Guria
Guria (Gürcüce: გურია), Gürcistan’ın Karadeniz kıyısında, tarihsel ve coğrafi bölgesidir. Bugün ülkenin yönetsel bölgelerinden (mhare) biri olan Guria’nın merkezi kenti Ozurgeti’dir.
| Guria გურია | |
|---|---|
 | |
.svg) Gürcistan'nın Yeni Siyasi Yönetim Bölgelerinden biri olan Guria Bölgesi | |
 Gürcistan'nın tarihi bölgelerinden biri olan Guria Bölgesi | |
| Ülke | Gürcistan |
| Başkent | Ozurgeti |
| İdare | |
| • Tür | Hükümet |
| • Vali | Giorgi Urushadze |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2033 km² |
| Nüfus (2014) | |
| • Toplam | 113,350 |
| • Kent yoğunluğu | 56/km² (140/mil²) |
| Zaman dilimi | UTC+04.00 |
Coğrafya değiştir
Guria bölgesi kuzeydoğuda Samegrelo, kuzeyde İmereti, doğuda Samtshe-Cavaheti, güneyde Acara ile çevrelenir. Batısında ise Karadeniz yer alır. Bölge, 2.033 km²'lik bir alanı kapsar.
Guria üç ilçeye (raioni) ayrılır:
Tarih değiştir
Günümüzde Guria olarak adlandırılan bölge, Batı ülkelerinde Altın Post efsanesiyle ünlü olan Kolhis Krallığı'nın bir parçasıydı. Kolhis'in yıkılmasının ardından MÖ 1. yüzyılda Lazika Krallığı'nın bir parçası oldu.[1] Antik çağda bölge, MÖ 5. yüzyıl gibi erken bir tarihte önemli bir demir yatağı olmasının yanı sıra bakır ve altın kaynağıydı.[2]
Guria, Lazika Krallığı içerisinde Lazika eyaletinin büyük bir bölümünü temsil ediyordu. Bu bölge krallığın diğer bölgelerine nazaran ıssızdı. Lazika hakkında önemli bilgiler aktaran Agathias ve Prokopius Guria'yı bilmemektedir. Guria'nın yükselişi ülkenin feodalleşmesiyle birlikte gerçekleşti ve bu Lazika'yı bir imparatorluk eyaletine dönüştürmek isteyen Bizans hegemonyasına karşı geliştirilen bir hareketti. Bu dönemde bölgede aktif olarak Gürcüleşme sürüyordu, Çani (Laz-Megrel) nüfusu Gürcüleşmekteydi. Guria, 7. yüzyılın ilk yarısında Doğu Gürcü etnik gruplarının bölgeye göç etmesiyle kuruldu. Kartli Prensliği, Guria vasıtasıyla kültürel ve kilise olarak Batı Gürcistan'da sağlamlaşmış oldu.[3] Bu dönem, Guria'nın ana kale şehri Vaşnari'nin güçlenmesi ile örtüşmektedir.
Guria'ya yapılan ilk atıf, klasik tarihçilerin Gürcistan'ın bölgelerini listelediği ve Kartli şefi Arçil tarafından Guria-Yunanistan sınırında bir kale inşasının hikâyesini anlatan Cuanşeri'nin eserinde bulunur ve II. Mervan'ın Gürcistan'a yaptığı seferi (735-737) anlatır.[4]
Guria'da Ekadia ve Etseri kiliseleri 11. yüzyılda inşa edildi. Kraliçe Tamar'ın tarihçisi, kralın meclislerinden birinin tarifi sırasında Gurullardan bahseder.
