Vikipedi

Araklı

Trabzon'un ilçesi

Araklı, Trabzon ilinin bir ilçesidir.[2] Batısında Arsin, doğusunda Sürmene ilçeleri ile çevrilidir. Trabzon'un nüfus bakımından en büyük 3. ilçesi konumundadır.

Araklı
İlçe
İlçeden bir görünüm (Haziran 2021)
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlTrabzon
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
İdare
 • KaymakamKürşad Karaca[1]
 • Belediye başkanıHüseyin Avni Çoşkun Çebi (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam374 km²
Rakım5 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam49,496
 • Kır
-
 • Şehir
48.734
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu61700
İl alan kodu0462
İl plaka kodu61

Etimoloji değiştir

Mevcut ismin kayıtlara geçmiş en eski formu 15. yüzyıla ait bir Trabzon İmparatorluğu belgesinde "Herakleia" şeklinde ve Sürmene bandonuna bağlı bir köyün adı olarak geçer.[3]

Herakleia isminin 626 yılında Trabzon’da bulunduğu bilinen Doğu Roma İmparatoru Herakleios ile ilgili olduğu düşünülmektedir. Sasani Seferlerinden sonra Sourmaina (Sürmene) yakınlarında Herakleia (Ηρακλεια) adlı yerleşim yerinin kuruluşu gerçekleşmiştir. Bizantolog Anthony Bryer, Herakleios’un 626 yılında tarihi Sürmene yerleşiminde konaklarken eşi Martina’dan olan oğlu Heraklonas’ın burada doğduğunu ve Herakleia isminin de buradan geldiğini iddia etmiştir.[4] 1830-1832 yılları arasında Fransa konsolosu olarak Trabzon’da görev yapan Victor Fontanier ise Araklı’dan Héraclée adıyla bahsetmiştir.[5] Araklı adının Arakale kelimesinden bozularak üretildiği de iddia edilmektedir.[6]

Gerçekte Araklı isimlendirmesi, Trabzon İmparatorluğu'nun son dönemine ait resmi kayıtlarda "Herakleia" olarak görünen köyün adının, Osmanlı döneminde, aynı bölgede yoğunlaşmış şarap ve rakı üretimine de atfen, halk etimolojisi yolu ile "Arak-lı" olarak yakıştırılması ile ortaya çıkmıştır. Dönüştürülen bu ismin kökü olan Arak genel olarak damıtılmış içkileri, özelde ise rakıyı ifade eden Osmanlıca bir terimdir.[7]

Tarihçesi değiştir

Doğu Karadeniz'deki diğer yerlerde olduğu gibi Araklı'nın da tarih öncesi arkeolojik çalışmalarla aydınlatılmış değildir. Ancak binyıllar boyunca Doğu-Batı ticaretinin en canlı güzergâhı olan İpek Yolunun Karadeniz'e Ulaştığı toprakların üzerinde kurulmuş olması ticari değerinin yanında askeri ve jeostratejik değerlere sahip olması ilçedeki yerleşimin Trabzon'dan çok sonra olmadığını düşündürtmektedir. Doğu Karadeniz'i Güneyden kuşatan ve savunmasını kolaylaştıran, dağlar Anadolu'ya hükmeden yönetimlerin bölge üzerinde otorite kurmasını, ticari ve sair ilişkilerle bölge kültürünün değiştirilmesini uzun süre engellemiş kendi bildiğince kendine yeterek yaşamayı benimseyen bir insan tipinin oluşmasına neden olmuştur. Hititler döneminde bölgenin madenlerini işleyen halkı Haliblerden maden alındığı, Asurluların Batı İran'dan gelerek bölgeyle sınırlı ticari ilişkilerde bulundukları bilinmektedir.

Bölge ilk sömürgeci ziyaretini MÖ 750 yıllarında Miletliler vasıtasıyla yaşadı. Ancak bu yıllarda Kafkasya üzerinden başlayan Kimmer akınları sebebiyle sömürgeciler bölge yerleşmeye fırsat bulamadılar. Kimmerler'den sonra İskitler, Medler ve Persler kısa süreli hakimiyetleri olmuştur. Trabzon çevresindeki halklardan bunların özelliklerine yaşama biçimlerine yetiştirdikleri karakterlere dair bilgilerden söz eden Ksenefon MÖ 400 yılında Bayburt-Trabzon yolculuğunda bölgenin yerli halkları olan Kolhlar Makronlarla savaşlarını eseri Anabasiste yazar.

