Vikipedi

Egon Balas

Rumen akademisyen ve matematikçi (1922-2019)

Egon Balas (7 Haziran 1922 –18 Mart 2019),[1] Rumen akademisyen ve matematikçidir.[2][3] Carnegie Mellon Üniversitesi'nde bir uygulamalı matematikçi ve endüstriyel yönetim ve uygulamalı matematik profesörüydü. Carnegie Mellon'un Tepper İşletme Okulu'nda Thomas Lord Yöneylem Araştırması Profesörüydü ve tam sayı ve ayrık programlama geliştirme konusunda temel çalışmalar yaptı.[4]

Egon Balas
Doğum7 Haziran 1922(1922-06-07)
Kaloşvar, Blatt
Ölüm18 Mart 2019 (96 yaşında)
Bükreş
Ölüm sebebiDoğal nedenler
VatandaşlıkRomanya
EğitimBabeș-Bolyai Üniversitesi, Paris Üniversitesi
Mezun olduğu okul(lar)Paris Üniversitesi
EvlilikEdith Balas
Çocuk(lar)Anna Balas, Vera Balas Koutsoyannis
ÖdüllerJohn von Neumann Theory Prize (1995), Humboldt Research Award for U.S. Senior Scientists, EURO Gold Medal
Resmî sitecmu.edu/tepper/faculty-and-research/faculty-by-area/profiles/balas-egon.html
Kariyeri
DalıMatematik, Ekonomi
Çalıştığı kurumCarnegie Mellon Üniversitesi
TezMinimax et dualité en programmation discrète (1968)
Doktora
danışmanı		Robert Fortet
Doktora öğrencileriManfred Padberg (1971), Matthew J. Saltzman (1986), Maria-Cecilia Arce Carrera (1991), Bruno Wiener Repetto (1994), Milind W. Dawande (1997), Gabor Pataki (1996), Chang Sung Yu (1984), Andrea Qualizza (2011)

Yaşamı ve kariyeri değiştir

Balas, 1922'de Romanya'nın Cluj kentinde Macar-Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Asıl adı, önce Macarca Balázs sonra da Rumence Balaş olarak değiştirilen Blatt idi. Cluj'un tanınmış Yahudi lisesinde matematik ve fizik okudu ve Yahudi oldukları için yüksek akademik görevlerden dışlanan üst düzey fikirlerden öğrendi.

Balas, liseden sonra fizikte çalışmaya devam etmek istedi ancak Yahudi karşıtı yasalar tarafından engellendi. Nazizm ile savaşmaya kararlı olarak yeraltı Macar Komünist Partisine katıldı, broşürler dağıttı ve bir grevin örgütlenmesine yardım etti. 1944'te Faşist Macar yetkililer tarafından tutuklandı, işkence gördü ve öleceğini düşündü.

14 yıl ağır çalışma cezasına çarptırıldı, Almanya'ya nakledilirken kaçtı ve evine gitti, burada tüm yakın ailesinin, savaştan önce Cluj'da yaşayan 18.000 Yahudinin çoğuyla birlikte öldürüldüğünü öğrendi. 2.000'den azı kaldıktan sonra geri döndü. 1948'de Balas, savaşın sonunda Auschwitz'den serbest bırakıldıktan sonra Romanya'ya dönen, Holokost'tan kurtulan ve iki kızı olan eşi sanat tarihçisi Edith Balas ile evlendi[2][3] ve 70 yıl evli kaldı.

Halen Komünist Partide olan Balas, Romanya hükûmetinde Dışişleri Bakanlığında ekonomi müdürü olarak hizmet etmek için kendine iktisat dersi verdi ve ortak bir Yahudi soyadı olan doğum adı Blatt'ı Balas olarak değiştirdi. 1952'de bir iktidar mücadelesi sırasında, parti liderleri tarafından tutuklandı ve iki yıldan fazla bir süre hücre hapsinde tutuldu, yine işkenceye maruz kaldı.[5]

1954'te hapishaneden salıverilen Balas, özellikle eşiyle Sovyetler Birliği'ne yaptığı bir gezi, devlet basınında anlatılandan çok daha kötü ekonomik koşulları ortaya çıkardıktan sonra Komünizm ile hayal kırıklığına uğradı. Yöneylem Araştırması Enstitüsü ve Yönetim Bilimleri (INFORMS) web sitesinde bulunan 2016 röportajında Balas, Marksizm ve Sosyalizmi ekonomik olarak anlamlandırmaya çalışarak onlarca yıl geçirdikten sonra geçişinin zorluğunu anlatıyor. Ancak bu hayal kırıklığının matematiğe yönelmesine yardımcı olduğunu da söylüyor.

1959'da, 37 yaşında, Balas kendini o zamanlar ortaya çıkan doğrusal programlama alanına daldı ve bir kereste hasadı (timber-harvesting) problemine yeni bir çözümle tanındı. Çözümüne, günümüzde örtük numaralandırma veya kısıt yayılımı olarak bilinenlere benzer şekilde Eklemeli Algoritma (Additive Algorithm) adını verdi. 1966'da Romanya'yı terk etti ve 1967'de Carnegie Mellon Üniversitesinde görevi kabul etti. Balas, ekonomi alanında bir Diploma Licentiate (Bolyai Üniversitesi, 1949), ekonomi alanında bir doktora (Brüksel Üniversitesi, 1967) ve matematik alanında bir doktora (Paris Üniversitesi, 1968) elde etti.[6]

Balas bulgularını çeşitli konferanslarda paylaştı ve 1965'te Yöneylem Araştırması dergisinde yayınladı. Gününün en çok atıf alan optimizasyon makalelerinden biri oldu. Makalede Balas ile birlikte çalışan yardımcı editör William Cooper, daha sonra Balas'ın 1967'de Carnegie Mellon'a getirilmesine yardımcı oldu. (Cooper, Carnegie Mellon'daki Tepper İşletme Okulu'nun öncüsü olan Endüstri Yönetimi Enstitüsünün kurucu öğretim üyesidir.)

Matematik alanındaki doktora tezi, Robert Fortet danışmanlığında yönetilen Minimax et dualité en programmation discrète başlıklı ayrık programlama alanındaki çalışmaydı.[7] Balas'ın 1974'te sunduğu ayrık programlama analitik tekniğini araştıran bir metin olan ikinci kitabı, "Ayrık Programlama (Disjunctive Programming)" adıyla 2019'da yayınladı.

Egon Balas, tam sayı programlama alanında bir devdi. Tam sayı programlamanın birçok dalına katkıda bulundu: kısıt yayılımı, yükseltme ve proje yöntemi, genişletilmiş formülasyon vb. Matematiksel programlamaya yaptığı katkılardan dolayı, 1995 yılında, yöneylem araştırması alanındaki en yüksek onur olan John von Neumann Teori Ödülü'ne layık görüldü.

Hayatının biçimlendirici yıllarının çoğunu baskılarla geçiren bir adam için Balas, Carnegie Mellon'da sahip olduğu akademik özgürlüğün kendisi için çok önemli olduğunu kabul etti. INFORMS röportajında "Kısaca söylemek gerekirse, bu ilk, muazzam yardım ve daha sonraki yıllarda bana iyi davranıldığı için Carnegie Mellon'a hala çok ama çok minnettarım" dedi.

Ayrıca çocukken turnuvalarda yarıştığı pinpon konusunda da uzmandı. Bir yetişkin olarak 95 yaşına kadar tenis oynadı.

Bazı seçilmiş yayınları değiştir

  • E. Balas, A. Saxena: Optimizing Over the Split Closure, Mathematical Programming 113, 2 (2008), 219-240.
  • E. Balas, M. Perregaard: A Precise Correspondence Between Lift-and-Project Cuts, Simple Disjunctive Cuts, and Mixed Integer Gomory Cuts for 0-1 Programming, Mathematical Programming B (94), 2003; 221-245.
  • E. Balas, S. Ceria, G. Cornuéjols: Mixed 0-1 Programming by Lift-and-Project in a Branch-and-Cut Framework, Management Science 42, 1996; 1229-1246.
  • E. Balas: The Prize Collecting Traveling Salesman Problem: II Polyhedral Results, Networks 25, 1995; 199-216.
  • E. Balas, S. Ceria, G. Cornuéjols: A Lift-and-Project Cutting Plane Algorithm for Mixed 0-1 Programs, Mathematical Programming 58, 1993; 295-324.
  • E. Balas: The Prize Collecting Traveling Salesman Problem I, Networks 19, 1989; 621-636.
  • E. Balas, J. Adams, D. Zawack: The Shifting Bottleneck Procedure for Job Shop Scheduling, Management Science 34, 1988; 391-401.
  • E. Balas, V. Chvátal, J. Nesetril: On The Maximum-Weight Clique Problem, Mathematics of Operations Research 12, 1987; 522-536.
  • E. Balas: Disjunctive Programming, Annals of Discrete Mathematics 5, 1979; 3-51.
  • E. Balas: An Additive Algorithm for Linear Programming in Zero-One Variables, Operations Research 13 (4), 1965; 517-546.

Ödülleri ve onurlandırılması değiştir

  • National Academy of Engineering, 2006
  • IFORS Hall of Fame, 2006
  • Honorary Doctorate in Mathematics, University of Waterloo, 2005
  • Hungarian Academy of Science, external member, 2004
  • INFORMS Fellow, 2002
  • Honorary Doctorate in Mathematics, Miguel Hernandez University, Elche, Spain, 2002
  • EURO Gold Medal, 2001
  • John von Neumann Theory Prize, INFORMS, 1995
  • Senior U.S. Scientist Award of the von Humboldt Foundation, 1980-1981

Ölümü değiştir

Rumen matematikçi ve akademisyen Egon Balas 18 Mart 2019'da Bükreş'te 96 yaşında ölmüştür.[5]

2000 yılındaki otobiyografisi Özgürlük İsteği: Faşizm ve Komünizm Üzerinden Tehlikeli Bir Yolculuk (Will to Freedom: a Perilous Journey through Fascism and Communism) 6 dile çevrildi ve yayımlandı.[8]

Notlar değiştir

  1. ^ "Remembering Egon Balas". 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2019. 
  2. ^ a b University, Carnegie Mellon. "Edith Balas - Center for the Arts in Society - Carnegie Mellon University". www.cmu.edu. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  3. ^ a b (CMU), Carnegie Mellon University. "March 22: CMU's Edith Balas Pens Memoir Depicting Life as a Survivor and Scholar - Carnegie Mellon University - CMU". www.cmu.edu. 8 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  4. ^ Graham K. Rand: Egon Balas, Profiles in Operations Research (eds.: A.A. Asad, S.L. Gass), International Series in Operations Research and Management Science, 147, Springer, 2011.
  5. ^ a b "Holocaust Center of Pittsburgh » Edith Balas". holocaustcenterpgh.org. 8 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2017. 
  6. ^ E. Balas: Will to Freedom: A Perilous Journey through Fascism and Communism (Syracuse University Press, 2000)
  7. ^ Mathematics Genealogy Project'te Egon Balas
  8. ^ "Egon Balas". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 

Kaynakça değiştir

  • E. Balas: Will to Freedom: A Perilous Journey through Fascism and Communism (Syracuse University Press, 2000) (translated in Hungarian, Romanian, French, Italian, and German).
  • E. Balas: Some Thoughts on the Development of Integer Programming During My Research Career, European Journal of Operational Research, 2002, 141 (1) pp. 1–7.
  • "Remembering Egon Balas". 19 Mart 2019. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  • Hagerty, James R. (29 Mart 2019). "Egon Balas, Jailed and Tortured in Romania, Found Salvation in Math". Wall Street Journal. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 

Konuyla ilgili yayınlar değiştir

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Egon_Balas&oldid=32508819" sayfasından alınmıştır