Giulio Mongeri
Giulio Mongeri (d. 1873, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu – ö. 30 Kasım 1951, Venedik, İtalya) Levanten kökenli Türk vatandaşı mimar.
| Giulio Mongeri | |
|---|---|
 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1873 İstanbul |
| Ölüm | 30 Kasım 1951 (78 yaşında) İtalya |
| Çalışma ve başarıları | |
| Etkin yılları | 1897 - 1930 |
| Çalıştığı şehir | İstanbul, Ankara, Bursa |
| Mimarlık tarzı | Osmanlı, Bizans, Cumhuriyet |
| Ünlü yapıtları | Aziz Antuan Katolik Kilisesi, Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası |
Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın önemli temsilcilerindendir. Başta İstanbul olmak üzere Ankara ve Bursa'da 1900 ile 1930’lu yıllar arası inşa edilmiş projeleri vardır. Osmanlı mimarisi, Selçuklu mimarisi, İslam mimarisi ve Bizans Mimarisi ile özellikle ilgilenen mimar, bu yöndeki yönelimini Birinci Ulusal Mimarlık Akımı ile özdeşleştirilen birçok yapı ile göstermiştir.[1] Sanayi-i Nefise Mektebi'nde ders vererekTürkiye'nin Cumhuriyetin ilk kuşak mimarlarının yetişmesinde rol oynamıştır.
Hayatı değiştir
1 Ağustos 1873 tarihinde İstanbul'da doğdu. Babası İtalyan tıp doktoru Luigi Mongeri; annesi, İngiliz kökenli Tecla Taylor’dur.
Ailesi 1848 yılında Avusturya’nın İtalya’yı işgali üzerine Milano’dan İstanbul’a gelmiş ve İstanbul’daki Levanten topluluğa katılmıştır. Eğitimini felsefe ve tıp üzerine yapan babası Luigi Mongeri, Osmanlı Devleti'ne sığındıktan sonra karantina teşkilatında çalışmış, Sinop ve Girit karantinası'nda görev yapmıştı. 1850'de İstanbul'a geldikten sonra bimarhaneleri ıslah etmek üzere bir göreve atanmak için dilekçe verdi. O devirde Osmanlı Devleti'nin en büyük akıl hastanesi olan Süleymaniye Bimarhanesi’nde 1856-1876 arasında başhekimlik yaptı. Hastanede zincir uygulamasını kaldırmak, hastalara kötü muamele ve şiddeti yasaklaması, 1873'te Süleymaniye Bimarhanesi’ni Toptaşı’na taşıması; 1876 yılında yürürlüğe giren Bimarhaneler Nizamnamesi’ni kaleme alması ile Türk psikiyatri tarihinde önemli bir yer edindi.[2] Luigi Mongeri, oğlu Giulio Mongeri 9 yaşındayken öldü.
Guilip Mongeri, babasının ölümü üzerine annesiyle ve kızkardeşi Mary ile birlikte Milano’ya, şehrin kültür ve sanat hayatında etkin olan kişiler olan amcalarının yanına döndü ve orada büyüdü.[3] Brera Güzel Sanatlar Akademisi’nde devam etti. 1892’de Akademi'nin Mimarlık Yüksekokulu’na kayıt oldu. Çağdaş onarım kurallarının öncüsü kabul edilen Camillo Boito’nun en iyi öğrencilerinden birisi oldu. Öğrencilik yıllarında fotoğrafçılıkla da ilgilendi. 28 Ekim 1896'da mezun oldu.
Eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul'da yaşayan annesini ziyaret etmek üere 1897'de Türkiye'ye döndü.[4] Ankara'yı ziyaret ederek dönem için belge niteliği taşıyan fotoğraflar çekti; Illustrazione Italian adlı bir İtalyan dergisinde Ankara gezisi hakkında bir yazı dizisi yayımladı.[4] İstanbul'da ağabeyi Federico’nun Büyükada’daki evine konuk olan Giulio Mongeri, bu sırada tanıştığı, Caterina Capodaini ile evlendi. Çocukları Guido’nun doğumu sırasında eşi Caterina hayatını kaybetti. Eşinin ölümü üzerine Giulio, onun kız kardeşi Christina ile evlendi, beş çocukları oldu. Christiana’nın bir tifo salgınıdna ölümü üzerine, Giulio üçüncü evliliğini ablasının kızı ile yaptı, bu evlilikten de bir kızı oldu.[5]
Türkiye'ye geldikten sonra bir süre serbest mimar olarak çalıştı. İtalyan mimar Eduardo de Nari ile ortak bir büro açtı, Guglielmo Semprini’nin müteahhitlik şirketinin de ortağı oldu. İstanbul İtalyan İşçi Yardımlaşma Derneği'nin aktif bir üyesi oldu; derneğin yayın organı oln Rassegna Italiana adlı dergide mimarlık üzerine yazılar yazdı.
