Cemal Madanoğlu
Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ekim 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Cemal Madanoğlu (22 Mart 1907 – 28 Temmuz 1993) Türk asker. 27 Mayıs Darbesi'nin fiilî lideridir.
| Cemal Madanoğlu P.1926-65 | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 22 Mart 1907 Eşme, Uşak, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 28 Temmuz 1993 (86 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Karacaahmet Mezarlığı |
| Bağlılığı |  Türkiye |
| Branşı |  Türk Kara Kuvvetleri |
| Hizmet yılları | 1926-1961 |
| Rütbesi | .svg){kind=small} Korgeneral |
| Komutası | 12. Tümen, Zırhlı Eğitim Tümeni, Kara Kuvvetleri Lojistik Başkanı, Ankara Sıkıyönetim Komutanı |
| Sonraki işi | Cumhuriyet Senatörü |
İlk yılları değiştir
Uşak ilinin Eşme ilçesi'nde[1] 1907 tarihinde doğdu. İlkokulu (1913-1920) ve ortaokulu (1920-1923) İstanbul’da okudu. Babası Yüzellilikler listesinde yer alan Uşaklı Madanoğlu Mustafa'dır. İlkokulu Kartal'da Oğuz Alp Mektebi'nde okudu. Ortaokulu Kadıköy Sultanisi'nde okudu.
Askerî kariyeri değiştir
Kuleli Askerî Lisesini atlama ile bir yılda tamamladıktan sonra 1924'te Harp Okuluna kaydoldu. 1926'da piyade asteğmen olarak mezun olduktan sonra Piyade Okuluna devam etti. 1927'de Muğla'daki 1. Dağ Alay Komutanlığına verildi. 1930'de üsteğmen rütbesine yükseltilerek 1931'de Niğde'deki 12. Piyade Alayı'nda ve 1933'te Cizre'deki 7. Sınır Taburu'nda görevlendirildi. Jandarma sınıfına nakledilerek Urfa İl Jandarma Komutanlığı Mülhaklığına verildi. 1934'te Siirt'teki 10. Seyyar Jandarma Taburu'na verilerek yüzbaşı rütbesine terfi ettirildi. Burada Sason Harekâtı'na katıldı. 1936'da Kara Kuvvetlerine dönerek Siirt'te 1. Piyade Alayı Bölük Komutanı oldu. 1937'de 189. Piyade Alayı'na atandı. 1938'de Kurmay kıta stajı için 1. Topçu Alayı'na verildi. 1938'de girdiği Harp Akademisi'nden 1941'de mezun oldu.
Ardından Bergama'daki 205. Dağ Alayı Bölük Komutanlığına tayin edildi. 1941'de Binbaşı rütbesine terfi etti. 1942'de Genelkurmay Başkanlığı 1. Şubesine atandı ve ardından Terkos'taki 24. Tümen 1. Şube Müdürlüğüne getirildi. 1946'da Yarbay rütbesine terfi ettirilerek İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı 1. Şube Müdürü ve Üniversite Talim Alayı Tabur Komutanı oldu. 1947'de Kilyos'taki 82. Piyade Alayı Tabur Komutanı ve ardından 1. Zırhlı Tümen Kurmay Başkanı oldu. 1949'da İstanbul Hava Savunma Bölge Komutanlığı Kurmay Başkanlığı'na atandı. Aynı yıl İzmit'teki 6. Kolordu 3. Şube Müdürlüğüne atanıp Albay rütbesine terfi ettirildi. 1950'de 3. Yurt içi Bölge Komutanlığı Kurmay Başkanlığı, ardından Kara Kuvvetleri Komutanlığı Harekât Başkanlığı Şube Müdürlüğüne getirildi.
