Geleneksel ekolojik bilgi
Geleneksel ekolojik bilgi[1][2] (TEK İngilizce traditional ecological knowledge), yerel bazda edinilen ya da yerli halkların asırlar içinde edinip kuşaktan kuşağa geçirdiği her türlü bilgi ve inanç bütünlüğü sağlayan ekolojik yerel bilgi.[3] Yerel bilgi (indigenous knowledge), bir kültür veya yerel topluma ait, bu kültür ve sosyal yapı kapsamında hayatın içinden elde edilmiş, geleneksel ve eşi olmayan (unique) bilgidir.[1] Bu bilgiler doğayla iç içe yaşayan halklarda daha fazla gözlenir.[4] Bunlar, kültürel evrimle ortaya çıkmışlardır ve gelenek ve göreneklerde, halk meteorolojisinde, halk tıbbında, halk beslenmesinde, halk mutfağında, vb. kendini gösterir. Geleneksel ekoloji, bilimsel çevrelerde giderek daha fazla önem kazanmaya başlamıştır.[2]
Bilgi erozyonu değiştir
Geleneksel olarak asırlardır yaşadıkları yerlerinden topluca zorla tehcir ettirilen yerli halklarda bilgi erozyonu görülür. Bunlardan biri de Kanada'daki Sayisi Denelerinin hükûmet kararıyla 1956 yılında zorla tehcir ettirilmeleriyle yaşanan geleneksel ekolojik bilgi kaybıdır.[5] 1940-1950 yıllarında radyoaktif bilgilendirme yapılmaksızın ve herhangi bir önlem alınmadan uraninit cevherinden radyum ayıklayan Eldorado Maden ocağı'nda uranyum ve radyum cevherleri Sahtuların Délı̨ne Sahtugotineleri kabilesinden erkeklere sırtta bez çuvallarla taşıttırılmıştır ve bu çalışan erkeklerin çoğu radyasyon zehirlenmesi sonucu ölmüş, yetişkin bir erkek nesli kaybeden köyleri Délı̨ne ise daha sonra «dullar köyü» (village of widows) olarak anılmaya başlanmıştır[6][7][8] ve erkeklerin avcılık yapıp geçim sağladığı Atabask toplumlarında dul kalmak geleneksel ekolojik bilgi kaybından dolayı gerçek bir yıkımdır.[9]
Ayrıca bakınız değiştir
- Inuit Qaujimajatuqangit (İnuit geleneksel bilgisi)
Kaynakça değiştir
- ^ a b Filiz Demirayak (2006), Türkiye'de korunan alanlar için yeni bir yaklaşım: Ortaklaşa Yönetim 17 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., T.C. AÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Kent ve Çevre Bilimleri) anabilim dalı, doktora tezi, Ankara, Mart 2006
- ^ a b Mehmet Ertuğrul, Ekoloji ve Çevre Fizyolojisi[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Lisa M. Fox (2002), Collection of Traditional Ecological Knowledge (TEK) Regarding Subsistence Fisheries in the Eagle and Circle Areas of Interior Alaska 10 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Final report for grant number FIS00-026, March 2002. U.S. Fish and Wildlife Service, Office of Subsistence Management, Fisheries Resource Monitoring Program
- ^ Shannon Michele McNeeley (2009), Seasons out of balance climate change impacts, vulnerability, and sustainable adaptation in Interior Alaska 24 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fairbanks, Alaska, August 2009
- ^ Virginia Phyllis Petch (1998), Relocation and loss of homeland, the story of the Sayisi Dene of Northern Manitoba 4 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. A Thesis presented to the University of Manitoba in partial fulfillment of the requirements of a Doctor of Philosophy in Anthropology, The University of Manitoba, Winnipeg, Manitoba, June, 1998
- ^ "The Dene People of Great Bear Lake Call for a Federal Response to Uranium Deaths in Deline". 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012.
- ^ "Deline Poisoned? Past area mining linked to cancer". 6 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012.
- ^ "Nuclear Genocide in Canada". 24 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2012.
- ^ Canada, Racism, Genocide, and the Bomb 30 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by Kim Petersen