1903 yılında düzenlenen İstanbul Sergisi'ne antik Yunan üslubunda anıt mezar, İtalyan Rönesans üslubunda bir konut, Lombardia üslubunda bir kilise; modern üslupta han ve bir konut projesi tasarlayarak katıldı.
1907'de İtalyan Büyükelçiliği mimarı olarak görevlendirilen mimar, Milano Güzel Sanatlar Akademisi'nin muhabir üyesi seçildi. 1911 yılında Osmanlı Bankası'nın resmî mimarı oldu.[3]
Osman Hamdi Bey'in referansıyla 1909 yılından itibaren İstanbul Sanayi-i Nefise Mektebi Mimarlık şubesinde ders verdi. 1911-1912'de Trablusgarp Savaşı nedeniyle akademideki görevine ara vermek zorunda kalan, 1913’te akademiye geri dönen Mongeri, I. Dünya Savaşı sırasında Türkiye'den ayrıldı.
1922'de Sanayi-i Nefise Mektebi'ndeki görevine döndü ve 1930'a değin Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kuşak mimarlarının yetişmesine katkıda bulundu. Bu arada Kemalettin Bey, Vedat Tek, Sedad Hakkı Eldem, Arif Hikmet Koyunoğlu, Şevki Balmumcu ile birlikte Ankara'da Birinci Ulusal Mimarlık Akımına uygun yapılar gerçekleştirdi. İstanbul'da Maçka Palas, Karaköy Palas,St. Antuan Katolik Kilisesi başta olmak üzere iz bırakan işler çıkardı. Bursa'da Çelik Palas Oteli ve Kaplıcası’nı tasarladı.
1933 yılından sonra mimari etkinlikte bulunmadı. 1941’de Venedik’e göç etti. On yıl sonra İstanbul'da yaşayan kızını ziyaret için İstanbul'a gelip iki ay kaldı. İtalya'ya döndükten kısa süre sonra 30 Kasım 1951'de Venedik'te öldü. Milano'daki aile anıt mezarlığına defnedildi.
Eserlerinden seçmeler değiştir
- 1912: Aziz Antuan Katolik Kilisesi, Beyoğlu, İstanbul[6][7]
- 1914: Taksim Sahnesi (Majik Sineması), Beyoğlu, İstanbul[8]
- 1920: Karaköy Palas, Karaköy, İstanbul[6]
- 1924: Maçka Palas, Nişantaşı, İstanbul[9]
- 1925: Bozlu Holding Binası, Şişli, İstanbul[10]
- 1926: Osmanlı Bankası Binası, Ulus, Ankara[11]
- 1928: Osmanlı Bankası Binası, Konak, İzmir[12][13]
- 1928: İnhisarlar (Tekel) Başmüdürlük Binası, Ulus, Ankara[14]
- 1928: Taksim Cumhuriyet Anıtı’nın kaidesi, Taksim Meydanı, İstanbul[15]
- 1928-1930: Ziraat Bankası Eskişehir Şube Binası, Eskişehir[16]
- 1929: Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası, Ulus, Ankara[17][18]
- 1929: Aydın Ziraat Bankası,Efeler, Aydın [19]
- 1929: Türkiye İş Bankası Genel Müdürlük Binası, Ulus, Ankara[20]
- 1932: Çelik Palas, Bursa
- İtalyan Elçiliği Binası (İstanbul, bugün Maçka Akif Tunçel Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi), tamamlanamadı.[21]
- Bulgur Palas[22]
Resim galerisi değiştir
-
Giulio Mongeri tarafından tasarlanmış ve 1925 ile 1929 yılları arasında inşa edilmiş ilk Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası -
Giulio Mongeri tarafından tasarlanmış Maçka Palas -
Giulio Mongeri tarafından tasarlanmış ve 1912 yılında tamamlanan Aziz Antuan Katolik Kilisesi -
Aziz Antuan Katolik Kilisesi, Papa 23. Giovanni -
Aziz Antuan Katolik Kilisesi içinden
Kaynakça değiştir
- ^ "Giulio Mongeri". MimarlikMuzesi.org. Erişim tarihi: 19 Mart 2011.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Artvinli, Fatih (1 Ocak 2019). "Osmanlı Devletinde Adli Psikiyatri: Dr. Luigi Mongeri'nin Raporları, Tespitleri ve Bir Vaka Örneği". Kebikeç. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023.
