Jabuticaba

Jabuticaba
	Jabuticaba ağacının meyvesi
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Plantae;
Bölüm:	Magnoliophyta ; (Kapalı tohumlular);
Sınıf:	Magnoliopsida ; (İki çenekliler);
Takım:	Myrtales;
Familya:	Myrtaceae (Gülgiller);
Cins:	Plinia;
Tür:	'''''P. trunciflora''''';
İkili adlandırma
	''Plinia trunciflora''; (O. Berg) Kausel 1956

Jabuticaba, guapuru, Sao Paulo’da^[1] fruita diye adlandırılmaktadır, jabuticaba ağacının (Portekizce jabuticabeira) bir meyvesidir. Bu ağaç Mirtaceas ailesindendir, 20 yıl sonra meyve verir. Bu meyve 1828 yılında açıklanmıştır, onun kaynağı bilinmemektedir. Jabuticaba’nın diğer bilinen isimleri şunlardır: jabuticabeira-preta (siyah jabuticaba ağacı), jabuticabeira-rajada (çizgili jabuticaba ağacı), jabuticabeira-rósea (pembe jabuticaba ağacı), jabuticabeira-vermelho-branca (kırmızı-beyaz jabuticaba ağacı), jabuticaba-paulista, jabuticaba-ponhema, jabuticaba-açu.^[2]

Myrciaria jaboticaba (Vell.) Berg başka bir jabuticaba çeşididir, jabuticaba-sabará en sık bulunan eyaletler Goiás, Minas Gerais ve São Paulo, Brezilya’da.

Etimoloji değiştir

“Jabuticaba” Tupi dili kelimeden geliyor, tomurcuk meyvesi demektir.^[1]

Morfolojik özellikleri değiştir

Yaprak dökmeyen bir ağaçtır, yaprakları en fazla 7 santimetre uzunluğundadır, uygun suda ve orta-tam güneş arasında gerektirir. En fazla 10 metre boyuna ulaşır, gövdesinin çapı 40 santimetre açık renklidir lekelidir. İlk baharda ve yazın çiçek ve çok miktar meyve verir. Çiçekleri ve meyveleri gövdesinde ve dallarında aglomerat olarak büyümektedir. Siyah kabuğu bir meyve, onun tek tohum beyaz posasını yapışmaktadır. Doğal, reçel, meyve suyu, likör, cachaça (Brezilya milli içki), şarap ve sirke olarak tüketilmektedir.^[2] Brezilya, Portekiz bir sömürgesi zamanından beri meyveli veren ağaçlar en yetiştirlenlerden biri. Jabuticaba ağacı kıralığı bir gelenektir, bunu dolayısıyla bütün meyveler bir süre boyunca tüketilebilmektedir.^[3] Sabara şehrinde (Minas Gerais elayedinde, Brezilya) meyve üretici kentin geleneği sürdürmek için, her sene Jabuticaba Festivalı (Festival da Jabuticaba) gerçekleşmektedir.^[4] Jabuticaba meyve dağılımı hayvanın tarafından yapılmaktadır. Tohumlar meyvenin posasıyla dikebilmektedir, fakat onların tutumak için meyvelerin posası çıkarması ve tohumlar gölgede kuruması gerektir.

Yetiştiren türler değiştir

jabuticaba-açu-paulista: buruk tadı sahip olan büyük meyve üretmektedir
jabuticaba-ponhema: çok verimli olan, büyük ve az acımtrak meyveler üretmektedir, şunlar reçel üretmesi için kullanmaktadır
jabuticaba-precoco: sık meyve veren, az daynaklı ince kabuğu meyveler
jabuticaba-vermelha (kırmızı jabuticaba): kısa boylu ağaç, koyu kırmızı renkli meyveler^[5]

