Vikipedi

Alime Abdenanova

Alime Seitosmanovna Abdenanova (d. 4 Ocak 1924 - ö. 5 Nisan 1944) - II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu'da Kırım Tatar izcisi olarak bulundu.

Alime Abdenanova
DoğumAlime Borasanov
4 Ocak 1924
Kerch, Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Ölüm5 Nisan 1944
Simferopol, Kırım
Bağlılığı Sovyetler Birliği
Branşı Kızıl Ordu (Askeri istihbarat)
Hizmet yılları1943—1944
RütbesiKızıl Ordu
Çatışma/savaşlarıDoğu Cephesi (II. Dünya Savaşı) (ölü)
ÖdülleriRusya Federasyonu Kahramanı
Kızıl Bayrak Nişanı

Hayatı değiştir

1943'te Almanların Kırım işgali başladıktan sonra, Kerç Yarımadası'ndaki Alman ve Romen birliklerinin konumları hakkında istihbarat çalışmalarında keşif ekibine liderlik etti. Bu faaliyetleri sayesinde sonradan Kızıl Bayrak Nişanı ile ödüllendirildi. Ancak izci grubu, Şubat ayında Almanlar tarafından tutuklandı ve Abdenanova bir aydan fazla süreyle işkence gördü. Fakat tutsak edenlere herhangi bir bilgi vermedi. Yirmi yaşında, 5 Nisan 1944'te Simferopol'da idam edildi. 1 Eylül 2014 tarihinde Vladimir Putin'in kararnamesiyle ölümünden sonra Rusya Federasyonu Kahramanı ilan edildi ve bu unvanı alan onaltıncı kadın oldu. Ayrıca unvan ilk kez bir Kırım Tatarına verilmiş oldu.

İlk yılları değiştir

Alime, 4 Ocak 1924'te Kerç'te Kırım Tatar bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Annesi Meselme, Mayak-Salyn'de büyük bir ailede doğmuş ve on yedi yaşında evlenene kadar yoksulluk içinde büyümüştü. Babası Seyit Osman, Kerç'teki Metalurji Fabrikası'nda çalışmıştır. 1926'da Alime'nin kız kardeşi Azife, ardından 1929'da en küçük kız kardeşi Feruza doğdu. 1930'da annesinin ve 1931'de babasının ölümünden sonra Alime ve kız kardeşleri büyükanneleri ile Jermai-Kashik'te yaşadılar ve Abdenanova soyadını aldılar.[1][2]

Yedi yıllık ortaokulu onur derecesiyle tamamladıktan sonra sekreter olarak çalışmaya başladı. 1940'ta Komsomol'a üye oldu. Haziran 1941'de Almanya'nın Sovyetler Birliği'ni işgalinden sonra, Kızıl Ordu'ya katılmak için birkaç kez başvurdu, ancak her seferinde Leninsky Bölge Yürütme Komitesi üyesi olduğu gerekçesiyle reddedildi. 16 Kasım 1941'de komite Kerch'e ve daha sonra Temryuk'a taşındı. Sonrasında tıp kurslarına kaydoldu ve ardından Krasnodar'da bir hastaneye atandı.[3]

İzci lideri olarak faaliyetler değiştir

Sovyet birlikleri, Kursk Muharebesini ve Novorossiysk-Taman Harekâtı'nda daha önce Wehrmacht tarafından kontrol edilen bölgeyi geri kazandıktan sonra , Kızıl Ordu, Kırım'ı geri almak için bir saldırı başlatmayı planladı. Bu saldırıyı gerçekleştirmek için, Deniz Kuvvetleri İstihbarat Genelkurmay Başkan Yardımcısı Tümgeneral Nikolai Trusov, keşif birliklerinin geri çekilen Mihver kuvvetlerinin arkasına gönderilmesini emretti. İki izci ve sabotaj konusunda eğitilmiş altı ajandan oluşan ve Stary Krym şehrine konuşlandırılan "Bast" isimli keşif grubu oluşturuldu. Bu ekip Kızıl Ordu'ya 300'den fazla istihbarat raporu gönderdi. Bununla birlikte, sekiz kişilik ağ, tüm bölgeyi izleyemedi ve Naziler tarafından gözlenmeye başladılar. Trusov bunun üzerine yarımadaya ikinci bir keşif grubu göndermeye karar verdi ve Abdenanova da bu görev için gönüllü oldu. Krasnodar'daki askeri istihbarat eğitim okuluna başlayarak görevine hazırlandı. Bu okulda uçaktan paraşütle atlamayı ve casusluk faaliyetlerini öğrendi.[4][5][6]

