Vikipedi

Asya Kalkınma Bankası

Asya Kalkınma Bankası (İngilizce: The Asian Development Bank) veya AKB, 19 Aralık 1966'da kurulmuş olan bölgesel kalkınma bankasıdır. Merkezi Filipinler'in başkenti Manila'da bulunmaktadır.[3] Bankanın aynı zamanda tüm dünya üzerinde 31 saha şubesi bulunmaktadır.[4] Bu şubelerle yardıma muhtaç insanlara ulaşımın kolay yapılması amaçlanmıştır. Banka üye alımlarını Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu ve bölgede bulunmayan gelişmiş ülkelerden yapmaktadır.[5] Kurulduğu yıldaki 31 üyeden, şu anda 67 üye ülkeye ulaşmış olup, bu ülkelerin 48'i Asya-Pasifik bölgesinde bulunmaktadır. AKB Dünya Bankası'na yakın bir şekilde tasarlanmış olup, ülkelerin oy gücü bankaya yaptığı parasal katkılarla doğru orantılıdır. AKB her sene sonunda yaptığı işlemleri, bütçe bilgilerini ve diğer çeşitli bilgileri içeren yıllık raporunu yayınlar.[6] AKB-Japon Burs Programı her yıl 300 öğrenciye bankanın bünyesindeki 10 ülkeden birinde burs sağlar. Eğitimlerinin bitmesi üzerine, yeni yetişen öğrenciler bulundukları ülkelerin ekonomik ve sosyal sistemlerine katkı yapmaları beklenir.[7] AKB resmi bir şekilde BM gözlemcisidir.

Asya Kalkınma Bankası

  Dış ülkeler

  Asya-Pasifik bölgesi
KısaltmaADB
SloganADB, aşırı yoksulluğu ortadan kaldırma çabalarını sürdürürken, zengin, kapsayıcı, dayanıklı ve sürdürülebilir bir Asya ve Pasifik elde etmeye kendini adamıştır.
Kuruluş19 Aralık 1966 (57 yıl önce) (1966-12-19)
TürÇok Taraflı Kalkınma Bankası
Yasal statüAntlaşma
AmaçSosyal ve Ekonomik Kalkınma
MerkezMetro Manila, Filipinler
Hizmet bölgesiAsya-Pasifik
Üyeler68 ülke
BaşkanMasatsugu Asakawa
Ana organValiler Kurulu[2]
Personel3.092[1]
Resmî siteadb.org

Aralık 2016 itibarı ile en fazla hisse sahibi Japonya ve ABD (%15,6)'ye aittir. Daha sonra sırası ile Avustralya %5,8 ve Kanada %5,2 gelir.[8]

Organizasyon değiştir

Kararları vermede en yüksek mercii İdare Meclisidir. Her ülkeden birer temsilcinin katılımıyla meydana gelir. İdare Meclisi daha sonradan 12 üyeden oluşan Yönetim Kurulu üyelerini ve temsilcilerini seçer. 12 üyenin 8'i bölgeden (Asya-Pasifik) gelirken, diğerleri bölge dışındaki ülkelerden seçilir.[9]

İdare meclisi aynı zamanda Yönetim Kuruluna da başkanlık eden bankanın müdürünü seçer. Seçilen başkanın 5 yıllık bir görev süresi vardır ve yeniden seçilebilir. Geleneksel olarak ve Japonya daima lider hissedar konumunda olduğundan başkanlar Japon seçilmiştir.

Şu anki başkan Takehiko Nakao 2013 yılında görev süresi dolan Haruhiko Kuroda'dan koltuğu devralmıştır.[10]

Bankanın Asya-Pasifik bölgesinde 25 saha şubesi olup, Washington, Frankfurt, Tokyo ve Sidney gibi şehirlerde de temsilcieri bulunmaktadır. Bankanın bünyesinde toplam 3000 kişi çalışmaktadır ve 67 ülkenin 60'ı böylece temsil edilmektedir.

