Dos de Mayo Ayaklanması
Dos de Mayo Ayaklanması, 2 Mayıs 1808'de, Madrid halkının şehirlerini işgal eden Fransız ordusuna karşı başlattığı ayaklanma. Napoleon'unun ülkeyi baskı altına almaya çalışmasından çıkan ayaklanma ayrıca Yarımada Savaşı'nı da tetikledi.
| Dos de Mayo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Yarımada Savaşı | |||||||
 Goya'nın Madrid'de 2 Mayıs 1808 tablosu (1814) | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
.svg){kind=small} İspanya |
.svg){kind=small} Fransa | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Pedro Velarde y Santillán † Luís Daoíz de Torres † Jacinto Ruiz y Mendoza |
Joachim Murat | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 200[1]–450 ölü[2] | 31[1]–150 ölü[2] | ||||||
Öncesi değiştir
Madrid, 23 Mart 1808'de Napoleon'un orduları tarafından işgal edildi. İspanya kralı IV. Carlos tahttan çekilmeye zorlandı. Carlos, tahtı oğlu VII. Fernando'ya bıraktı. Ayaklanmanın çıktığı zaman ise hem Carlos hem de Fernando bir Fransız şehri olan Bayonne'de Fransızların tutsağıydı. General Joachim Murat'ın, Carlos'un kızı ve en küçük oğlunu da Bayonnes'a göndermeye çalıştığı Madrid'de duyulunca sokak çatışmaları ve Fransız ordusuyla kavgalar başladı. Ayaklanmanın bir diğer sebebi ise Napoleon'un abisi Joseph Bonaparte'ın İspanya kralı ilan edilmesiydi.
Ayaklanmanın başlangıcı değiştir
Ayaklanmayı ateşleyen, Madrid'de bulunan Fransız general Joachim Murat'ın IV. Carlos'un kızı ve en küçük oğlu Francisco'yu Fransız şehri Bayonne'a göndermeye çalışması oldu. Murat, Napoleon Bonaparte'ın kayınbiraderiydi ve Napoli'ın bir sonraki kralı olacaktı. Murat, bu isteği ilk ilettiğinde şehri yöneten konsül bu isteği geri çevirdi. Fakat, o anda Bayonne'da bulunan VII. Fernando'dan aldıkları mesajdan sonra bu taşınmaya razı geldiler.
2 Mayıs günü, Madrid'deki kraliyet sarayının önünde büyük bir kalabalık toplandı. Saraya girmeye çalışan kalabalık Francisco de Paula'nın ülkeden çıkartılmasına engel olmaya çalıştı. General Murat, saraya bir birlik yolladı. Askerler sarayın önündeki gruba ateş açtılar. Bu çatışma şehrin diğer kısımlarına da sıçradı.
Çok az silahı olan kalabalık ile askerler arasında sokak kavgaları oldu. Askerlerini büyük bir hızla toparlayan Murat şehre hakim olmaya çalıştı. Özellikle Puerta del Sol ve Puerta del Toledo'da ağır çatışmalar oldu. Fransızlar yavaş yavaş şehrin kontrolünü ele geçirdiler. Kavgalarda yüzlerce kişi öldü. İspanyol ressam Goya'nın Madrid'de 2 Mayıs 1808 isimli tablosu bu olayları betimler.
O anda şehirde İspanyol askerleri de vardı. Fakat onlar kışlalarında kalmayı tercih etti. Bu kurala uymayan tek alay Monteleón kışlasından çıktı. Kışladan ayrılan askerler de ayaklanmaya katıldılar. Bu askerlerin komutanları olan Luis Daoíz y Torres ve Pedro Velarde y Santillán, bugün ülkelerinde halk kahramanı olarak kabul edilirler. İki komutan da ayaklanmalar sırasında öldü.
Sonrası değiştir
Ayaklanmadan sonra Fransızların şehir halkına olan baskıları daha da arttı. Murat, 2 Mayıs akşamı askeri bir komisyon kurdu. Komisyonun başkanlığına General Grouchy getirildi. Bu komisyon herhangi bir türde silah taşıyan herkesi ölüme mahkûm etti. Murat konuyla ilgili:"Madrid halkı doğru yolda saptı. Kendini isyana ve cinayete verdi. Fransız kanı aktı. Bu bir intikam gerektirir. Ayaklanmadan tutuklanan herkes vurulacaktır." dedi.[3]
Kamuya açık toplantıların hepsi yasaklandı ve bütün silahların otoritelere teslim edilmesi emredildi. Ertesi gün yüzlerce mahkûm idam edildi. Bu idamlar, Goya'nın ünlü tablosu Madrid'de 3 Mayıs 1808'e konu oldu.
2 Mayıs'ta Madrid yakınlarındaki Móstoles isimli kasabadan ise tüm İspanyol kökenlerinin işgalcilere karşı savaşmak için anlaştığı ve savaşın başlayacağı haberi geldi.
Etkileri değiştir
_02.jpg)
Fransızlar bu ayaklanmayı bastırmış olmalarının şehirdeki etkilerini ve güçlerini arttıracağını düşündü. Fakat bunun tam aksine ayaklanmayı İspanyollar'a direniş için güç verdi. Daha sonraki haftalarda ülkenin diğer kısımlarında da isyanlar çıkmaya başladı.
Anma törenleri değiştir
Madrid'de, 2 Mayıs günü tatildir. Monteleón kışlalarının olduğu meydana artık Plaza 2 de mayo denmekedir. Ayrıca, ayaklanmadan sonra öldürülen Manuela Malasaña'nın anısına meydanın çevresindeki bölgeye Malasaña denmektedir.
Şehrin değişik köşelerinde kahramanlarla ilgili pek çok anıt vardır.
Kaynakça değiştir
- Chandler, David G. The Campaigns of Napoleon. New York: Simon & Schuster, 1995. ISBN 0-02-523660-1
- Gates, David. The Spanish Ulcer: A History of the Peninsular War. Da Capo Press 2001. ISBN 0-306-81083-2
- Glover, Michael. The Peninsular War 1807-1814. Penguin Books 2003. ISBN 0-14-139041-7
Notlar değiştir
Dış bağlantılar değiştir
- Olayların İspanyolca anlatımı 15 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Napoleon ve İspanya anlaşmazlığı
- Napoleon'un tüm savaşları