Isan
Isan (Isan dili/Tayca: อีสาน [ʔiːsǎːn]; Isaan, Isarn, Issan, veya Esarn[1] olarak da yazılır) Tayland'ın kuzeydoğu bölgesidir. Khorat Platosu üzerinde yer alır, sınırları kuzey ve doğuda Mekong Nehri (Laos sınırına paralel), güneydoğuda Kamboçya ve Nakhon Ratchasima'nın güneyindeki Prachinburi dağları ile çizilmiştir. Batıda Kuzey ve Orta Tayland'dan Phetchabun dağ sırasıyla ayrılır.
20. yüzyılın başından beri kuzeydoğu Tayland'ın bu bölgesi resmen Isan olarak adlandırılmaktadır. İsim, Sanskritçe kuzey doğu yönü anlamına gelen Ishan teriminden uyarlanmıştır. Isan terimi esasen Chenla krallığının başkenti olan Isanapura'dan türetilmiştir. Bu bölgenin Lao dili konuşan ve nüfusun büyük bölümünü oluşturan halkı, kendilerini sonradan Khon Isan veya Tay Isan olarak adlandırmak suretiyle, sadece Laos'un Lao halkından değil, orta Tayland halkından da ayrıştırmıştır. Tayland'ın kuzeydoğu bölgesinin güne kesiminde yaşayan Kmer ve Kuylar (Suai), Tay veya Lao halkındansa Kamboçya'nınkine benzer dillerde iletişim kurmuş olup yine Kamboçya'nınkilere benzer gelenekler benimsemişlerdir.[2]
Başlıca ekonomik faaliyet tarımdır, ancak sosyo ekonomik koşullar ve sıcak, kuru iklim nedeniyle üretim ülkenin diğer kesimlerindekinin gerisindedir. Isan Tayland'ın en fakir bölgesidir.
Bölgede yaygın olarak konuşulan dil Lao dilinin bir diyalekti olan Isan dilidir. Lao'nun bir diyalekti olan ancak Tay alfabesi ile yazılan Isan, Kradai dil ailesinden Tay dilleri Chiang Seng ve Lao-Phutai arasında yer alır. Bölgesel aksanlarla da olsa neredeyse herkes Tayca da konuşmaktadır. Kmer dili (Kamboçya'nın dili) Kamboçya'ya yakın bölgelerde yaygın olarak (Buriram, Surin, ve Sisaket) konuşulmaktadır ancak bölgenin modern Tay devletine entegrasyonu büyük ölçüde başarılı olmuştur.
Isan kültürünün göze çarpan özellikleri arasında mor lam (Tayca: หมอลำ) adı verilen bir tür yerli halk müziği, Muaythai (Tayca: มวยไทย) boksu, horoz dövüşü ve festival geçit alayları (Tayca: กระบวน) yer alır. Yapışkan pirinç (Tayca: ข้าวเหนียว, khao niao) ve acı biberlerin yoğunlukta olduğu Isan mutfağı, Tayland mutfağından olabildiğince farklı ve özgündür. Yapışkan pirinç kuzeydoğu Tayland mutfağının demirbaşlarından biri olup sıklıkla yemeklere eşlik eder.
Kaynakça değiştir
- ^ Klaus Glashoff. Spoken Sanskrit 4 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Spokensanskrit.de. Retrieved 2010-05-02.
- ^ [2] Thailand: Northeast(Isan)-Britanica Online Encyclopedia 22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Search.eb.com. Retrieved 2010-05-02.