Başkanların Listesi değiştir

İsim Yıllar Milliyet
Takeshi Watanabe 1966-1972   Japonya
Shiro Inoue 1972-1976   Japonya
Taroichi Yoshida 1976-1981   Japonya
Masao Fujioka 1981-1989   Japonya
Kimimasa Tarumizu 1989-1993   Japonya
Mitsuo Sato 1993-1999   Japonya
Tadao Chino 1999-2005   Japonya
Haruhiko Kuroda 2005-2013   Japonya
Takehiko Nakao 2013-   Japonya

Tarihçe değiştir

1960'lar değiştir

Bölgesel banka fikri ilk kez Taylanlı bir bankacı olan Paul Sithi-Amnuai tarafından 1963 yılında düzenlenen Asya ve Uzak Doğu Ekonomik Komisyonu kongresinde dile getirilmiştir. Bölgeler arası ticareti artırma düşüncesi temel prensiptir.[11] ABD ilk başlarda 1959 yılındaki Inter-American Kalkınma Bankası'nın kuruluşundan sonra böylesi bir finansal kuruluşun kurulmasına sıcak bakmadı. Fakat Vietnam Savaşı'nın şiddetlenmesi ile ABD başkanı Lyndon B. Johnson 1964'te AKB'yi destekleme kararı aldı. Bu kararının arkasında Senatör J. William Fulbright'ın Vietnam Savaşı'nın sadece Amerikan kanı ve hazinesi akıtmayacağı ve aslında Amerika'nın Asya'daki imajını zedeleyeceği yönündeki açıklamalarını yanlış çıkarmak vardır. Daha sonra başkan Johnson emekli Dünya Bankası başkanı Eugene R. Black, Sr.'ı yeni bir finansal kurum oluşturması yönünde baskı yaptı.[12]

Finans değiştir

En fazla borç alan 5 ülke [13]
Ülke 2016 2015
Milyon $ % Milyon $ %
  Çin 15,615 24.8 14,646 25.2
  Hindistan 13,331 21.2 12,916 22.2
  Endonezya 8,700 13.8 8,214 14.1
  Filipinler 5,935 9.4 5,525 9.5
  Pakistan 4,570 7.3 4,319 7.4
Diğerleri 14,831 23.5 12,486 21.6
Toplam 62,983 100.0 58,106 100.0

Önemli projeler ve teknik yardım değiştir

Eleştiri değiştir

AKB'nin ilk kurulduğu zamandan beri, eleştirmenler iki ana bağış veren, Japonya ve ABD'yi borç verme, politika oluşturulması ve karar aşaması kısımlarında aşırı etki kullanmakla suçladılar.[22]

Oxfam Avustralya Bankayı yerel halklara karşı ilgisiz davranmakla suçladı. "Global ve uluslararası seviyede çalışırken, bu bankalar insan haklarını fakir ve dışlanmış topluluklara zarar veren projeler aracı ile kolayca ihlal edebilir."[23] Banka aynı zamanda Birleşmiş Milletler Çevre Programı'ndan da eleştiri almıştır. Bu kurum tarafından yayınlanan rapora göre: "büyümenin çoğu kırsal bölgede yaşayan nüfusun %70'ini es geçti ve bu insanlar geçimlerini sağlamak için tarıma ve doğal kaynaklara muhtaçlar."[24]

Aynı zamanda AKB'nin geniş çaplı projelerinin öngörülemezlik yüzünden sosyal ve çevresel zararlara yol açtığı yönünde de eleştiriler mevcuttur. En tartışmalı projelerden biri olan Tayland'daki Mae Moh kömür santrali. Çevreci ve insan hakları örgütlerine göre her ne kadar AKB'nin çevre koruma standardları kâğıt üzerinde uyuluyor gözükse de, çalışmalar başladığında bu genellikle ihlal ediliyor ve insanlar evlerinden göç etmeye zorlanıyor veya yerli halkarın kültürleri de bu süreçten nasibini alıyor.

