Sosyal Demokrat Hınçak Partisi
Sosyal Demokrat Hınçak Partisi (SDHP) (Ermenice: Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակյան Կուսակցություն; ՍԴՀԿ) veya Hınçak olarak da bilinen, en eski ikinci Ermeni siyasi partisidir. Hınçak, Ermenice Çan anlamına gelir. Zamanla Rusların etkisi altında Osmanlı İmparatorluğu'na karşı bir cephe olarak örgütlenmiştir. 1887 yılında Marksist ideolojiye inanmış Avedis Nazarbekyan, Meryem Vardanyan, Kevork Haraciyan, Ruben Han-Azat, Hristofor Ohanyan, Gabriel Kafyan ve Manuel Manuelyan adlı öğrenciler tarafından İsviçre'nin Cenevre kentinde kuruldu. Osmanlı Devleti ve İran'daki ilk sosyalist parti oldu.[2] Çalışma bölgesi olarak Doğu Anadolu Bölgesi'ni seçen komite, bir zaman sonra merkezini İsviçre'den Londra'ya taşıdı.
| Sosyal Demokrat Hınçak Partisi Սոցիալ Դեմոկրատ Հնչակյան Կուսակցություն | |
|---|---|
| Lider | Harry Hamparsum Sarafyan |
| Kurucuları | Avedis Nazarbekyan, Meryem Vardanyan, Kevork Haraciyan, Ruben Han-Azat, Hristofor Ohanyan, Gabriel Kafyan ve Manuel Manuelyan |
| Kuruluş tarihi | 1887 |
| Merkez | Erivan, Ermenistan |
| Gençlik kolu | Gaidz Gençlik Örgütü |
| Paramiliter Kolu | Ermeni Devrimci Ordusu (1983-1985) |
| Üyelik | 4,300 (Ermenistan'da)[1] |
| İdeoloji | Sosyal demokrasi Demokratik sosyalizm |
| Siyasi pozisyon | Merkez soldan Sola |
| Ulusal üyelik | 14 Mart İttifakı (Lübnan'da) |
| Uluslararası üyelik | Yok, eskiden İkinci Enternasyonal |
| Ulusal Meclis | 0 / 105 |
| Lübnan Parlamentosu | 0 / 128 |
| İnternet sitesi | |
| Ermenistan | |
Cemiyetin prensipleri Karl Marx'ın Komünist Manifesto'sundan esinlenerek hazırlanmış olup üyelerinin çoğu Rusya Ermenileri idi. Hınçak isminde bir de yayın organı çıkarmışlardı. Komitenin amacı, Batı Ermenistan'ı Osmanlı Devleti'nden kopararak Rus ve İran Ermenistanı ile birleştirmek, bu suretle Büyük Ermenistan'ı kurmaktı. Silahlı eylem yoluyla isyanlar ve olaylar çıkararak amaçlarına ulaşabileceklerini düşünmüşlerdi.
Parti, Osmanlı Devleti'ne karşı Kumkapı (1890) ve Bâb-ı Âli (1895) olaylarını organize etti. Bir süre sonra parti liderleri arasında görüş ayrılıkları oluşmaya başladı ve 1897'de ikiye bölündüler. Bir kısmı, Asıl Hınçaklar (Nazarbekyan taraftarı olanlar), öbür kısmı da (Arpiar Arpiaryan liderliğindeki) Yenilikçi Hınçaklar (Vera Gazmıyal Hınçaklar) adını aldılar.
Hınçak Komitesi, programı ve yöntemlerine rağmen Ermeniler arasında büyük taraftar bulamadı. 1900'lerden itibaren birçok komite taraftarı Birleşik Krallık, Rusya, Kafkasya'da öldürülünce büyük kan kaybetmelerine rağmen yine de I. Dünya Savaşı sürecinde Ruslarla iş birliği yapmak yoluyla eylemlerine devam edebilmişlerdir.
Ayrıca bakınız değiştir
Dış bağlantılar değiştir
- Sosyal Demokrat Hınçakyan Cemiyeti ve Nizamiyesi 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- T.C. Genelkurmay Başkanlığı (Ermeni komitacılar tarafından öldürülen Osmanlı tebaaları)
- TC Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın sitesinde konuyla ilgili fotoğraflar 1 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça değiştir
- ^ (Ermenice) Յուրաքանչյուր երկրորդ չափահաս հայաստանցին կուսակցակա՞ն 31 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Social Democrat Hunchakian Party". 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017.