Bedahşan (il)

(Badahşan Vilayeti sayfasından yönlendirildi)

Bedehşan Vilayeti (Peştuca: ولایت بدخشان, Vilāyat-e Badakhshān) Afganistan'ın 34 vilayetinden (Peştuca: ولایت, vilayet) birisidir.

Bedehşan Vilayeti
ولایت بدخشان
Vilayet
Bedehşan Vilayeti'nin ülke içindeki konumu
Bedehşan Vilayeti'nin ülke içindeki konumu
ÜlkeAfganistan Afganistan
MerkezFeyzabad
Yüzölçümü
 • Toplam44059 km²
Nüfus
 (2006)
 • Toplam823.000
Zaman dilimiUTC +4:30

Tarihi değiştir

Afgan Türkistanı[kaynak belirtilmeli] olarak bilinen bölgenin adı Pehlevice 'bedahş' (müfettiş, yüksek yönetici) isminden türemiştir.

Çinliler tarafından Tu-ho-lo, Müslümanlar tarafından Tohoristan olarak anılan bölge doğudan gelen ipek yolu üzerinde önemli bir merkezdi.

Coğrafya değiştir

Ülkenin kuzeydoğu ucunda bulunan vilayetin yönetim merkezi Feyzabad şehridir. 44.059 km² yüz ölçümündeki vilayetin nüfusu 715.000'dir. 29 ilçeye ayrılan vilayet Hindukuş Dağları ve Ceyhun Nehri arasındadır.

Badahşan öncelikle Tacikistan sınırının kuzey ve doğu sınırlarında Hindukuş Dağları ve Pamir Dağları sırasındadır.

Badahşan eski İpek Yolu'nda mola verilmek için kullanılan ticari bölgeydi ve Taliban burayı kuşatmıştır, yollar ve altyapı tesisleri yeniden inşa edilmiştir. Muhtemelen mineral zenginliğinden dolayı ilgi görmüştür.

Tarihi değiştir

Badahşan'ın adı Sasaniler tarafından verilmiş ve badaxš adından türemiştir. Badahşan Taliban tarafından işgal edilmiştir. Burhaneddin Rabbani Badahşanlı'dır. Taliban eyaletin tesislerini operasyonda kullanmıştır.

Bugünkü eyalet valisi Munshi Abdul Majid'dir. Önceden ise Sayed Amin Tareq'tı.

Ekonomi değiştir

Ağırlıklı olarak mineral yataklarına dayanır. Badahşan dünyanın fakir bölgelerindendir, Afyon haşhaş yetiştirilmesi eyaletin gerçek gelir kaynağıdır ve anne ölüm oranlarının dünyada en fazla olduğu yerdir, sağlık altyapısında eksiklikler vardır, ulaşılamaz yerlerdendir ve eyalette kışlar çok sert geçer.

Eski zamanlardan beri, dünyanın tek Lapis lazuli kaynağının olduğu yerdir. Buradaki madenciliğin odak noktası Lapis lazuli'dir. Northern Alliance topluluğuna, öncesinde de anti-Sovyet Mücahitlerine gelir getirmiştir. Yeni jeolojik araştırmalar, bazı yerlerde yakut ve zümrüt olduğunu göstermektedir. Bu mineraller bölgenin zenginliklerindendir.

Ayrıca Badahşan, yıllık ortalama 2 milyar USD değerindeki haşhaş üretimiyle ülkedeki kaçak haşhaş üretiminin başını çekmektedir.

İşgal ve işgal sonrası değiştir

Badahşan Vilayeti, ülkenin diğer vilayetleriyle birlikte 2001 yılında ABD tarafından işgal edildi. ABD, 2006 yılında bölgenin güvenlik işlerini NATO'ya devretmiştir.

  • 2007, Vilayette yüzlerce kişinin gömülü olduğu toplu bir mezar bulundu.
  • 7 Ağustos 2010, Vilayette görev yapan 10 Hristiyan yardım görevlisi, misyoner oldukları iddiasıyla Taliban tarafından öldürüldü.

Vilayetin ilçeleri değiştir

Badahşan Vilayeti Haritası
 
Badahşan Vilayeti'nin İlçeleri
İlçe Haritada # Merkez Nüfus[1] Alan Açıklama
Ergenc Heva 6 12.000 2005 yılında Feyzabad ilçesi'den ayrıldı
Argo 6 45.000 2005 yılında Feyzabad ilçesi'den ayrıldı
Baharak 7 Baharak 14.000 2005'te alt bölge
Curm 10 Curm 3.000 2005'te alt bölge
Darayim 6 65.000 2005 yılında Feyzabad ilçesi'den ayrıldı
Darvaz 1 Nusay 21.000 2005'te alt bölge
Darvazi Bala 1 11.000 2005 yılında Darvaz ilçesi'den ayrıldı
Feyzabad 6 Feyzabad 46.000 2005'te alt bölge
İşkaşim 8 İşkaşim 11.000
Haş 10 48.000 2005 yılında Jurm ilçesi'den ayrıldı
Havahan 2 Havahan 14.000 2005'te alt bölge
Kişim 9 63.000 2005'te alt bölge
Kuhistan 7 12.000 2005 yılında Baharak ilçesi'den ayrıldı
Kuf Ab 2 16.000 2005 yılında Khvahan ilçesi'den ayrıldı
Kuran ve Muncan 11 Kuran ve Muncan 8.000
Rag 4 Yavan 37.000 2005'te alt bölge
Şehr-i Buzurg 5 Şehr-i Buzurg 42.000
Şiganan 3 24.000
Şiki 6 26.000 2005 yılında Feyzabad ilçesi'den ayrıldı
Şüheda 7 31.000 2005 yılında Baharak ilçesi'den ayrıldı
Tagab 6 22.000 2005 yılında Feyzabad ilçesi'den ayrıldı
Tişkan 9 23.000 2005 yılında Kişim ilçesi'den ayrıldı
Vahan 13 13.000
Varduc 7 17.000 2005 yılında Baharak ilçesi'den ayrıldı
Yaftali Sufla 6 39.000 2005 yılında Feyzabad ilçesi'den ayrıldı
Yamgan 7 20.000 2005 yılında Baharak ilçesi'den ayrıldı
Yavan 4 27.000 2005 yılında Rag ilçesi'den ayrıldı
Zebak 12 Zebak 7.000

Ayrıca değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ "1 Badakhshan". 18 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2011.