Bordo bulamacı
Bordo bulamacı bağlarda fungusit olarak kullanılan bakır(II) sülfat ve sönmüş kireçin bir karışımıdır. Plasmopara viticola mantarının neden olduğu bağ mildiyösü bitki hastalığı başta olmak üzere özellikle bahçe, fidelik ve tarla bitkilerinde görülen mantari hastalıklara karşı kullanılır . Fransa’nın Bordeaux bölgesinde icat edilmiştir. Bir yüzyılı aşkın süredir kullanılmakta olan bu fungusit, yeraltı sularına sızmasına ve akarsuları kirletmesine rağmen hala rağbet görmekte ve kullanılmaktadır.
Ana kullanımı değiştir
Bordo bulamacı üzüm asmalarındaki fungal enfeksiyonları kontrol etmesinin yanı sıra aynı zamanda patates mildiyösü, şeftali yaprak kıvırcıklığı ve karaleke bitki hastalıkları ile mücadele de yaygın olarak kullanılmaktadır.Organik tarım alanında kullanım onayı aldığından dolayı gerek organik tarım üreticileri ve gerekse organik tarım yapmayan üreticiler tarafından birçok bitki hastalıklarında koruyucu olarak kullanılmaktadır.
Tarihçe değiştir
19. yüzyılda Avrupa’nın geleneksel şarap bölgelerindeki üzüm asmaları arasında değişik bağ hastalığı ortaya çıkmıştı. Dayanıksız asmalarda baş gösteren bu salgınlara, Amerikan orjinli bitki örnekleri olarak Avrupa’ya getirilen asmalar üzerinde taşınan zararlılar sebep oldu. 1847 yılında Amerika’dan getirilen yeni dünya asmaları süs amacıyla bahçe duvarlarına sardırılarak yetiştirilmeye başlamış, bu asmalarla birlikte külleme de gelerek, Avrupa asmalarına bulaşmıştı. 1852 de Leon de la Verge kükürt ile mücadele yöntemini geliştirdi. Bağcıların bazıları ise kükürt tasarrufu için Amerikan kütükleri getirip küllemeye karşı yeni denemelere başlaması esnasında 1861 yılında Toscana’lı bağcı Ridolfi ve 1866 yılında da Bordeaux’lu Lilineau Amerikan çubukları ithal edip bir bağ kurmuşlardır. Bu iki kişinin öncülüğü ile denenen bu yol Avrupa’ya Phylloxera vastatrix denilen asma bitine ve mildiyö hastalığına yeni yaşam alanı sağladı. Fransa’da 1 milyon hektar bağ yok olup sadece 1.5 milyon hektar kaldı.
Bağ mildiyösü hastalığının ardından, Bordeaux Üniversitesi botanik profesörü Pierre-Marie-Alexis Millardet Bordeaux bölgesindeki bağlarda görülen hastalıklar üzerinde çalışmaya başladı. Millardet diğer bütün asmalar enfekte olmasına rağmen yola yakın asmalarda mildiyö görülmediğini fark etti. Araştırmalarını bu yönde sürdürdüğünde, yoldan geçenlerin üzümleri yemesini önlemek için asmalara bakır sülfat ve kireç karışımı püskürtüldüğünü öğrendi. Bu uygulama hem görünüş ve hem de acı tadından dolayı izinsiz olarak üzüm yiyenler için caydırıcı idi. Bu durum Millardet’ın bu uygulamayla denemeler yapmasına sebep oldu. Millardet 1885 yılında çalışmalarını yayınlayarak bağ mildiyösüne karşı mücadele için bu karışımı tavsiye etti. Bu sebeple, Fransa’da Bordo bulamacının kullanımı Millardet-David tedavisi olarak da bilinmektedir.
Etki şekli değiştir
Bordo bulamacı etkisini, karışımın bakır iyonları (Cu2+) sayesinde gösterir. Bu iyonlar mantar sporlarındaki enzimlere etki ederek sporların çimlenmelerini önlerler. Bu, Bordeaux bulamacının fungal hastalıklar bulaşmadan önce kullanılması gerektiği anlamına gelir. Bu itibarla, Bordo bulamacı tedavi edici değil sadece koruyucu bir fungusit özelliğindedir.
Hazırlama değiştir
Bordo bulamacı bileşenlerinin farklı oranları kullanılarak hazırlanabilir. Bordo bulamacı hazırlanmasında, bakır sülfat ve kireç metal olmayan kaplarda ayrı ayrı suda eritilir. Daima bakır sülfat çözeltisi kireç çözeltisinin üzerine ağır ağır boşaltılarak karıştırılır. Hazırlamada fazla su kullanıldığında dolayı, kalsiyum oksit (sönmemiş kireç) ve kalsiyum hidroksit (sönmüş kireç) kullanılması aynı özellikte bulamaç verir. Hazırlanan bulamaç nötr ya da hafif bazik özellikte olmalıdır. Karışımın bu özelliği ph kağıdı ya da passız bir çivi ile kontrol edilir. Kullanıma hazır bulamaca 5 dakika süreyle batırılan passız çivinin, bu süre sonunda bir renk değişimine uğramaması gerekmektedir.
Bulamacın bileşimini açıklayan geleneksel yöntemde bakır sülfat ağırlığı, sönmüş kireç ağırlığı ve su hacmi olarak bu sırayla verilmektedir. Bakır sülfat ağırlığının kullanılan su ağırlığına olan yüzde oranı bulamacın konstrasyonunu belirler. Bu nedenle tipik bir %1’lik Bordo bulamacının formülü 1:1:100 olur. Burada ilk yazılan "1" 1 kg bakır sülfat(penta hidrat)ı, ikinci yazılan "1" 1 kg sönmüş kireci ve 100 ise 100 litre (100 kg) suyu gösterir. Bakır sülfat %25 bakır içerdiğinden dolayı, %1’lik Bordo bulamacının bakır içeriği %0.25 olacaktır. Kullanılan kireç miktarı bakır sülfatdan daha düşük olabilir. Aslında 1 kg bakır sülfatta bulunan bütün bakırı çöktürmek için kimyasal saflıkta sadece 0.225 kg sönmüş kireç gerekir. Tescilli iyi kalite sönmüş kireç rahatlıkla kullanılsa da, depolama sırasındaki bozulmadan (havadan karbondioksit absorblamasından) dolayı, 2:1’den daha az bir oran nadiren kullanılır ki bu da 1:0.5:100 karışım oranına karşılık gelir.
Riskler değiştir
Bordo bulamacının balıklara, çiftlik hayvanlarına ve—toprakta olası bir bakır birikiminden dolayı—solucanlara zararlı olduğu tespit edilmiştir.[1]
1922 yıllarında bu kimyasal madde United Fruit Company tarafından Latin Amerika’nın her tarafında kullanılmaya başlandı. Bulamacı uygulayan işçiler mavi renge boyandığı için bulamaca işçiler arasında İspanyolca perico(muhabbet kuşu) adı verildi. Birçok işçi bu kimyasal maddenin zehirlemesinden dolayı hasta oldular ya da öldüler.[2]
Kaynakça değiştir
Dış bağlantılar değiştir
- Bordo bulamacı hazırlanması 5 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.