Idriss Déby
Idriss Déby Itno (18 Haziran 1952 - 20 Nisan 2021), Çadlı siyasetçi ve asker. 1990 yılından 2021'de ölene kadar Çad Devlet Başkanı olarak görev aldı. Ayrıca Yurtsever Kurtuluş Hareketi'nin başkanlığını yürüttü.
| Idriss Déby | |
|---|---|
| |
| Çad Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 2 Aralık 1990 - 20 Nisan 2021 | |
| Yerine geldiği | Hissène Habré |
| Yerine gelen | Çad Askeri Konseyi |
| Afrika Birliği Başkanı[1] | |
| Görev süresi 30 Ocak 2016 - 30 Ocak 2017 | |
| Yerine geldiği | Robert Mugabe |
| Yerine gelen | Alpha Condé |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 18 Haziran 1952 Fada, Fransız Ekvatoral Afrikası |
| Ölüm | 20 Nisan 2021 (68 yaşında) Tibesti Bölgesi, Çad |
| Ölüm nedeni | Çatışmada ölüm |
| Mesleği | Siyasetçi, asker |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Çad
|
| Hizmet yılları | 1976-2021 |
| Rütbesi | Mareşal |
Deby Zaghawa etnik grubunun Bidyat klanından biridir. Ocak 2006 yılında soyadına "Itno" eklenmiştir. Deby bir çobanın oğlu olarak Fada'da doğdu. Okulu bitirdikten sonra N'Djamena Subay Okuluna girdi. Oradan bir profesyonel Pilot sertifikası ile 1976 yılında Çad'a döndü ve eğitim için Fransa'ya gönderildi.
İsmi ilk kez 1987 yılındaki Toyota Savaşı'nda duyuldu. 1990 yılında Hissène Habré'ye düzenlenen darbe ön saflardaydı. Geçici hükûmet 28 Şubat 1991 tarihinde Çad devlet başkanı olarak Deby'i görevlendirdi. Haziran ayında cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından Mart 1996 yılında yeni bir anayasa ile referandum kabul edildi. Deby ilk turda ilk sırada yer aldı ancak çoğunluğu sağlayamadı. Temmuz ayında yapılan ikinci turda %69 oy ile devlet başkanı seçildi. Uluslararası gözlemcilerin seçim sürecinde usulsüzlük tespit etmesine rağmen resmi sonuçlara göre oyların %63,17 sini alarak ilk turda kazanarak Mayıs 2001 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tekrar seçildi. Bir muhalefet boykotu ile karşılaşarak 3 Mayıs 2006 başkanlık seçimlerinde tekrar aday oldu. Resmi sonuçlara göre %64,67 ile Deby seçimi kazandı.
Deby, 2011 yılında gerçekleştirilen seçimlerde de geçerli oyların %88,66'sını alarak dördüncü bir beş yıllık dönem için devlet başkanlığı makamına seçildi. 2016 yılında gerçekleştirilen seçimlerde de oyların %61,56'sını kazanan Deby beşinci devlet başkanlığı dönemine seçilerek makamda beş yıl daha kalmayı sağladı.[2]
11 Nisan 2021'de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde altıncı kez seçilmesinden kısa bir süre sonra, 20 Nisan 2021 tarihinde ülkenin kuzeyindeki cephe hattında isyancılarla çıkan çatışma sonucunda yaralandı ve 68 yaşında öldü.[3] Deby'nin ölümünün ardından 37 yaşındaki oğlu General Mahamat İdriss Déby'nın başkanlığındaki askeri konsey ülkenin yönetimini devraldı.[4]
Idriss Deby, Parade Dergisi'nin 2009 yılında "Dünya'nın En Kötü Diktatörleri" listesinde 16. sırada yer almıştır.
Kaynakça değiştir
- ^ African Union [@_AfricanUnion] (30 Ocak 2016). "Prez Idriss Itno Déby of #Chad takes over as #AU Chairperson" (Tweet) (İngilizce) – Twitter vasıtasıyla.
- ^ "Deby beşinci dönemi için tekrar devlet başkanı seçildi". 9 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2016.
- ^ "Çad Cumhurbaşkanı İdriss Deby, çatışmada yaralanarak hayatını kaybetti". CNN Türk. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
- ^ "Çad Cumhurbaşkanı İdris Deby 'isyancılarla çatışmada' öldü". BBC Türkçe. 20 Nisan 2021. 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Hissène Habré |
Çad Devlet Başkanı 2 Nisan 1990–20 Nisan 2021 |
Sonra gelen Mahamat İdriss Déby |
 | Bir siyasetçi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |