Ertuğrul Kürkcü

Ertuğrul Kürkcü (d. 5 Mayıs 1948, Bursa), Türk sosyalist aktivist, yayıncı ve yazar. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Onursal Başkanı, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Onursal Üyesi ve İlerici Enternasyonal Danışma Kurulu Üyesidir.

Ertuğrul Kürkcü
Halkların Demokratik Partisi Onursal Başkanı
Görevde
Makama geliş 22 Haziran 2014
Türkiye Büyük Millet Meclisi 24, 25 ve 26. Dönem Milletvekili
Görev süresi 28 Haziran 2011 - 16 Mayıs 2018
Seçim bölgesi	2011 – Mersin Haziran 2015 – İzmir (I) Kasım 2015 – İzmir (I)
HDK Eş Sözcülüğü
Görev süresi 16 Ekim 2011 - 14 Kasım 2016
Halkların Demokratik Partisi Eş Başkanı
Görev süresi 27 Ekim 2013 - 22 Haziran 2014
DEV-GENÇ Genel Başkanı
Görev süresi 18 Ekim 1970 - 27 Nisan 1971
Kişisel bilgiler
Doğum	5 Mayıs 1948 Bursa, Türkiye
Partisi	Özgürlük ve Dayanışma Partisi (1996-2002) Barış ve Demokrasi Partisi (2011-2013) Halkların Demokratik Partisi (2013-günümüz)
Evlilik(ler)	Ayşe Nilüfer Zengin Kürkcü
Mesleği	Yayıncı, yazar, milletvekili

Siyasal Geçmiş

68 Kuşağının önemli isimlerinden olan Kürkcü, 18 Ekim 1970'te Türkiye Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu (DEV – GENÇ) Genel Başkanlığı'na seçildi. Mahir Çayan ve arkadaşlarının 30 Mart 1972'de öldürüldüğü Kızıldere olayından sağ kurtulan tek kişi oldu. Sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandı, ölüm cezasına mahkûm edildi, 1974'te çıkarılan genel Af Yasası ile cezası 30 yıla çevrildi; 14 yılını ceza evinde geçirdi. 1986'da yapılan infaz yasası değişikliğiyle serbest bırakıldı. Cezaevinde iken Karl Marx'ın biyografisini Türkçeye çevirdi. Serbest bırakıldıktan sonra, İletişim Yayınları için tasarladığı Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi'nin yayın yönetmenliğini yaptı.

Siyasi etkinliğini Özgürlük ve Dayanışma Partisi'nde (ÖDP) sürdürdü. 1996'da ÖDP'nin kurucuları ve Parti Meclisi ve Merkez Yürütme Kurulu üyeleri arasında yer aldı. ÖDP'deki ayrışmaların ardından oluşumuna katıldığı Sosyalist Emek Hareketi Parti Girişimi'nin (SEH) Sosyalist Cumhuriyet Kolektifi (SCK) ve Sosyalist Demokrasi Kolektifi'yle (SDK) birlikte 27-28 Mart 2010'da gerçekleştirdiği konferansta oluşturulan Sosyalist Gelecek Parti Hareketi'nin (SGPH) eş sözcüsüydü. Kürkcü, 2013'te SGPH, Toplumsal Özgürlük Platformu (TÖP), Sosyalist Parti (SP) ve Sosyalist Birlik Hareketi'nin (SBH), bağımsız sosyalistlerle birlikte 2013'te oluşturdukları Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi'nin (SYKP) fahri üyesi, 2018'de de fahri Parti Meclisi üyesi oldu.

TBMM'de

Ertuğrul Kürkcü 12 Haziran 2011 tarihinde yapılan 24. dönem milletvekili genel seçimlerinde Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) ile 13 sosyalist parti ve hareketin oluşturduğu Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku tarafından Mersin'den bağımsız milletvekili adayı gösterilmiş ve 92.322 oy alarak seçilmiş ve 24. dönem Mersin milletvekili olarak TBMM'ye girmiştir. Büyükbabası Kadri Ahmet Kürkcü TBMM 1. Dönem Diyarbakır ve 2. Dönem Siverek milletvekillerindendi.

Kürkcü, 7 Haziran 2015 milletvekili genel seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) adayı olarak İzmir 1. Bölge'den yeniden seçilerek milletvekili oldu. TBMM'nin hükûmet kuramaması üzerine tekrarlanan seçimler sonucunda gidilen 1 Kasım 2015 milletvekili genel seçimlerinde de bir kez daha HDP adayı olarak İzmir 1. Bölge'den seçildi ve TBMM'ye girdi.