- ^ a b Çinici, Damla (2015). "Başkent Ankara'nın İnşasında Etkin Bir Mimar: Giulio Mongeri ve Yaşam Öyküsü". Ankara Araştırmaları Dergisi. 3 (1): 13-41. doi:10.5505/jas.2015.57966. ISSN 2147-8724.
- ^ a b Bornovalı, Sedat (Aralık 2016). "Bir İtalyan Mimarın İlk Ankara Ziyareti: Giulio Mongeri-1897". Ankara Araştırmaları Dergisi. 4 (2). ss. 131-157. 8 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2017.
- ^ odatv4.com. "Eşini kaybedince baldızıyla, baldızını kaybedince yeğeni ile evlendi... Cumhuriyet'in en önemli mimarının ilginç yaşam öyküsü". www.odatv4.com (İngilizce). 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2023.
- ^ a b "Mimarlık Eğitimine Yön Verenler I: 1883-1923 Sanayi-i Nefise Mektebi Giulio Mongeri". www.mimarlikmuzesi.org. 14 Şubat 2017. s. 3. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Mimarlık Eğitimine Yön Verenler I: 1883-1923 Sanayi-i Nefise Mektebi Giulio Mongeri". www.mimarlikmuzesi.org. 14 Şubat 2017. s. 4. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "97 yıllık Majik Sineması da gitti". CNN Türk. 27 Kasım 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022.
- ^ "Maçka Palas, 1922". www.mimarlikmuzesi.org. Mimarlık Müzesi. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Bozlu Art Project Artık Mongeri Binası'nda". Mimarizm. 29 Şubat 2016. 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Osmanlı Bankası (1926) ve Ziraat Bankası (1926-1929)". www.mimarlikmuzesi.org. Mimarlık Müzesi. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Osmanlı Bankası Şube Binaları". Mimdap. 17 Şubat 2018. 29 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2018.
- ^ "Tarihin izleri". İzmir Kültür ve Turizm Dergisi. 17 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2018.
- ^ "Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı Kimlik Arayışı: I. Ulusal Mimarlık Akımı". www.mimarlikmuzesi.org. 14 Şubat 2017. s. 4. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Taksim Cumhuriyet Anıtı Kaidesi, 1928". www.mimarlikmuzesi.org. Mimarlık Müzesi. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ Pfeiffer-Taş, Şule ve Temel, Rabia "Giulio Mongeri' nin Erken Cumhuriyet Dönemi Yapısı Eskişehir Ziraat Bankası'nın Kültürel Miras Yönetimi Kapsamında İncelenmesi". Art-Sanat. 0 (14): 349-384. 2020. doi:10.26650/artsanat.2020.14.0014. 26 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2022. Bilinmeyen parametre
|YazarListesi-Bağ=görmezden gelindi (yardım) - ^ "Ziraat Bankası Merkezi İdare Binası". www.mimarlarodasiankara.org. Mimarlar Odası Ankara. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü, 1926-1929". www.mimarlikmuzesi.org. Mimarlık Müzesi. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Ziraat Bankası Binası Aydın". 4 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "İş Bankası, 1929". www.mimarlikmuzesi.org. Mimarlık Müzesi. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "Maçka İtalyan Sefareti". www.mimarlikmuzesi.org. Mimarlık Müzesi. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2017.
- ^ "İBB tarihi Bulgur Palas'ı satın aldı". Yeni Çağ Gazetesi. 30 Nisan 2021. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2021.