En fazla katkıda bulunan ve sermayeye sahip olan 20 ülke değiştir

Aşağıdaki tablo Aralık 2014 verilerine göre en fazla katkıda bulunan 20 ülkeyi göstermektedir.[25]

Sıralama Ülke Kayıtlı sermaye

(Toplam %)

Sıralama Ülke Oy gücü

(Toplam %)

Dünya 100.000 Dünya 100.000
1   Japonya 15.677   Avrupa Birliği 15.724
2   ABD 15.567 1   Japonya 12.840
  Avrupa Birliği 14.429 2   ABD 12.752
3   Çin 6.473 3   Çin 5.477
4   Hindistan 6.359 4   Hindistan 5.386
5   Avustralya 5.812 5   Avustralya 4.948
6   Kanada 5.254 6   Kanada 4.502
7   Endonezya 5.131 7   Endonezya 4.404
8   Güney Kore 5.060 8   Güney Kore 4.347
9   Almanya 4.345 9   Almanya 3.775
10   Malezya 2.735 10   Malezya 2.487
11   Filipinler 2.393 11   Filipinler 2.213
12   Fransa 2.338 12   Fransa 2.169
13   Pakistan 2.188 13   Pakistan 2.049
14   Birleşik Krallık 2.051 14   Birleşik Krallık 1.940
15   İtalya 1.815 15   İtalya 1.751
16   Yeni Zelanda 1.543 16   Yeni Zelanda 1.533
17   Tayland 1.368 17   Tayland 1.393
18   Tayvan 1.094 18   Tayvan 1.174
19   Hollanda 1.030 19   Hollanda 1.123
20   Bangladeş 1.026 20   Bangladeş 1.119

Üyeler değiştir

AKB'nin 67 üyesi bulunmaktadır (2 Şubat 2007 itibarı ile): Asya ve Pasifik bölgesinden 48 üye, diğer bölgelerden 19 üye.[26] Asya'da olup da üye olmayan ülkeler Bahreyn, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Kuzey Kore, Umman, Katar, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen. İsimler AKB tarafından tanınır.

Üye devlet üyelikten vazgeçmek istediğinde, Banka o ülkenin tahvillerini yeniden satın almak için 43. maddenin 3. ve 4. fıkralarına dayanarak gerçekleştirir.[27]

 
Asya Kalkınma Bankası - Gelişen Üye Ülkeler
  Diğer bölgeler
  Asya-Pasifik bölgesi gelişmiş ülkeler
  Yardım ile gelişmekte olan ülkeler kategorisinden yükselmiş D Grubu
  Sıradan Sermaye Kaynağı Finanslama C Grubu
  OCR and ADF blended financing, Group-B
  Asya Gelişim Fonu finansı, A Grubu

Asya ülkeleri değiştir

Ülke Üyelik tarihi
  Afganistan 1966
  Avustralya 1966
  Kamboçya 1966
  Hindistan 1966
  Endonezya 1966
  Japonya 1966
  Güney Kore 1966
  Laos 1966
  Malezya 1966
    Nepal 1966
  Yeni Zelanda 1966
  Pakistan 1966
  Filipinler 1966
  Samoa 1966
  Singapur 1966
  Sri Lanka 1966
  Tayvan 1966
  Tayland 1966
  Vietnam[28] 1966
  Hong Kong[29] 1969
  Fiji 1970
  Papua Yeni Gine 1971
  Tonga 1972
  Bangladeş 1973
  Myanmar 1973
  Solomon Adaları 1973
  Kiribati 1974
  Cook Adaları 1976
  Maldivler 1978
  Vanuatu 1981
  Bhutan 1982
  Çin 1986
  Marshall Adaları 1990
  Mikronezya Federal Devletleri 1990
  Moğolistan 1991
  Nauru 1991
  Tuvalu 1993
  Kazakistan 1994
  Kırgızistan 1994
  Özbekistan 1995
  Tacikistan 1998
  Azerbaycan 1999
  Türkmenistan 2000
  Doğu Timor 2002
  Palau 2003
  Ermenistan 2005
  Brunei 2006
  Gürcistan 2007