Araklı, Trabzon'un doğusunda olup, ilk yerleşim merkezi bugünkü ilçe merkezinin batısında bulunan 'Konakönü' mevkiidir. İlçe, 1916 yılında Rus işgaline uğramış ve 1918 yılında bu işgal sona ermiştir. 1953 yılında Sürmene'den ayrılarak ilçe olmuştur.

 
Karadere Vadisinden Araklı'ya Bakış

Kültür değiştir

Araklı'nın 70 km güneyinde bulunan çam ağaçlarıyla kaplı 'Pazarcık' Turizm Bakanlığı'nca turizm merkezi olarak ilan edilmiştir. Pazarcık'a girişte Pazarcık Mağarası bulunmaktadır. Yeşilyurt Beldesi ve Yılantaş Yaylası'nda her yıl 25 Ağustos'ta şenlikler yapılmaktadır. Araklı Bayburt yolunun Çatak mevkisine 2,5 km mesafede bulunan Asmasu Şelalesi yüksekliği ve su debisi yönünden bölgenin doğal güzelliklerinden biridir. Yeşilyurt'ta, I. Dünya Savaşı'ndan kalma bir şehitlik bulunmaktadır. İlçe merkezine 10 km uzaklıkta Bereketli köyünde 'Acısu' olarak bilinen madensuyu vardır. Ayrıca 55 km uzaklıkta Çörmeler Pilitli'de ve 80 km uzaklıkta Balahor'da madensuyu şifalı olarak bilinmektedir.

Nüfus değiştir

Yıl Toplam Şehir Kır
1955[8] 35.267 1.448 33.819
1960[9] 46.572 1.677 44.895
1965[10] 48.990 3.955 45.035
1970[11] 51.995 4.387 47.608
1975[12] 55.094 6.594 48.500
1980[13] 57.227 8.250 48.977
1985[14] 58.756 12.051 46.705
1990[15] 55.419 12.141 43.278
2000[16] 62.139 22.506 39.633
2007[17] 50.285 22.200 28.085
2008[18] 50.539 18.395 32.144
2009[19] 50.211 21.541 28.670
2010[20] 49.199 21.908 27.291
2011[21] 48.641 22.345 26.296
2012[22] 48.254 22.667 25.587
2013[23] 48.489 48.489 veri yok
2014[24] 47.960 47.960 veri yok
2015[25] 47.427 47.427 veri yok
2016[25] 47.334 47.334 veri yok
2017[25] 47.191 47.191 veri yok
2018[25] 49.496 49.496 veri yok
2019[25] 48.660 48.660 veri yok
2020[25] 48.734 48.734 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ekonomi değiştir

 
İlçeye bağlı Kayaiçi köyünün görünümü (Ağustos 2008)

Araklı, 372 km'lik bir alana sahip olup Karatepe silsilesi ile Küçükdere dağ silsilesinin kıyıya kısmen dik olarak inmesinin belli oranda iç kısımlara kadar uzanmasını sağlamıştır. Arazi Yapısının çok engebeli ve dağlık olması tarıma olan ilgiyi azaltmıştır. Tarım sınırı kıyıdan yaklaşık 600 km'ye kadar çıkmaktadır. İlçede yoğun olarak mısır, fındık ve çay üretimi yapılabilmektedir. Bunun yanında önemli olmayan miktarlarda baklagil de yetiştirilmektedir.

İlçede hala geleneksel "Ahır" hayvancılığı devam etmektedir. Etinden, sütünden ve derisinden gereği gibi yararlanma beklentisi ve becerisi oluşamamıştır. Halk daha çok kendi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik bir hayvan bakıcılığı yapmaktadır. İlçede ve köylerinde toplam 247 adet saf "Jersey" ineği bulunmaktadır, bu rakam, ihtiyaçları karşılamada yetersiz kalmaktadır. Ayrıca 9223 tane de yerli kara inek olduğu ilçe tarım müdürlüğünün verilerinde tespit edilmiştir.

