Karakucak güreşi
Karakucak güreşi, Oğuz kökenli Türklere özgü yağsız güreşlerdir. Bu güreşler Başta Kahramanmaraş ve ilçeleri olmak üzere Türkiye'nin birçok bölgesinde Festival Organizasyonu olarak düzenli olarak müsabakalar yapılmaktadır.[1]
Karakucak güreşlerini Türkiye Güreş Federasyonu tarafından karakucak güreş yönetmenliği esasları dahilinde Türkiye genelinde yapılmakta ve Güreş Federasyonu Merkez Hakem Komitesi üyeleri uluslararası kariyere sahip Milli ve Üst kategori hakemler tarafından yönetilmektedir.[2][3]
Karakucak güreşi değiştir
Karakucak güreşi Türklerin Öz Milli güreşidir. Karakucak kelimesinin kara ve kucak kelimelerinin birleşmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Kara sözcüğünün Türk lehçelerindeki kullanılan anlamı siyahtır. Bunun dışında yas, acı, cahil, bozuk düzen vb. anlamlara gelen kara baht, kara haber, kara gün, kara kız, kara yel gibi anlamlarda da kullanılmaktadır. Orta Asya kaynaklı bu güreş türünde yüzyıllar boyunca şekil ve kural itibarıyla çok az bir değişim olmuştur.
Karakucak; Yakut Türklerinden, Moğolistan’dan, Azerbaycan’dan, Doğu-Batı Türkistan’dan, Kırım ve Kazan Türklerine kadar yapılan bir spordur. Oğuzlarda ve eski Türklerde yapılan güreşin aynısı olan karakucak güreşi, günümüzde daha çok yağlı güreş yapılmayan yörelerde (Amasya, Tokat, Çorum, Sivas, Erzincan, Erzurum, Samsun, Yozgat, Kahramanmaraş) düğünlerde, anma günlerinde, panayırlarda, bayramlarda ve festivallerde yapılan geleneksel vazgeçilmez etkinliklerimizdendir.[4]
Karakucak güreş turnuvaları değiştir
- Türkiye Karakucak Serbest Güreş Şampiyonası
- Kızıldağ Karakucak Güreşleri - Adana
- Geleneksel Hamamözü Karakucak Güreşleri - Amasya
- Kar Üstü Karakucak Güreşleri - Artvin
- Geleneksel Yusufeli Karakucak Güreşleri - Artvin
- Kafkasör Geleneksel Karakucak Güreşleri - Artvin
- Ertuğrul Gazi Karakucak Güreşleri - Bilecik
- Karakucak Çayır Güreşleri - Burdur
- Çorum Belediyesi Karakucak Güreşleri - Çorum
- Kargı Karakucak Güreşleri - Çorum
- Altın Kemer Karakucak Güreş Turnuvası - Erzurum
- Uzundere Karakucak Güreşleri - Erzurum
- Karakucak Güreş Festivali - Kahramanmaraş
- Afşin Karakucak Güreşleri - Kahramanmaraş
- Geleneksel Karaurgan Karakucak Güreşleri - Kars
- Zengibar Karakucak Güreşleri - Malatya
- Mersin Geleneksel Karakucak Güreşleri - Mersin
- Yaz Şenliği Karakucak Güreşleri - Samsun
- Geleneksel Yaşar Doğu Karakucak Güreşleri - Samsun
- Doğanşar Ahmet Ayık Karakucak Güreşleri - Sivas
- Geleneksel Saray Köyü Karakucak Güreşleri - Sinop
- Geleneksel Kocakavak Güreşleri - Tokat
- Karaçayır Yaylası Karakucak Güreşleri - Yozgat
Karakucak Güreşlerinin Yoğun Yapıldığı Bölgeler değiştir
- Adana
- Amasya
- Ankara
- Artvin
- Çorum
- Erzincan
- Erzurum
- Kayseri
- Malatya
- Mersin
- Samsun
- Sivas
- Kars
- Kahramanmaraş
- Tokat
- Yozgat
Kategori değiştir
Karakucak güreşinde genelde 4 boy vardır. Bunlar:
- Ön ayak,
- Ayak,
- Orta
- Baş
Eğer güreşecek pehlivan çok ise ayak boyu, iki ve ya üç kısma, orta boyu küçük-orta ve büyük-orta diye iki kısma, baş boyu da başaltı ve baş diye iki kısma bölünebilir.[5]
- Türkiye şampiyonalarındaki minder kiloları üzerinden, 48-53-57-62-68-74-82-90-100-130 olmak üzere 10 boy üzerinden yapılmaktadır.