2 Ekim 1943 gecesinde Abdenanova, telsiz operatörü Larisa Gulyachenko ile Dzermai-Kashik köyü üzerinde bir Po-2'den paraşütle atladı. Abdenanova hedefin biraz dışına indi ve bu esnada bacağını da yaraladı ama büyükannesinin evine ulaşmayı başardı. Orada Abdenanova "Sofia" takma adıyla çalışmaya başladı. Ekip arkadaşı Gulyachenko ise "Stasya" ve "Proud" adlarını kullandı. Kızıl Ordu'nun talep ettiği bilgileri toplamak için amcası Abdurakyiy Bolatov, öğretmen Nechipa Batalova, Sefidin ve Dzhevat Menanov, Vaspie Ajibaeva, Khairla Mambejanov ve Battal Battalov'dan oluşan küçük bir keşif grubu kurdu. Gözcülere yerel demiryolunun sürekli izlenmesi, düşman birliklerinin hareketinin tam olarak belirlenmesi, bölgedeki garnizonlarla ilgili verilerin toplanması ve bölgedeki düşman birimlerinin konuşlanma yapısını içeren görevler verildi. Dzermai-Kashik'teki operasyonun başlangıcından 19 Ekim'e kadar, Kızıl Ordu'ya haftada iki olarak belirlenmesine karşın 16 rapor gönderildi. Toplamda örgüt 80'den fazla istihbarat raporu gönderdi ve Alman birliklerine oldukça fazla kayıp verdirilmesine katkıda bulundu.[1][4][7]

13 Aralık 1943'te Kuzey Kafkasya Cephesi karargahındaki ikinci keşif departmanı başkanı Binbaşı Athekhovsky, Kızıl Bayrak Nişanı için Abdenanova ve Gulyachenko'yu aday gösterdi. Tümgeneral Nikolai Trusov da adaylıkları destekledi ve 5 Ocak 1944'te Primorsky Ordusu konseyi adaylığı onayladı. Ancak Abdenanova o sırada işgal bölgesinde olduğundan ödülü şahsen alamadı. Madalyası 9 Mayıs 1992'de kız kardeşi Feruza'ya törenle teslim edilinceye kadar Moskova'da bir depoda tutuldu. Sonrasında Lenino müzesinde sergilenmeye başladı.[8]

Esaret ve ölüm değiştir

Ocak ve Şubat 1944'te Abdenanova, Kızıl Ordu'ya 42 istihbarat raporu gönderdi. Ancak 11 Şubat'ta telsizindeki piller bitti ve yerel partizan Aleksander Pavlenko'dan yeni bir pil seti istedi. Pil setini sağladıktan sonra Pavlenko Almanlar tarafından tutuklandı. O zamanlar Almanlar, Kerç izci topluluklarının varlığından şüpheleniyorlardı ve bir radyo frekansı bulucu kullanılarak yerlerini tespit ettiler. 25 Şubat gecesi geç saatlerde Naziler, Sefidin ve Dzhevat Menanov'un evine baskın düzenlediler ve Abdenanova ve Gulyachenko dahil olmak üzere birçok izci tutuklandı. Radyo vericisi ahırın içine gizlenmişti ama hemen bulundu. Hapishanede, Abdenanova'nın beraberindeki izcilerden hiçbiri, Almanlara işkence altında bile herhangi bir askeri bilgi vermedi ve çoğu 9 Mart'ta Agarmysh Dağı'nda idam ediledi. Vaspie Ajibaeva, idamdan önce hapishanede işkenceden öldü. Nechipa Batalova hapishane bahçesinde öldürüldü. Kırım partizanlarının işkencesine uğrayan radyo operatörü Larisa Gulyachenko, Nazilerle işbirliği yapmayı kabul etti ve telsizin ahırda gizlendiğini itiraf etti. Ancak Abdenanova, Nazilere herhangi bir bilgi vermeyi reddetti ve bunun için ağır işkence gördü. Nazi yanlısı Ruslar da bu işkenceye katıldı ve tırnaklarını sökmeye, kollarını ve bacaklarını kırmaya, dondurucu suyla ıslatmaya ve yüzünün yaralamaya başladı. İşkenceye ve uzun süren sorgulamalara rağmen herhangi bir bilgi vermedi. 27 Mart'ta partizanlar Stary Krym'deki hapishaneye baskın düzenledi ve birçok mahkûmu serbest bıraktılar. Ancak Abdenanova 3 Nisan'da Simferopol'deki başka bir hapishaneye gönderilmiş olduğu için bulamadı. 5 Nisan 1944'te Gestapo tarafından vuruldu ve bilinmeyen bir yere gömüldü.[1][3][9][10]

