Kırkgöz Köprüsü
Kırkgöz Köprüsü, Afyonkarahisar'ın Bolvadin ilçesinin merkezine 7 kilometre mesafede yer alan bir köprüdür. 1150'de Bizans İmparatoru I. Manuil tarafından Akarçay Nehri üzerine inşa ettirildi. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde de çeşitli onarım ve eklemelerden geçen köprü günümüzde 57 adet göze sahiptir.
| Kırkgöz Köprüsü | |
|---|---|
 Kırkgöz Köprüsü (Ağustos 2019) | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Bolvadin Köprüsü |
| Geçiş | Akarçay Nehri |
| Konum | Bolvadin, Afyonkarahisar, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°39′38″N 31°03′54″E / 38.66061°K 31.06489°D |
| Malzeme | Mermer, andezit ve bazalt |
| Ayak sayısı | 57 |
| Uzunluk | 400 metre (1.300 ft) |
| Yapım | 1150 |
Tarihçe değiştir
Kırkgöz Köprüsü, 1150'de Bizans İmparatoru I. Manuil tarafından yaptırıldı. Mermer, andezit ve bazalt taştan yapılan köprü 40 gözlü olarak inşa edildi.[1] Hac yolu üzerinde bulunan köprü, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde çeşitli onarımlar geçirdi. 16. yüzyılda I. Süleyman'ın Bağdat seferi hazırlıkları kapsamında Mimar Sinan tarafından onarıldı. Sinan bu onarım esnasında köprüyü kuzey yöne doğru 200 metre uzatarak 22 kemer ekledi. Bunun yanında bir namazgah ve kitabede inşa etti.[2] Kurtuluş Savaşı esnasında Yunan kuvvetleri tarafından tahrip edilen köprünün kitabesi nehre düşmüş ve daha sonra bulunarak müzeye nakledilmiştir. Kitabede şunlar yazmaktadır:
1. 'Emera bi-imarati hâzihi '1-kandarati as-Sultân Süleyman ibni Selim Hân hullide mulkehu ilâ âhiri 'z-zaman
2. Kim ubur etdi bunu sağ ve esen - tarihini didi tekrar-ı ahsen (=957)Ali[3]
Mimari özellikleri değiştir
Köprüde döneme göre değişiklik gösteren çeşitli taş türleri ve inşa teknikleri kullanıldı. Roma dönemine ait orta bölümde farklı renklere sahip tüf taşı yer alır. Ağırlıklı olarak siyah renge sahip tüf taşının arasında, kısmen bazalt ve beyaz mermer yer alır. Selçuklulara ait bölümlerde ise düzensiz olarak farklı kısımlarda kullanılan tüf taşları yer alır. Selçuklular köprünün suyla temas ettiği kısımlara yakın yerlerde mermerden yapılan spolien malzemeler kullanırken, Bizans döneminden farklı yapı malzemeleri kullandılar.[4] Osmanlılar tarafından yapılan kuzey kısımda ise daha düzenli bir taş işçiliği mevcuttur. Köprünün suyla temas ettiği yerlerde aşınmaya karşı dayanıklı bazalt ve mermer spoilen malzeme kullanılırken, üst kısımlarda ise gözenekli tüf taşları yer alır. Yunanlar tarafından tahrip edilen kısım ise 1920'de çevreden toplanan daha küçük boyutlu ve niteliksiz tüf taşları ile onarıldı.[4]
Köprünün iç kısmı kireç harçlı moloz dolgu ile dış kısmı ise mermer ve diğer taş türlerinin nizami olarak örülmesiyle inşa edildi. Köprü farklı tarihlerde inşa edilen üç bölümden meydana gelmektedir. Daha önce 64 göze sahip olan köprü, Akarçay Nehri'nin yatağını değiştirmek amacıyla Devlet Su İşlerinin 8 tanesini yıkmasıyla birlikte günümüzde 57 göze sahiptir. Köprü gözlerinden bazıları toprak altındadır.[4]
Günümüzde defineciler tarafından yapılan kaçak define aramaları sonucu köprünün bazı yerlerinde bozulmalar mevcuttur. Ayrıca çevredeki yerleşim yerlerinde yaşayanlar tarafından köprü üzerinden yapı malzemesi alınmaktadır.[5]
Konumu değiştir
Köprü Anadolu kervan yolunun bir bölümünü oluşturan güzergâhta, Eber Gölü'ne dökülen Akarçay Nehri üzerinde yer alır. Köprü Boldavin ilçe merkezinin 7 kilometre güney doğusunda kalır. Köprünün yer aldığı yol güzergâh; Bizans İmparatorluğu döneminden itibaren başlayarak Selçuklu ve Osmanlılar tarafından da kullanıldı.[6]
Kaynakça değiştir
| Wikimedia Commons'ta Kırkgöz Köprüsü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Özel
- ^ "Mimar Sinan'ın elinin değdiği köprü: Kırkgöz". www.aa.com.tr. 5 Kasım 2019. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "868 Yıllık Kırkgöz köprüsü hala ihtişamını koruyor - Sayfa 1". CNN Türk. 29 Eylül 2018. 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Eravşar 2003, s. 583.
- ^ a b c Eravşar 2003, s. 584.
- ^ Eravşar 2003, s. 587.
- ^ Eravşar 2003, s. 582.
- Genel
- Osman, Eravşar (2003). "Roma'dan Cumhuriyete Bolvadin Kırkgöz Köprüsü". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9.