- Genelde minder usulü 6.dakikada sonra 3.dakika uzatma şeklinde, Büyükler, Gençler ve Yıldızlar kategorilerinde düzenlenmektedir.
Karakucak Oyunları değiştir
Karakucağın kendine has oyunları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Askıya alma, Budama, Topuktan budama, Dizden budama, Boyunduruk/Kara zelve, Bohçalama, Çangal, Çelme, Çırpma, Dalma, Tek dalma, Çift dalma, Dana bağı, gıcırı bükme, Göğüs çaprazı, Paça kapma, Kapan (Kle), Tek kapan(Tek kle), Çift kapan(Çift kle), Kazık, İç kazık, Dış kazık, Kazkanadı, Yerde kazkanadı, Kepçe, Ters kepçe, Kılçık, Kurt kapanı, Künde, Ayak kündesi, Bel kündesi, Diz kündesi, Oturak kündesi, Kütük yuvarlaması Paça kapma, Paça-kasnak, Ters paça, Sarma, Tek sarma, çift sarma, Ters sarma, Tırpan, İç tırpan, Dış tırpan, Tilki kuyruğu ve Yan baş.[6]
Güreş ağası değiştir
Ağalık açık artırma usulüne göre yapılır. Ağalık seçimi ağır sıklet (baş) güreşlerinden önce açık artırma usulüyle yapılır. Açık artırmada en yüksek bedeli veren bir yıl sonraki yılın güreş ağası olur. Seçilen ağa taahhüt ettiği ağalık ücreti ağalık seçimi sonuçlandıktan sonra seçilen ağa ile organizasyon kurulu arasında yapılan taahhütnameye göre öder. Ağa bir yıl sonraki organizasyon kurulunun tabii üyesidir. Ağa seçildikten sonra folklorikkıyafetini giyer.[6]
Pırpıt -Kıspet değiştir
Pırpıt, aslen eski püskü işe yaramaz eski elbise anlamına geldiği gibi el tezgâhlarında dokunan kaba yünlüleri de tarif eden bir kelimedir.
Güreş terminolojisinde ise; Karakucak güreşlerinde ve yağlı güreşin alt boylarında güreşçilerin giydiği eskiden keçi kılından dokunan günümüzde ise branda veya sert keten kumaştan dikilen elbisedir. Karakucak güreşinde pehlivanlar “pırpıt” denilen keçe kılından dokunmuş veya branda gibi sert keten kumaştan ve çadır bezi gibi kumaşlardan yapılmış özel bir giysi giyerler. Karakucak güreşlerinde giyilen Kıspet ismi bazı yörelerde pırpıt diye adlandırılır.Bu tamamen yöresel isimlendirmeden kaynaklanmaktadır.[4]
Cazgırın görevlerini “Meydancı” denilen güreşten iyi anlayan biri kişi yapar. Kastamonu bölgesinde meydancıya “Değnekçi” denilmektedir. Bunun nedeni, meydancının elinde çubuk- değnek bulundurmasından ileri gelmektedir.
Karakucak ’ta peşreve; çırpınma ya da perdah denilmektedir ve çırpınma hareketleri yapılmadan güreşe başlanmaz. Bir pehlivan, çırpınma hareketlerini yapmadan güreşe girerse hasmını aldatmış ve ayıp etmiş olur ki yense bile galip sayılmaz. Güreşe girmek isteyen pehlivan, sağ elini dizinin iç tarafına vurarak güreşe başlamak istediğini belirtir. Bu işareti alan rakibi de “ Hayda pehlivan, hayda koçum” gibi naralar atar ve kimisi yumularak, kimisi bir dizini yere koymuş olduğu halde adımlayarak ağır ağır birbirlerine yaklaşırlar ve güreş başlarlar. Parsa toplama geleneği karakucakta yoktur. Ödül yenen pehlivanın boynuna asılır.
Günümüzde serbest güreş diye bilinen minder güreşi, karakucak güreşinin sistemleştirilmiş şeklidir. Minder güreşinde olimpiyat, Dünya ve Avrupa şampiyonlukları kazanmış güreşçilerimizin çoğu karakucaktan minder güreşine geçmişlerdir. Ahmet Yılmaz, Sadık Soğancı, Seyit Ahmet Süer, Yaşar Doğu, Celal Atik, Adil Candemir, Nasuh Akar, Sadık Esen, Taha Akgül vb pehlivanlarımız karakucaktan mindere çıkan güreşçilerimizdendir.
Kaynakça değiştir
- ^ GÜVEN, Özbay, Türklerde Spor Kültürü, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1992
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ TÜZÜN, Ahmet, Türk Dünyasında Ortak Sporlar, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Yayını, Ekim 2010, Ankara
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.