017-0212. ISSN 0191-9601. PMID 30275032. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  5. ^ Gurry, Greta A.; Campion, Veronique; Premawardena, Chamath; Woolley, Ian; Shortt, Jake; Bowden, Donald K.; Kaplan, Zane; Dendle, Claire (2017). "High rates of potentially infectious exposures between immunocompromised patients and their companion animals: an unmet need for education". Internal Medicine Journal (İngilizce). 47 (3): 333-335. doi:10.1111/imj.13361. ISSN 1445-5994. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  6. ^ a b c d e "First Aid: Animal Bites (for Parents) - Nemours KidsHealth". kidshealth.org. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  7. ^ a b c d "Maniscalco, K; Edens, MA (April 20, 2017). "Animal Bites". National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine. Retrieved June 17, 2017." 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ WESTLING, K; FARRA, A; CARS, B; EKBLOM, A; SANDSTEDT, K; SETTERGREN, B; WRETLIND, B; JORUP, C (2006). "Cat bite wound infections: A prospective clinical and microbiological study at three emergency wards in Stockholm, Sweden". Journal of Infection. 53 (6): 403-407. doi:10.1016/j.jinf.2006.01.001. ISSN 0163-4453. 
  9. ^ Wagner, Brian K.; Martone, Jeffrey D.; Conte, Harry; Hill, Melissa; Kusan, Karuna (1 Eylül 2006). "Complications of a Cat Bite". Journal of the American Podiatric Medical Association. 96 (5): 455-457. doi:10.7547/0960455. ISSN 8750-7315. 
  10. ^ Gage, K. L.; Dennis, D. T.; Orloski, K. A.; Ettestad, P.; Brown, T. L.; Reynolds, P. J.; Pape, W. J.; Fritz, C. L.; Carter, L. G.; Stein, J. D. (1 Haziran 2000). "Cases of Cat-Associated Human Plague in the Western US, 1977-1998". Clinical Infectious Diseases. 30 (6): 893-900. doi:10.1086/313804. ISSN 1058-4838. 
  11. ^ Philipsen, T. E. J.; Molderez, C.; Gys, T. (1 Ocak 2006). "Cat And Dog Bites. What To Do?". Acta Chirurgica Belgica. 106 (6): 692-695. doi:10.1080/00015458.2006.11679983. ISSN 0001-5458. 
  12. ^ "Animal Bite: Dog Bite vs Cat Bite | The Hand Society". www.assh.org (İngilizce). 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  13. ^ Zajkowska, Joanna; Król, Monika; Falkowski, Daniel; Syed, Norina; Kamieńska, Anna (2016). "Capnocytophaga canimorsus – an underestimated danger after dog or cat bite – review of literature". Przeglad Epidemiologiczny. 70 (2): 289-295. ISSN 0033-2100. PMID 27837588. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  14. ^ Lloret, Albert; Egberink, Herman; Addie, Diane; Belák, Sándor; Boucraut-Baralon, Corine; Frymus, Tadeusz; Gruffydd-Jones, Tim; Hartmann, Katrin; Hosie, Margaret J; Lutz, Hans; Marsilio, Fulvio (1 Temmuz 2013). "Pasteurella Multocida Infection in Cats: ABCD guidelines on prevention and management". Journal of Feline Medicine and Surgery (İngilizce). 15 (7): 570-572. doi:10.1177/1098612X13489215. ISSN 1098-612X. 
  15. ^ Chomel, Bruno B. (2014). "Emerging and Re-Emerging Zoonoses of Dogs and Cats". Animals (İngilizce). 4 (3): 434-445. doi:10.3390/ani4030434. PMC 4494318 $2. PMID 26480316. 12 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  16. ^ "Prevent Bite Wounds". HealthyChildren.org. 22 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  17. ^ "Cat scratch disease: MedlinePlus Medical Encyclopedia Image". medlineplus.gov (İngilizce). 11 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  18. ^ a b "Cats | Healthy Pets, Healthy People | CDC". www.cdc.gov (İngilizce). 10 Şubat 2021. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
  19. ^ "Rabies epidemiology and burden". www.who.int (İngilizce). 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2023. 
  20. ^ "Wild Animals | Rabies in U.S. | Rabies | CDC". www.cdc.gov (İngilizce). 6 Nisan 2020. 8 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2023. 
  21. ^ Contributors, WebMD Editorial. "Rabies in Cats". WebMD (İngilizce). 18 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2023. 
  22. ^ a b "Animal bites". www.who.int (İngilizce). 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kedi_ısırıkları&oldid=31795110" sayfasından alınmıştır