Onurlar ve miras değiştir

 
Kırım Cumhuriyeti Başkanı Sergei Aksyonov, özel bir unvanın - Altın Yıldız madalyası ve Rusya Federasyonu Kahramanı unvanının takdim belgesi - devredildiği törene katıldı

Sovyetler Nisan 1944'te Kırım'ın kontrolünü yeniden ele geçirdikten sonra, Kızıl Ordu subayları Alime'nin ailesini ziyaret etti ve cesaretini överek eylemlerinin unutulmayacağını belirtti.[11] Ancak 18 Mayıs'ta Kırım Tatarlarının Orta Asya'ya sürgün edilmesiyle beraber Alime'nin hayatta kalan aile üyeleri, izcilere yardım eden büyükannesi ve Alman işgali sırasında partizan olan kız kardeşi Azife Özbekistan'a sürüldü. Bu dönemde Sovyet hükûmeti, tüm Kırım Tatarlarını, hatta Kızıl Ordu'da hizmet vermiş olanları bile, toplu olarak hain ilan etmişti. Dolayısıyla Abdenanova'nın Sovyetler Birliği Kahramanı ilan edilmesini talep eden başvurulardan sonra ona bu unvan verilmemiştir. Sovyet döneminde o yüzden çoğu kişi tarafından yaptıkları bilinmedi.[12] Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra savaş sırasındaki eylemleri hakkında "Kırım Zoya'sı " [13] diye bir literatür yayınlaması ve 2014'te Kırım'ın Rusya tarafından ilhak edilmesinden sonra, 1 Eylül'de gecikmeli olarak Rusya Federasyonu Kahramanı ilan edildi. 2014.[10]

Ayrıca bakınız değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ a b c Bekirova. "Легендарная Алиме". Крым.Реалии (Rusça). 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018. 
  2. ^ "Сильнее "Геркулеса"". redstar.ru (Rusça). 19 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  3. ^ a b ""Софие" против Канариса. Она сражалась за СССР, а стала Героем России". www.aif.ru. 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  4. ^ a b "Крымчанка Алиме Абденанова - Герой России. Биография". РИА Новости Крым (Rusça). 19 Ekim 2015. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2018. 
  5. ^ "Крымский резидент: как 19-летняя разведчица оставалась неуловимой в тылу фашистов". Телеканал «Звезда» (Rusça). 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  6. ^ Bekirova. "Заложники войны: оккупация Крыма (1941-1944)". Крым.Реалии (Rusça). 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  7. ^ "Герой России — разведчица Алиме". crimiz.ru (Rusça). 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  8. ^ "Орден Красного Знамени Абденановой хранится в Москве - семья". РИА Новости Крым (Rusça). 20 Ekim 2015. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  9. ^ "Алиме Абденнанова достойна памятника, - Каджаметова". QHA (Rusça). 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  10. ^ a b "Абденанова Алиме Сеит-Османовна". warheroes.ru. 16 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  11. ^ Melnikova (26 Şubat 2015). "Центр! Крым на связи!". «Комсомольской правды» (Rusça). 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  12. ^ "Автор книги "Крымская легенда": разведгруппа "Дея" была уникальна". РИА Новости Крым (Rusça). 21 Ekim 2015. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
  13. ^ "Подвиг разведчицы". portal-kultura.ru (Rusça). 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2018. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Alime_Abdenanova&oldid=32622070" sayfasından alınmıştır