1953'te Kore'deki Türk Tugayı Komutan Yardımcılığı'na atandı. 1954'te tuğgeneral rütbesine terfi etti ve Siirt'teki 12. Tümen Komutanlığına atandı. 1956'da Erzurum'daki 3. Ordu Kurmay Başkan Vekili oldu. 1957'de tümgeneral rütbesine terfi ederek Konya'daki 2. Ordu Kurmay Başkanı oldu. 15 Ocak 1958'de Etimesgut'taki Zırhlı Er Eğitim Tümeni, 22 Ekim 1958'de Elazığ'daki 10. Dağ Tümeni Komutanı oldu. 1 Ekim 1959'da Türk Kara Kuvvetleri Lojistik Başkanlığına getirildi.
27 Mayıs darbesi değiştir
27 Mayıs 1960 günü, Orgeneral Ragıp Gümüşpala'nın cunta lideri kendisinden daha kıdemsiz ise 3. Ordu ile Ankara'ya yürüyüp isyana son vereceğini bildirmesi üzerine, İzmir'de bulunan Cemal Gürsel'in Ankara'ya getirilmesine kadar, Millî Birlik Komitesi'nin fiilen başkanlığını yaptı. 26 Mayıs 1960 gecesi, Tümgeneral rütbesi ile cuntanın gerçek lideri olarak 27 Mayıs Darbesi'ni yönetti. Millî Birlik Komitesi Güvenlik Komisyonu'nda görev aldı. Komite üyeliği ile birlikte 30 Ağustos 1960'ta korgeneral rütbesine terfi ederek Ankara Sıkıyönetim Komutanlığını da üzerine aldı. Millî Birlik Komitesi üyeleri arasında çıkan ve bilhassa Cemal Gürsel ile kendisi arasında oluşan görüş ayrılığı yüzünden ve Silahlı Kuvvetler Birliği'nin kurulmasıyla ve onun sıkıyönetim komutanlığından çekilmesi istenmesi sonucu 6 Haziran 1961'de Komite üyeliği ile birlikte, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı vazifelerinden Korgeneral rütbesindeyken istifa ederek emekli oldu. 22 Şubat 1962 ayaklanması, 20 Mayıs 1963 ayaklanması ve 9 Mart 1971 darbe teşebbüsüne katılmakla[2] suçlandı.
Askerlik sonrası ve vefatı değiştir
1966'da Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından kontenjan senatörü olarak atandı. Siyasi ortamın gerildiği bir dönemde 9 Mart 1971 Millî Demokratik Devrim darbesi beklentilerinin odağı haline geldi.[3] Ancak 12 Mart 1971 Muhtırası sonrasında oluşan ortamda tutuklandı, Ankara ve İstanbul savcılıklarının yetkisizlik kararıyla serbest kaldı.
Anılarını, Cumhuriyet gazetesinde yayımlandı. Birinci bölümü Anılar adıyla kitap olarak basıldı (1982). Ocak 2019'da ise, Korgeneral Cemal Madanoğlu'nun Anıları isimi kitabında yazdığı tüm notlar ve çeşitli anıları yayımlanmaktadır.
Madanoğlu; Kenan Evren liderliğinde gerçekleştirilen 12 Eylül Darbesi'ni eleştirmektedir. 12 Eylül'ü nasıl değerlendiriyorsunuz sorusuna şu cevabı vermiştir: "CIA, 27 Mayıs'tan sonra gözlerini açtı. Bize sicil verir hale geldi. Amerikan müşavirleri gelir hakkımızda rapor tutardı. Evren, zaten bir hocazade. Bahsettiği ayetler, hadisler hep aileden aldıkları. Genel sağa kayma, ordu da vagon gibi gitti bu sağa kayışın arkasına takılıp."[4]
28 Temmuz 1993 tarihinde İstanbul'da yaşamını yitirdi. Karacaahmet Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Kaynakça değiştir
- ^ "İzdüşümler". Cemal Süreya'nın kaleminden Cemal Madanoğlu. 2000'e Doğru. 31 Temmuz 1998.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
- ^ Korgeneral Cemal Madanoğlu'nun Anıları. Madanoğlu ile Röportaj. Kaynak Yayınları. Ocak 2019. s. 315. ISBN 9786056898563.