Hemşin Pastanesi
Hemşin Pastanesi, 1995 yılında UNESCO'dan hoşgörü ödülü almasıyla bilinen, Erzurum'daki bir pastanedir.[1] Eskiden kültürel fasıllar, sohbetler ve şiir gecelerinin düzenlendiği pastane, Erzurum'un kültür mekanlarından biri olarak kabul edilmekteydi.[2] Mekan, dondurması, köpüklü ayranı, mestinaz adlı içeceği, sütlacı, muhallebisi ve yoğurtlu yaprak dolması ile bilinmektedir.[3]
Tarihçe değiştir
Hemşin Pastanesi 1938 yılında Rize'nin Hemşin ilçesinden Erzurum'a gelen Hüseyin Efendi (Orhon) tarafından Erzurum'un işlek caddelerinden Cumhuriyet Caddesi'nde, Güzelyurt Restoran'ın yanına kuruldu. Hüseyin Orhon'un 1940[4] veya 1942 yılında doğan "Nail Emmi" lakaplı oğlu Nail Orhon, 15 yaşında babasının ölümüyle dükkanın başına geçti. Pastanenin başına geçmeden önce pastanenin bulaşıkçılığını yapıyordu. 1950'li yıllarda bando bölüğünden bir astsubay pastanede Türk sanat müziği icra ediyor, Lala Paşa Camii'nin müezzini gazel okuyordu. 1958 yılında Atatürk Üniversitesi'nin açılmasıyla pastanedeki iş yoğunluğu öğrencilerle beraber arttı. 1965 yılındaki yangından sonra 1970 yılına kadar kapalı kalan pastane, 1970 yılında Kuloğlu mahallesindeki Bahçe Sokak'ta yer alan[5] yeni yerine taşınarak yeniden açıldı.[6] Musuki Cemiyeti üyeleri, haftada bir pastanede fasıl düzenliyordu. 1970'li yıllarda sağ-sol çatışmalarının yaşandığı dönemde, ülkücüler ve solcular pastanede hoşgörü içinde sohbet ediyordu. 1982 yılında pastanenin faaliyet gösterdiği bina satılınca pastane yeniden kapandı. Pastanenin kapalı olduğu sürede Nail Orhon ticaret yaptı. 1993 yılında pastane yeniden açıldı. Pastane, Ramazan aylarında 24 saat kesintisiz hizmet veriyordu. 1995 yılında pastane, UNESCO tarafından hoşgörü ödülüne layık görüldü ve pastanenin tanıtımı Sırpça hariç Birleşmiş Milletlere üye tüm ülkelerin resmi dillerine çevrildi. Pastanenin faaliyetleri Nail Orhon'un 29 Nisan 2009 gecesi gırtlak kanseri nedeniyle öldüğü tarihe kadar aralıksız devam etti.[7] 15 Ocak 2012 tarihine kadar kapalı kalan pastane, Orhon'un eski ortağı Zeki Karaavcı'nın yeğeni Salih Karaavcı ve arkadaşı Aydoğan Emeç tarafından Nev Hemşin (Yeni Hemşin) adıyla yeniden açıldı.[8] Karaavcı'nın işlettiği pastanenin menüsünde bu süreçte fazla değişiklik yapılmadı. 2016 ve 2018 yılları arasında Atatürk Üniversitesi öğretim elemanları haftada 1 veya 2 gün Türk müziği dinletileri düzenledi. Günümüzde pastanede müzik etkinlikleri düzenli olarak düzenlenmemektedir.[9] 2023 yılı itibarıyla pastane Abdülaziz Güllüce tarafından işletilmektedir.[10]
İç dekoru değiştir
Pastane süslemelerinde Anadolu motifleri kullanılmıştır. Eski kilimlerle kaplanmış olan pastane duvarlarına raflarda antik değerler, şiltler, eski plaklar, kitap arşivleri, halk sazları ve 150 yıllık giysi ve defler eşlik etmektedir. Ayrıca pastanede yemek yemiş sanatçı ve devlet adamlarının pastanede çektirdiği fotoğrafların yer aldığı gazete küpürleri de duvarlarda asılıdır. Çoğu Erzurum halkının hediyelerinden oluşan süs eşyalarının büyük bir kısmı Orhon'un ölümünden sonra geri alındı.[11] Pastanenin girişinde "Edeple gelen hürmetle gider" yazısı bulunmaktadır.[12]
Kaynakça değiştir
- ^ "UNESCO tarafından 'Hoşgörü Ödülü' alan pastanede adeta tarih yaşatılıyor". iha.com.tr. 14 Aralık 2023. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Dilaver Düzgün (17 Şubat 2016). "Prof. Dr. M. Orhan Okay'ın Erzurum'la İlgili Gözlem Ve Değerlendirmeleri". dergipark.org.tr. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Mustafa Çetin Baydar (19 Kasım 2013). "Hemşin Pastahanesi". erzurumluyum.net. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Biryol, Uğur (2016). Gurbet Pastası: Hemşinliler, Göç ve Pastacılık: Hemşinliler, Göç ve Pastacılık. İletişim Yayınları. ISBN 9789750520716. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2024.
- ^ Tayyar Özbey (5 Ağustos 2023). "Erzurum'da Tarihi Bir Mekan Hemşin Pastanesi". erzurumpolitik.com. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ "Bu pastanede 'müşteri' yok 'misafir' var". palandokengazetesi.net. 15 Aralık 2023. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Alperen Güneyi, Burak Işık, Hakan Mete, Mert Mutlutürk, Taceddin Külekci (2010). "Hemşin Pastanesi ve Erzurum'da pastanecilik". bilkent.edu.tr. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ "Unesco Ödüllü Hemşin Pastanesi, 3 Yıl Sonra Yeniden Hizmette". f5haber.com. 25 Ocak 2012. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ İsmail Hakkı Gerçek (2023). "Sanat Kültürü Bağlamında Erzurum'da Türk Sanat Mûsıkîsi Varlığı Üzerine Bir Araştırma". dergipark.org.tr. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ "UNESCO ödüllü pastane Erzurum'un "kitap ve kültür" mekanı". yirmidort.tv. 14 Aralık 2023. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ Nur Seda Temur, Aylin Çakmak, Zeynep Melisa Masaracıoğlu, Gökberk Kağan Özdemir, Muhammed Nuri Özgür (2014). "Bir hoşgörü mekanı olan Hemşin Pastanesi". bilkent.edu.tr. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.
- ^ "'Edeple gelen hürmetle gider'". erzurumgazetesi.com.tr. 14 Aralık 2023. 28 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2024.