24. dönemde, Ekim 2013'e değin TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu ile bu komisyonun Cezaevleri, Şiddetten Kaynaklanan Yaşam Hakkı İhlalleri, Kadına Karşı Şiddet ve Uludere Katliamı'nı inceleyen alt komisyonlarında ve Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi (AKPM) Türk delegasyonu ve AKPM Birleşik Sol Grubu içinde BDP-Blok Grubunun tek üyesi olan Kürkcü, Ekim 2014'ten başlayarak TBMM Avrupa Birliği Uyum Komisyonu ve Türkiye-AB Karma Parlamento Komisyonu (KPK) ile Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal işler Komisyonlarında HDP Meclis Grubu'nu temsil etti. Kürkcü, 25. ve 26. dönemlerde de HDP İzmir milletvekili olarak TBMM Çevre Komisyonu ile Plan ve Bütçe Komisyonu'nda yer aldı. AKPM'de Türk delegasyonu üyesi olarak Birleşik Avrupa Solu Grubunda yer aldı ve görev döneminin sonuna kadar Sosyal İşler, Sağlık ve Sürdürülebilir Kalkınma Komitesi Başkan Yardımcılığı görevinde bulundu.

Ertuğrul Kürkcü, HDP tüzüğünün seçimle gelinen görevlerde iki dönemden fazla yer alınamayacağı ilkesi uyarınca 24 Haziran 2018 seçimlerinde milletvekilliğine aday olmadı. HDP Onursal Başkanı sıfatıyla Parti Meclisi ve Merkez Yürütme Kurulu üyeliklerinde bulundu. Kürkcü'ye milletvekilliğinin sona ermesinin ardından üyesi olduğu AKPM Birleşik Avrupa Solu Grubunun önerisiyle AKPM Onursal Üyeliği unvanı verildi.

Ertuğrul Kürkcü, Mayıs 2020'de kuruluş halindeki İlerici Enternasyonal'in Danışma Kurulu'na davet edildi. Eylül 2020'de pandemi dolayısıyla video konferansla gerçekleştirilen Kuruluş Zirvesi'nde görevi üç yıl süreyle diğer danışmanlarla birlikte resmiyet kazandı.

Kürkcü Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AKP'nin HDP'yi TBMM'den dışlamak amacıyla gündeme getirdikleri geçici anayasa değişikliğinin MHP ve CHP milletvekillerinin desteğiyle parlamentodan geçmesi üzerine dokunulmazlığı kaldırılan 54 üyesi arasındaydı. 20 Mayıs 2016'da geçen değişiklikle birlikte TBMM'de bekleyen fezlekelerin işleme konulmasının ardından Kürkcü aleyhine 40 yılı aşkın hapis talebiyle 16 dava açıldı. Bu davaların dördünden beraat eden Kürkcü, 18 Aralık 2018'de Iğdır 1. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 2016 Nevruzu'nda yaptığı konuşma için 2 yıl ağır hapse mahkûm edildi ve dosya Erzurum Bölge Adliye Mahkemesine gönderildi.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 1 Şubat 2022'de karara bağladığı Encü-Türkiye davasında Kürkcü'nün de aralarında bulunduğu HDP’li 40 milletvekilinin 20 Mayıs 2016 tarihinde dokunulmazlıklarının kaldırılması ve yargılanmaları nedeniyle ifade hürriyetlerinin ihlal edildiğine karar verdi. Yüksek Mahkeme başvuranların her birine 5'er bin euro manevi tazminat ve dava masraflarının karşılanması için de her birine ek olarak 500 euro ödenmesine karar verdi.

HDP ve HDK kuruculuğu

Emek, Demokrasi ve Özgürlük Bloku'nun bir toplumsal ve demokratik mücadele birliğine dönüşmesi ve seçimlerde birliği bir ortak partiyle temsil etmesini amaçlayan Halkların Demokratik Kongresi'nin (HDK) 15-16 Ekim 2011'de Ankara'da Türkiye'nin 21 bölgesinden gelen 1000'i aşkın delegeyle düzenlediği kongrenin açılış konuşmasını yapan Kürkcü, Halkların Demokratik Kongresi'nin Genel Meclis Divan üyeliğine ve dönem sözcülüğüne getirildi.

Kürkcü, Ekim 2013'te diğer üç BDP-Blok İstanbul milletvekili Sebahat Tuncel, Sırrı Süreyya Önder ve Levent Tüzel ile birlikte Halkların Demokratik Kongresi'nin mücadelesini politik alana taşımak üzere kurulan Halkların Demokratik Partisi'ne (HDP) katılmak için BDP'den istifa etti. Kürkcü'nün TBMM komisyonlarıyla AKPM'deki görevleri de TBMM içtüzüğüne göre HDP'nin bir grup oluşturacak sayıda milletvekili bulunmadığı için sona erdi.