Jabuticaba ağacı

Besin değerleri değiştir

Jabuticabanın posasında demir, fosfor, bir doz niasin, C vitamini ve B vitamini kompleksinden bazısı (hazmı kolaylaştırır ve toksinlerin ortadan kaldırılmasına yardımcı olur) mevcuttur. Çok demir içerdiği için, birçok yerli Kızılderili kabileleri tarafından, özellikle hamile olanlar, jabuticaba suyu çok tüketmektedirler. Siyah kabuğunda pektin ve peonidin içeriği mevcuttur. Antisyanin jabuticabaya bu rengini vermekte ve bu kuşları çekmektedir, böylece bu meyvenin tohumu yayılmakta ve türlerin sürekliliği sağlanmaktadır.^[6] Tıbba göre, antisyanin güçlü antioksidandır, vücuttan serbest radikallari atmaya yarar ve en son araştırmalara göre, antioksidanların seviyesi diyabet hastalarının kanında şekeri dengelemek için yardımcı olacaktır. Jabuticabanın kabuğunda bu mucize antioksidan olduğu için onun, meyve suyu veya reçel olarak tüketilmesi tavsiye edilir. Bu ağacın gövdesinden yapılan çay astıma karşı kullanılmaktadır. Brezilya’da, su havzalarında ve nehir kenarlarında Mato Grosso do Sul, Minas Gerais, Rio de Janeiro, Sao Paulo, Esprito Santo, Parana, Santa Catarina, Goias ve Rio Grande do Sul elayetlerinde bulunmaktadır.^[2]

Kulanımı değiştir

Peyzajda süs bitkisi olmaya uyngundur. On dokuzuncu yüzyılın sonunda Rio de Janeiro’nun kuzeybatısına gelen İtalyanlar, İtalya’dak şarap yapımında kullandıkları üzümleri bulamadıkları için jabuticaba’dan şarap üretmeye başladılar.^[7]

Jabuticaba çiçeği

Yetişmesi değiştir

Aşılama yaparak daha fazla ağaç elde edilir böylece ağaç daha erken meyve üretmeye başlamaktadır, fakat onlara daha dikkatli bakım gerekir ve daha az yaşamaktadır. Jabuticabanın tohumlarının çimlenmesi oranı düşüktür, fidan için ilk aylarda orta gölgeli ortam ve nemli toprak gerekir. Hasat almak için bu meyvenin parlak, simsiyah rengini almasını beklemek gerekmektedir, bu siyah renk onun olgunlaştığını gösterir ve olgunlaşınca tadı tatlı olmaktadır.^[2]

Kaynakça değiştir

^ ^a ^b FERREIRA, A. B. H. Novo Dicionário da Língua Portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1986. p.977
^ ^a ^b ^c ^d Lorenzi, Harri: Árvores brasileiras: manual de identificação e cultivo de plantas arbóreas do Brasil, vol. 1. Instituto Plantarum, Nova Odessa, SP, 2002, 4a. edição. ISBN 85-86174-16-X (Portekizce)
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2013.
^ Lorenzi, Harri et. al.: Frutas brasileiras e exóticas cultivadas (de consumo in natura), Instituto Plantarum de Estudos da Flora, Nova Odessa, SP, 2006. ISBN 85-867174-23-2
^ http://saude.abril.com.br/edicoes/0259/nutricao/conteudo_87702.shtml 13 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jabuticaba: nossa pequena notável, erişim tarihi: Eylül 2009
^ Bom Dia Rio. Disponível em http://globotv.globo.com/rede-globo/bom-dia-rio/v/varre-sai-produz-vinho-de-jabuticaba/2060803/ 22 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013.

Dış bağlantılar değiştir

Festival da Jabuticaba, Sabará (Portekizce)^{[ölü/kırık bağlantı]}

Festival da Jabuticaba, Cachoeira do Campo (Portekizce)

Bonsai de Jabuticabeira (Portekizce)

[FERREIRA,_A._B._H._1986._p.977-1] FERREIRA, A. B. H. Novo Dicionário da Língua Portuguesa. Segunda edição. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1986. p.977

[Lorenzi,_Harri_2002-2] Lorenzi, Harri: Árvores brasileiras: manual de identificação e cultivo de plantas arbóreas do Brasil, vol. 1. Instituto Plantarum, Nova Odessa, SP, 2002, 4a. edição. ISBN 85-86174-16-X (Portekizce)

[3] "Arşivlenmiş kopya". 22 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2013.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2013.

[5] Lorenzi, Harri et. al.: Frutas brasileiras e exóticas cultivadas (de consumo in natura), Instituto Plantarum de Estudos da Flora, Nova Odessa, SP, 2006. ISBN 85-867174-23-2

[6] ttp://saude.abril.com.br/edicoes/0259/nutricao/conteudo_87702.shtml 13 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jabuticaba: nossa pequena notável, erişim tarihi: Eylül 2009

[7] Bom Dia Rio. Disponível em http://globotv.globo.com/rede-globo/bom-dia-rio/v/varre-sai-produz-vinho-de-jabuticaba/2060803/ 22 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim tarihi: 12 Ocak 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]