Gord
Gord, Orta Çağda Slavlar tarafından sıklıkla kullanılan tahkimatlı yerleşim yerine verilen isimdir.
Etimoloji değiştir
Cermen dillerindeki gard, gart şeklinde de tanımlanan yerleşim şekli Slav dillerindeki kent anlamındaki gordъ halinde bugünkü grad veya gorod haline evrilmiştir.[1] Slav dillerindeki gordъ çitle çevrilmiş alan anlamındadır.[2] Hint-Avrupa dil ailesindeki bazı dillerde garden gibi bahçe anlamına gelen tarımsal bölgeler anlamında evrimleşse de modern Slav dillerinde kent anlamına doğru evrimleşmiştir.
Geliştirilmesi ve kullanımı değiştir
Benzer yapıların MÖ 1300 - MÖ 500 döneminde Lusatia kültüründe, daha sonra ise MS 7. ve 8. yüzyıllarda günümüz Rusya, Belarus, Ukrayna, Polonya, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Almanya'nın doğusunda görülmüştür. Bu yapıların tepe, ada veya hakim yerlerde kurulduğu anlaşılmaktadır.
Tipik bir gord, bir grup ahap evden oluşur. Evler bir sıra veya çembere denk gelecek hizada kurulmuştur. Evlerin etrafında toprak veya tahtadan duvarlar bulunur. Duvarların önünde de çit veya hendek olabilir. Etrafında göl, ırmak gibi doğal engeller olan gordlar at nalı şeklinde de olabilmektedir. Gordların çoğu nüfus yoğunluğunun az olduğu stratejik öneme sahip doğal korunaklı yerlerde kurulurdu. Slav kabileleri devlet kurmak üzere birleştiklerinde gordlar nüfus yoğunluğu az olan sınır bölgelerini tahkim etmek için kullanılır oldu. Bir yöneticinin konağı konumundaki ticaret yolunun üzerindeki gordlar, etrafında yerleşimin serpilmesine yol açmıştır. Tehlike anında bölge halkının içine sığınmasına yarayan gordlar daha büyük kale, kremlin veya iç kaleye evrilmiş, dış kısımlar ise kentleri oluşturmuştur.
Örnekleri değiştir
- Almanya
- Jaromarsburg
- Garz Kalesi
- Charenza Kalesi
- Herthaburg
- Mecklenburg Kalesi
- Groß Raden Arkeolojik Açıkhava Müzesi
- Polonya
Galeri değiştir
-
Polonya'nın Giecz kentindeki 10. yüzyıl gord kalıntısı -
Polonya'nın Bielsku-Białej kentindeki gord kalıntısı -
Genel yerleşim planı -
Almanya'da aslına uygun olarak yeniden inşa edilen bir gord
Kaynakça değiştir
Ayrıca bakınız değiştir
Dış bağlantılar değiştir
- Gord ile ilgili arkeolojik site11 Mart 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Lehçe) 22 Nisan 2013 tarihinde erişilmiştir