Guria, 10. yüzyılda birleşik Gürcistan Krallığı'nın oluşmasına değin Gürcistan’ın batı kesimindeki yönetimlere bağlıydı. Orta Çağ'da İmereti Krallığı içinde yer alıyordu. 15. yüzyılın ikinci yarısında, birleşik Gürcistan Krallığı'nın dağılmasından sonra Guria Prensliği kuruldu. Guria Prensliği’ni Gurieliler ailesi yönetiyordu ve prensliğin yönetim merkezi Ozurgeti kentiydi. 16. yüzyılda Acara ve Aşağı Guria Osmanlıların egemenliğine girdi. 1828’de, Guria Prensliği Çarlık Rusya’sına katıldı. Bu tarihlerde prensliğin sınırları, tarihsel olarak Gurialıların yaşadığı toprakları kapsıyordu. 1840 yılında prenslik kaldırıldı ve Kutaisi Guberniyası'na bağlı Ozurgeti mezrası kuruldu. Sovyet döneminde Guria toprakları üç idari bölgeye bölündü. 1995’te Guria, Gürcistan'ın idari bölgelerinden (mhare) biri haline getirildi. Bugünkü Guria idari bölgesi, Ozurgeti, Lançhuti ve Çohatauri ilçelerini kapsamaktadır. Ozurgeti ilçesinin merkezi olan Ozurgeti kenti, aynı zamanda Guria bölgesinin de yönetim merkezidir.
Adının kökeni değiştir
Guria adı, etimolojik olarak “uyumayan ülke” anlamına gelir. Bu isim, muhtemelen Leon’un Abhazya kralı olduğu 8-9. yüzyıllardaki olaylarla ilişkilidir. Gurulların ayrıca Adarnase ve Bagratlı Aşot’a bağlanmayı da reddetmiş ve Odzraho liderliğinde başkaldırmışlardır. Bu bilgiler 18. yüzyıl tarihçisi Vahuşti Bagrationi tarafından aktarılmıştır. Daha sonraki dönemde, Gürcüstan’ın sınırlarının Derbent’ten Nikopsia’ya uzandığı dönemde Guria ülkenin tam kalbinde (ortasında) yer alıyordu. Guria adının da Megrelce kalp anlamına gelen “guri” sözcüğünden geldiği ileri sürülür.
Ekonomi değiştir
Subtropik tarım ve turizm, bölge ekonomisinin temelini oluşturur. Su, Guria'nın ana varlıklarından biridir. İl, kimyasal bileşiminde Borcomi'ye benzeyen Nabeglavi maden suyu ve manyetik kum bakımından zengin Karadeniz sağlık beldesi Ureki ile ünlüdür. Guria ayrıca Gürcistan'daki en büyük çay yetiştirme bölgelerinden biridir.
Nüfus değiştir
Gurialılar, etnik olarak Gürcü’dür ve dilleri Gürcüce’dir; gündelik yaşamda Gürcüce'nin Guria lehçesi ile konuşurlar. Bölgenin toplam nüfusu 113.350 (2014).[5]
Gurialı ünlü kişiler değiştir
- Ekvtime Takaişvili (1862-1952), dünyaca ünlü tarihçi.
- Noe Jordania, Demokratik Gürcüstan Cumhuriyeti’nin 1918-1921 arasında başbakanı.
- Pavle İngorokva (1893-1990), tarihçi, dilbilimci.
- Eduard Şevardnadze, Sovyetler Birliği dışişleri bakanı ve 1992-2004 arasında Gürcüstan devlet başkanı.
Kaynakça değiştir
- ^ "Guria". Georgian Travel Guide. 20 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ Sekunda, Nicholas, (Ed.) (2020). Wonders Lost and Found: A Celebration of the Archaeological Work of Professor Michael Vickers. Archaeopress Publishing Limited. ss. 18-32. ISBN 978-0-8061-3000-2. 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2021.
- ^ დ. მუსხელიშვილი, „საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის ძირითდი საკითხები წ. II გვ. 80 — თბილისი, 1980
- ^ Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, p. 427. Peeters Bvba, 90-429-1318-5.
- ^ "მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014". საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური. Kasım 2014. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2016.