Arıcılık, yavaş yavaş olsa da gelişmektedir. 1650 arıkovanı ile 181 belgeli arıcı yılda 4500 ton bal üretmektedir. Özellikle bölgede üretilen ve "Cifin" denilen çiçeğin özününde karıştığı için "Delibal" olarak adlandırılan bu balın besin değeri yüksek olduğu bilinmektedir.

Denizlerimizde çeşitli sebeplerden meydana gelen verimsizlik denize kıyısı olan ilçemiz içinde olumsuzluklar oluşturmuştur. Bunun yanında bilinçsiz avlanma neticesinde ilçe deniz kıyısında olmasına rağmen yeterli oranda balık tüketememektedir. Ancak son yıllarda Sahil Güvenlik teşkilatının kurulması, bu tür avlanmaları ve balık nesillerinin tükenmesini önleyici uygulamaları başlatmıştır

Turizm değiştir

İlçemiz sınırları içerisinde bulunan Pazarcık mevkiinin Turizm bakanlığınca birinci dereceden turizm bölgesi ilan edilmesinin ardından bölgeye olan ilgi daha da artmıştır. Her yıl gerek Trabzon'un yerli halkı gerek komşu illerden bölgeye yoğun olarak ziyaretçi gelmektedir.

Özellikle şehir dışında yaşayan Trabzon halkının en fazla rağbet ettiği alan Pazarcık olmaktadır. Gösterilen bu yoğun ilgiye paralel olarak bölgede konaklama ve benzeri temel ihtiyaçları karşılayacak yeni tesisler inşa edilmiştir. Böylece yeni istihdam alanları oluşturulmuştur. Yayla turizmi artık Araklı halkı için yeni bir ekonomik canlılık kaynağı olmaya başlamıştır. Geldiğimiz aşamada çok büyük etkisi olmamakla birlikte yayla turizmi hızla gelişmektedir.

Ayrıca Araklı'dan Trabzon istikametine doğru yaklaşık 3 km uzakta tarihi Kalecik Kalesi bulunmaktadır ki kale Canayer Kalesi'nin bir uzantısıdır.

Spor değiştir

Araklıspor, 3. lig 2. grupta oynayan bir futbol takımıdır. Araklıspor, Trabzon'un ilçelerinden Araklı'nın takımıdır. Renkleri yeşil-siyahtır. Daha önce 2000-2001 sezonunda eski 3. ligde de oynamıştır. 2001-2003 arasında yeniden Trabzon Amatör Ligi'nde oynadıktan sonra yeniden 3. lige (4. kademe) dönmüştür.

Kendi grubunda lider olan Araklıspor 2006-2007 sezonunda 15 Nisan 2007 Pazar günü kendi sahasında konuk ettiği Bulancakspor'la 1-1 berabere kalarak, 2. Lig B kategorisine çıkmayı garantilemiştir.

Ayrıca 2006-2007 sezonunda Türkiye'nin tek, Avrupa'nın ise 7 yenilgisiz takımından biri olmayı başarmıştır.

22 Aralık 2007 tarihinden itibaren teknik direktörlüğünü sona erdi Mesut Demiroviç yürütmektedir. Boşnak teknik adam Mesut Demiroviç, 20.05.2008 tarihinden itibaren Araklıspor teknik direktörlüğünü bırakmıştır.

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  3. ^ Zehiroğlu, A.M. "Trabzon İmparatorluğu" 3.cilt (2018) s.161 ISBN 978-6058103207
  4. ^ Genç, Ali (2019). "Bizans İmparatorluğu Döneminde Trabzon (Siyasi, İktisadi Ve İdari Tarihi 395-1204)" (PDF). T.C. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Tarih Programı Doktora Tezi. acikbilim.yok.gov.tr. s. 35. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Ocak 2023. 
  5. ^ Yılmaz, Özgür (2014). "Victor Fontanier'nin 1831'de Trabzon'dan Batum'a Seyahati". Mavi Atlas GŞÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2. DergiPark. ss. 118-134. 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2023. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  7. ^ Zehiroğlu, A.M. "Trabzon İmparatorluğu" 3.cilt (2018) s.104-105 ISBN 978-6058103207
  8. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  10. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  23. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  24. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  25. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Araklı Nüfusu - Trabzon". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Trabzon Araklı Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar değiştir

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Araklı&oldid=32466495" sayfasından alınmıştır