Hanca
Hanca ya da Han dili (İngilizce Hän), ABD'nin Alaska eyaletinde ve Kanada'nın Yukon bölgesinde Alaska Atabasklarından Hanlar tarafından konuşulan Atabask dillerinden yok olmak üzere olan Kızılderili dilidir. Guçince ile Yukarı Tananaca arasında bir dil olup en yakın akrabası Guçincedir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 60 kişilik nüfustan 12 kadarı, Kanada'daki 250 kişilik nüfustan ise 7 tanesi anadillerini konuşabiliyor.[1]
| Hanca | |
|---|---|
| Hwëch’in | |
| Ana dili olanlar | Amerika Birleşik Devletleri (Alaska) ve Kanada (Yukon) |
| Konuşan sayısı | 19[1] (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Latin (Dene varyantı) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | ath |
| ISO 639-3 | haa |
Diyalektler ve kabileleri değiştir
- Alaska Hancası [kendilerince Hän Hwëch’in; İngilizce Eagle dialect]. Alaska'da Eagle (Tthee T'äwdlenn) yöresinde konuşulur.
- Kanada Hancası [kendilerince Tr’ondëk Hwëch’in; İngilizce Dawson dialect & Mooseheide dialect]. Kanada'da Dawson yöresinde Tr’ondëk Hwëch’in First Nation (önceleri Dawson First Nation) kabilesince konuşulur.
- Dawson şivesi (İngilizce Dawson dialect)
- Moosehide şivesi (İngilizce Moosehide dialect) Ëdhä dädhëchan
Ses bilgisi değiştir
Ünsüzler değiştir
| Bilabial | Interdental | Alveolar | Postalveolar | Retroflex | Velar | Glottal | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| central | lateral | ||||||||
| Stop | voiceless | b [p] | d [t] | g [k] | ’ [ʔ] | ||||
| aspirated | (p) [pʰ] | t [tʰ] | k [kʰ] | ||||||
| ejective | t’ [tʼ] | k’ [kʼ] | |||||||
| Affricate | voiceless | ddh [tθ] | dz [ts] | dl [tɬ] | dj [tʃ] | dr [ʈʂ] | |||
| aspirated | tth [tθʰ] | ts [tsʰ] | tl [tɬʰ] | ch [tʃʰ] | tr [ʈʂʰ] | ||||
| ejective | tth’ [tθʼ] | ts’ [tsʼ] | tl’ [tɬʼ] | ch’ [tʃʼ] | tr’ [ʈʂʼ] | ||||
| Fricative | voiced | dh [ð] | z [z] | l [ɮ] | zh [ʒ] | zr [ʐ] | gh [ɣ] | ||
| voiceless | th [θ] | s [s] | ł [ɬ] | sh [ʃ] | sr [ʂ] | kh [x] | h [h] | ||
| Nasal | voiced | m [m] | n [n] | ||||||
| voiceless | nh [n̥] | ||||||||
| voiced stop | mb [ᵐb] | nd [ⁿd] | |||||||
| voiced affricate | nj [ⁿd͡ʒ] | ||||||||
| Approximant | voiced | w [w] | l [l] | y [j] | r [ɻ] | ||||
| voiceless | wh [ʍ] | yh [ȷ̊] | rh [ɻ̥] | ||||||
Ünlüler değiştir
- kısa
- uzun
- diftong
- nazal ünlüler: ą ą̀ ą̂ ą̌ ą̈ ą̈̀ ą̈̌ ę ę̀ ę̂ ę̌ ę̈̀ ę̈̂ ę̈̌ į į̀ į̂ į̌ ǫ ǫ̀ ǫ̂ ǫ̌ ų ų̀ ų̂ ų̌
- alçak tonlu ünlüler: à ą̀ ä̀ ą̈̀ è ę̀ ë̀ ę̈̀ ì į̀ ò ù ų̀
- yükselen tonlu ünlüler: ą̂ ä̂ ą̈̂ ê ę̂ ë̂ ę̈̂ î į̂ ô ǫ̂ û ų̂
- düşük tonlu ünlüler: ǎ ą̌ ä̌ ą̈̌ ě ę̌ ë̌ ę̈̌ ǐ į̌ ǒ ǫ̌ ǔ ų̌
- yüksek tonlu ünlüler (işaretiz): a gibi
Örnekler değiştir
Kanada Hancası (Mooseheide dialect)
- łuk balık
- dëts’ä ördek
- ëtth’ąy sivrisinek
- łąy köpek
- zhùr k’è kurt izi
- nëląy et
- ìhłëk bir
- nänkąy iki
- chäk üç
- däng dört
- łonlà’ beş
- dhëzrąy siyah
- dhëk’äl beyaz
- dot’äl kırmızı
- dodlër mavi
- dottho kahverengi
- shëzho evim
- nëzho evin
- wëzho evi
- nizho evimiz
- nëkhwëzho eviniz
- huzho evleri
- Shǫzrè’ ... Benim adım ...
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b "Alaska Native Language Center : Alaska Native Languages / Population and Speaker Statistics". 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2012.
Dış bağlantılar değiştir
- https://web.archive.org/web/20100111012242/http://www.ynlc.ca/languages/hn/hn.html Yukon Native Lnaguage Center
- http://languagegeek.com/dene/yukon/han.html21 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.