At nalı yörünge
At nalı yörünge, kendisine göre çok daha büyük bir cisimle (Dünya gibi) eş-yörünge hareketi yapan cismin yörüngesine verilen addır. Küçük cismin yörünge periyodu neredeyse büyük cismin yörünge periyoduna eşittir ve büyük cisimden bakıldığında dönen referans çerçevesinde izlediği yol at nalına benzer.
_2010_SO16_orbit.gif)
Aslında gözlenen döngü kapalı değildir ancak her seferinde ileri ve geri kayma gösterdiğinden uzunca bir periyot sürecinden sonra sanki gözlendiği gezegeni merkez alıyormuş gibi algılanır. Gözlem yapılan gezegene yaklaştığı vakit ise yörüngesinin belirgin bir yön değişikliği gösterdiği görülür. Yörüngenin tüm döngüsü ele alındığında yörünge, Dünya ile boynuzlar arasında bir at nalının ana hattını oluşturuyormuş gibi görünen bir yol izler.
Dünya için düşünüldüğünde at nalı yörüngesindeki asteroitler; 54509 YORP, 2002 AA29, 2010 SO16 ve belki 2001 GO2'dir. İfade daha genişletilirse, geçiş yörüngesinde bulunan 3753 Cruithne[1] veya (85770) 1998 UP1 ve 2003 YN107'de içerir.
Satürn'ün ayları Epimetheus ve Janus birbirleri için bakıldığında at nalı yörüngesi izlerler. Tekrar eden bir döngüleri yoktur ve her biri diğerine göre tam bir at nalı yörüngesi çizerler.
İribaş yörünge değiştir
Şekil 3, L4 ve L5 Lagrange noktaları etrafındaki daha kısa yörüngeleri göstermektedir (örneğin mavi üçgenlere yakın çizgiler). Bunlara iribaş yörüngeler adı verilmektedir. (Bkz. Şekil 4) Asteroidin Dünya'ya olan uzaklığının Güneş'in diğer tarafındaki L3 noktasına kadar kadar salınım yapmaması dışında at nalı yörüngeler ile benzer şekilde açıklanabilir. Dünya'ya yaklaştıkça ya da uzaklaştıkça, Dünya'nın yerçekimi alanının değişen çekimi, cismin hızlanmasına ya da yavaşlamasına neden olarak yörüngesinde librasyon olarak bilinen bir değişikliğe neden olur.
İribaş yörüngeye örnek olarak, Satürn'ün küçük uydusu Polydeuces'in daha büyük bir uydu olan Dione'ye göre L5 noktası etrafında dönmesi verilebilir. Dünya'nın yörüngesiyle ilişkili olarak, 300 metre çapındaki 2010 TK7 asteroidi, önünde bulunan L4 noktası etrafında bir iribaş yörüngesinde salınmaktadır. 2020 VT1 ise Mars'a göre geçici bir at nalı yörüngesi izlemektedir.[2]
Kaynakça değiştir
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2011.
- ^ de la Fuente Marcos, C; de la Fuente Marcos, R (23 Ocak 2021). "Using Mars co-orbitals to estimate the importance of rotation-induced YORP break-up events in Earth co-orbital space". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (İngilizce). 501 (4): 6007-6025. doi:10.1093/mnras/stab062. ISSN 0035-8711. 11 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2023.