Ertuğrul Kürkcü 27 Ekim 2013'te toplanan 1. Olağanüstü Kongre'de Sebahat Tuncel ile Birlikte HDP Eş Başkanlığına seçildi. Ertuğrul Kürkcü ve Sebahat Tuncel eş başkanlık görevlerini 22 Haziran 2014'te toplanan HDP 2. Olağanüstü Kongresi'nde Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'a devrettiler; Kürkcü HDP Tüzüğü'ne eklenen bir madde ile HDP'nin "Onursal Genel Başkanlığı"na getirildi; Kürkcü bu sıfatla HDP Parti Meclisi ve Merkez Yürütme Kurulları'nın daimi üyesi oldu. Kürkcü 6 Temmuz 2014'teki HDK Genel Kurulu'nda Sebahat Tuncel ile birlikte HDK eş sözcülüğü görevini üstlendi. Sebahat Tuncel'in 17 Ocak 2015'te Ankara'da toplanan HDK Genel Kurulu'nda görevi bırakmasının ardından Gülistan Koçyiğit ile birlikte yeniden HDK Eş Sözcülüğüne seçildi. Kürkçü bu görevini 14 Kasım 2016'da, Prof. Onur Hamzaoğlu'na devretti.

Yazarlık, yayıncılık ve gazetecilik

Ertuğrul Kürkcü 1987-89 arasında proje müellifi olduğu Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi'nin yayın yönetmenliğinin yanı sıra, ansiklopediye imzalı makaleler ve temel metinlerle katkıda bulundu.

Kürkcü 2000'de internet üzerinde yayına başlayan Türkiye'nin ilk on-line internet haber sitelerinden biri olan bianet.org ve haber sitesini de kapsayan BİA projesinin (Bağımsız İletişim Ağı) kurucularından ve halen projeyi yürüten IPS İletişim Vakfı'nın Genel Sekreterliği görevini yürütüyor. Kürkcü, 2011 milletvekili genel seçimleri için aday olduktan sonra, bianet.org ve BİA'daki görevlerinden ayrıldı.

Kürkcü, 2002 - 2007 arasında siyaset ve kültür dergisi Siyasi Gazeteyi çıkardı. Siyasi Gazete'nin "eki" Sosyalist Emek'in ardından Eylül 2009-Ağustos 2011 arasında yayınlanan Sosyalist Gelecek Parti Hareketi'nin yayını Ekmek & Özgürlükün de editörüydü. Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi'nin (SYKP) yayın organı Siyaset Gazetesi'nde ve günlük Özgür Gündem gazetesinde köşe yazıları yazdı. Halen, bianet.org, günlük Yeni Yaşam gazetesi ve online Siyasi Haber sitesine makaleleriyle katkıda bulunuyor.

Ertuğrul Kürkcü'nün Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi için yazdığı imzalı makaleleri bir araya getiren kitabı "İsyanın İzinde" Kasım 2013'te Dipnot Yayınlarınca yayınlandı. Kürkcü'yle cezaevinden çıktıktan sonra yapılan söyleşilerden bölümleri bir araya getiren "Pratiğin Aklı Teorinin Heyecanı" başlıklı derleme de Mayıs 2014'te aynı yayınevinden çıktı.

Kürkcü İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün yayımladığı Savaş ve İnsan: Türkiye'de Silah Transferleri ve Savaş Yasaları İhlalleri adlı kitabı Türkçeye çevirdiği için 14 Mart 1997'de ertelemeli 10 ay hapis cezasına mahkûm edildi. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Kürkcü'nün açtığı davada Türkiye'nin 2 bin 500 Euro ödemesine karar verdi.

Başlıca Eserleri

• Pratiğin Aklı Teorinin Heyecanı, Mayıs 2014, dipnot Yayınları, Ankara
• İsyanın İzinde, Kasım 2013, dipnot Yayınları, Ankara
• Savaş ve İnsan: Türkiye'de Silah Transferleri ve Savaş Yasaları İhlalleri, İngilizceden çeviri, 1997, Belge Yayınları, İstanbul
• Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi, 1987, 8 cilt, İletişim yayınları, İstanbul
• Karl Marx, Biyografi, İngilizceden çeviri, 1976, Öncü Kitabevi, İstanbul

Dış bağlantılar

• Ertuğrul Kürkcü web sitesi 26 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bianet'teki yazıları 16 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kapsamlı bir söyleşi 27 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kürt Halkını Kucaklamaksızın Bir Demokrasi Cephesi İnşa Edilemez1 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (15 Temmuz Darbesi'nin tahlili)