Kadı Nurullah Şuşteri
Kadı Nurullah Şuşteri, tam adıyla Seyyid Nurullah Hüseyini Şuşteri, şii fakih, hadis bilgini, şairidir. Hindistan'ın kādilkudâtıydı ve dört Sünni mezheplerine dayalı fetvalar verirdi, ancak sonunda ölüme mahkûm oldu ve sarayın yakınları emriyle Cihangir Şah tarafından öldürüldü.
| Kadı Nurullah Şuşteri | |
|---|---|
 Nurullah Şuşteri'nin mezari | |
| Doğum | Seyyid Nurullah Hüseyini Şuşteri Hicri 956 Şuşter, Huzistan, İran  |
| Ölüm | Hicri 1019 Agra, Hindistan  |
| Meslek | Alim, devlet adamı, kadı, Şii fakih, hadis bilgini, yazar ve şâir |
| Dil | Farsça (Anadili) ve Arapça |
| Milliyet | İran |
| Önemli eser | İhkak'ul-Hak, Mecalis'ul-Müminin, es-Savarim'ul-Muhrika, Mesaib'un-Nevasib, Tefsiru'l Kur'an, Delailu'ş-Şia fil İmame |
Hayatı değiştir
İran'ın Huzistan eyaletinin Şuşter şehrinde hicri 965 yılında dünyaya geldi. Nesep olarak Zeynelâbidîn'e ulaşmaktadır. Babası Seyyid Şerifeddin, zamanının en büyük bilginlerinden biriydi. İslami ilimlerinde birkaç eserleri var. Necmeddin Mehmud Hüseyini Mereşi Amoli, 8. yüzyılda Amol'dan Şuşter'e göç eden ve o topraklarda (Huzistan) Şiiliği yayan atalarından biridir.[1] Nurullah öğrenimi başladı. Babasından birkaç fıkıh kitabı öğrendi. Hicri 979'da Meşhed'e gidip Allameh Mohakkık Mola Abdul Vahed Şuşteri'nin dersine katıldı. 993 yılında Hindistan'a gidip Agra şehrinde yerleşti. Hindistan o dönemde tarihinin en sessiz dönemlerinden birini yaşıyordu. O dönemin padişahı, Ekber Şah idi. Kadı Nurullah Şuşteri Agra'ye giderken, Ekber Şah sarayına, Fetihpur Sikri'ye, İranlı hekim ve şairi olan Ebulfetih Mesih el-Din Gilani'nin yanına gitti. Mesih el-Din, sarayın yakınlarıydı. O Şuşteri'yi Ekber Şah ile tanıştırdı. Nurullah Şuşteri, Ali hakkında yazdığı kitabı Şah'a bağışladı. Ekber Şah onunla ve kitabıyla çok ilgilenmeye başladı. 2 ay sonra, kadı Nurullah, Ekbe Şah ile beraber Lahor'a gitti. Orada Şah'ın emriyle kadılığa atandı. Aynı zamanda eserlerini yazıyordu. Nurullah Şuşteri Hindistan'da Şii kültürünü yayan ilk kişi olduğu söyleniyor.[2][3]
Ölümü değiştir
Kadı Nurullah Şuşteri, hicri 18 Cemaziyelahir 1019, Ekber Şah'ın oğlu Cihangir Şah'ın hükümdarlığı sırasında onun emriyle kırbaçlanarak öldürüldü. Onun şehit edilmesi nedeni, İhkaku'l-Hak ve Mecalisu'l Müminin kitapları yazmaktı. Şeyh Abbas el-Kummî nasıl öldürdüğünü şu şekilde anlatmaktadır: Nurullah, Sultan Ekber vefat edene ve Cihangir Şah tahta çıkana kadar kadılığa meşguldu ve gizlice yazıyordu. Saray'ın alimler ve yakınları, Şahı Kadıya karşı kışkırtmaya çalıştı. Şah'a Kadı Nurullah Şii bir kadı olduğunu ve kendisini dört sünni mezhebe mecbur bulmadığını ve fetvası İmamiye şiasının fetvasına uygun olduğunu söylüyordu. Cihangir şah, açıklamalarının Nurullah'ın Şiiliğini kanıtlamak için mükemmel bir yargıç olduğunu düşünmedi ve dedi ki: bu tam bir neden değildir çünkü o, başından beri, içtihadının şartıyla kadılığı kabul etmiştir. Onlar başka bir hile yaptılar. Birini öğrenci olarak Kadı'ya gitmeye ve kendisini Şii tanıtmaya gönderdiler. Kadı'nın güvenini kazandıktan sonra, İhkaku'l-Hak'ta dahil olmak üzere yazılarını öğrendi ve Kadı'dan onları istedi. Kitabı alıp bir nüshasını alıp saraydaki alimlerine götürdü. Onlar da bu kitabı Cihangir Şah'a Kadı Nurullah'ın Şii belgesi olarak sundular ve padişaha Kadı kitabında öyle falan söylediğini ve haddi yapmaya hakkı olduğunu söylediler. Cihangir Şah onlara "haddi nedir?" diye sordu. Dediler ki: Kırbaçla vurmak… Şah görevi onlara bıraktı ve haddi hemen yerine getirdiler. Hicri 1019'da Kadı Nurullah, yaklaşık yetmiş yaşındayken kırbaç darbeleriyle öldürüldü. Kadı Nurullah'ın bedenine dikenli bir sopayla vurdular ve onun bedenin parçalandiğini söylenir.[4] Hindistan'da Kadı Nurullah Şuşteri'ye ″şehid-i salis″ (üçüncü şehit) lakabı verdiler. Hindistan'ın Agra kentindeki mezarı, Hint altkıtasındaki müslümanlar için bir türbedir.[2]
Eserleri değiştir
Nurullah Şuşteri çok sayıda eser yazmış. Eserlerin bazıları:
- İhkaku'l-Hak
- Mecalisu'l Müminin (Farsça)
- es-Savariku'l Muhrika (Arapça)
- Mesaibu'n Nevasib
- Tefsiru'l Kur'an
- Delailu'ş-Şia fil İmame
- Tuhfetu'l Ukul
- Hallu'l Ukul
- el-Nezeu's-Salim
- Nuru'l Ayn
- Nihayetu'l Ekdam
- Keşfu'l Hivar
- Şerhu'l Cevahir
- ez-Zikku'l Ebka[2]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ Seyyid Nurullah Şuşteri, Mecalisu'l Müminin, C.1, s.71
- ^ a b c "KADI NURULLAH ŞUŞTERÎ (R.A)". alulbeyt.com. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ "علامه قاضی نورالله شوشتری که بود؟". hawzahnews.com. 11 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2020.
- ^ "Seyyit Kadı Nurullah Şuşterî". islamshia-w.com. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020.