Dış ülkeler değiştir

Ülke Üyelik tarihi
  Avusturya 1966
  Belçika 1966
  Kanada 1966
  Danimarka 1966
  Finlandiya 1966
  Almanya[30] 1966
  İtalya 1966
  Hollanda 1966
  Norveç 1966
  İsveç 1966
  Birleşik Krallık 1966
  ABD 1966
   İsviçre 1967
  Fransa 1970
  İspanya 1986
  Türkiye 1991
  Portekiz 2002
  Lüksemburg 2003
  İrlanda 2006

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020. 
  3. ^ "ADB History". www.adb.org. 1 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  4. ^ "Departments and Country Offices". www.adb.org. 6 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  5. ^ Ming, Wan (Winter 1995–1996). "Japan and the Asian Development Bank". Pacific Affairs. University of British Columbia. 68 (4): 509–528. doi:10.2307/2761274. JSTOR 2761274.
  6. ^ "ADB Annual Reports". Asian Development Bank 13 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. Retrieved 2015-11-26.
  7. ^ "Scholarship Program: List of Academic Institutions". 19 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  8. ^ Shareholders 6 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank. 31 Aralık 2016.
  9. ^ "Board of Directors". 9 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2017. 
  10. ^ New ADB President Takehiko Nakao Assumes Office. 10 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.adb.org. 28 April 2013
  11. ^ ESCAP, United Nations Publication March 2007, "The first parliament of Asia" pp. 65
  12. ^ "LBJ sought ante to ADB to contain communism". 8 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Japantimes. 1 September 2007.
  13. ^ "Management’s Discussion and Analysis and Annual Financial Statements" 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). Asian Development Bank. 31 December 2016.
  14. ^ "Hairatan to Mazar-i-Sharif railway | Railways of Afghanistan". 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.andrewgrantham.co.uk. Retrieved 2015-11-27.
  15. ^ "Bhutan: Green Power Development Project" 20 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
  16. ^ "Armenia: Water Supply and Sanitation Sector Project" 7 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Adb.org
  17. ^ "ADB supports vocational education in Indonesia". 7 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Antara. 28 September 2012.
  18. ^ "Government signs loan agreement with ADB for Rural Roads Sector II Investment Program–Project 4 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.constructionbiz360.com.
  19. ^ Murphy, B. J. "Oudomxay hosts belated opening ceremony for water treatment plant" 20 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Lao People's Democratic Republic.
  20. ^ "Food and Nutrition Social Welfare Programme and Project (Capacity Development Project – M&E)". 20 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxford Policy Management.
  21. ^ "Pacific banks go branchless to reach the unbanked | Scoop News". 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. www.scoop.co.nz. 4 January 2014.
  22. ^ Kilby, Christopher (2002). "Donor Influence in MDBs: The Case of the Asian Development Bank" 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF). The Review of International Organizations. 68 (4): 509–528. Retrieved 2010-09-16.
  23. ^ "The Asian Development Bank and Food Security". 18 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Oxfam Australia.
  24. ^ Marwaan Macan-Markar. "ENVIRONMENT: UNEP Faults Asian Development Bank Project." 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ipsnews.net. 17 July 2007.
  25. ^ "Members, Capital Stock, and Voting Power" (PDF) 18 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. adb.org. December 2014.
  26. ^ "Members" 1 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Asian Development Bank.
  27. ^ Agreement Establishing the Asian Development Bank. 31 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Asian Development Bank. Retrieved 2007-12-10.
  28. ^ Formerly   until 1975
  29. ^ Joined as "British Hong Kong", not "Hong Kong SAR"
  30. ^ Founding member; joined as Batı Almanya.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Asya_Kalkınma_Bankası&oldid=32556921" sayfasından alınmıştır