Aldebaran
Aldebaran (α Tau, α Tauri, Alpha Tauri), Boğa takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 65 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir turuncu dev yıldızdır. 0,87 kadir ortalama büyüklüğüyle takımyıldızının en parlak yıldızı olan Aldebaran, gece gökyüzünün de en parlak yıldızlarından birisidir. Aldebaran, Arapça (الدبران) 'takip eden' veya 'izleyen' demektir. Bu konumda 'izlenen' V harfi şeklinde bir araya gelmiş bir yıldız kümesi olan Hyades'dir.
 Boğa takımyıldızı içinde Aldebaran'ın konumu. | |
| Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0 | |
|---|---|
| Takımyıldız | Boğa |
| Sağ açıklık (α) | 04sa 35d 55,239s[1] |
| Dik açıklık (δ) | +16° 30′ 33,49″[1] |
| Görünür büyüklük (V) | 0,75-0,95[2] |
| Sınıflandırma | |
| Tayfsal sınıf | K5III[1] |
| U−B renk ölçeği | 1,90 |
| B−V renk ölçeği | 1,54 |
| Değişen yıldız tipi | LB[2] |
| Astrometri | |
| Dikey hız () | +54,26 ±0,03[1] km/s |
| Özdevinim (μ) | RA: 62,78 ±0,89[1] mys/y Dec.: −189,35 ±0,58[1] mys/y |
| Iraklık açısı (π) | 50,09 mys |
| Uzaklık | 65 Iy |
| Mutlak büyüklük (V) | −0,63 |
| Özellikler | |
| Kütle (m) | 1,7[3] M☉ |
| Yarıçap (r) | 44,2 ± 0,9[4] R☉ |
| Aydınlatma gücü | 518 ± 32[5] L⊙ |
| Yüzey kütle çekimi (log g) | 1,59[5] cgs |
| Sıcaklık | 3.910[5] K |
| Metallik [Fe/H] | –0,34[5] %70 Güneş[3] |
| Dönüş hızı () | 643 gün[6] km/s |
| Katalog belirtmeleri | |
1997 yılında bir altyıldız arkadaşı olduğu iddia edilmiş, fakat sonradan yapılan gözlemler bu iddiayı doğrulamamıştır.
Fiziksel Özellikler değiştir
K5III tipi bir yıldız olarak sınıflandırılan Aldebaran, Hertzsprung-Russell diyagramı'nın Anakol çizgisinden uzaklaşmış bir kırmızı dev yıldızdır. Çekirdeğindeki hidrojen yakıtı tükenmiş ve hidrojen füzyonu durmuştur. helyum füzyonu için yeterince sıcak olmamasına rağmen, yıldızın çekirdek ısısı kütleçekimi basıncı nedeniyle artmış ve çapı Güneş'in çapının 44,2 katı artmıştır (yaklaşık 61 milyon kilometre).[4][7] Hipparcos uydusu, uzaklığını 65,1 ışık yılı (20.0 pc) olarak ölçmüştür ve Güneş'ten 425 kat fazla aydınlatma gücüne sahiptir.[3]
Aldebaran, LB tipi yavaş düzensiz değişen bir yıldızdır. Görünen büyüklüğü 0,2'ye göre yaklaşık olarak 0,75 ile 0,95 aralığında değişir.[2] Yakın-kızılötesi J bandı büyüklüğü -2,1'dir[1] ve bu büyüklük O'nu; Betelgeuse (-2,9), R Doradus (-2,6) ve Arcturus'dan (-2,2) daha parlak yapmaktadır.
Gözlem bilgisi değiştir
Aldebaran, kısmen parlaklığı ve kısmen de çok belirgin bir yıldız deseniyle uzaysal ilişkisi nedeniyle, gece gökyüzünde bulması kolay olan yıldızlardan biridir. Avcı'nın Kuşağı'nı oluşturan üç yıldızdan, soldan sağa (kuzey yarımkürede) doğru bir hat izlendiğinde bulunan en parlak yıldız Aldebaran'dır.
Aldebaran, boğa'nın başını oluşturan V şeklindeki açık yıldız kümesi Hyades'in en parlak üyesidir. Ancak Aldebaran, sadece şans eseri Dünya ile Hyades arasındaki görüş doğrultusunda yer alır. Yıldız kümesi (Hyades), Dünya'dan 150 ışık yılı uzaklığıyla Aldebaran'a göre iki kat daha fazla uzakta yer alır.
Aldebaran, Ay tarafından örtülmesine yeterli olacak kadar tutulum düzlemine yakındır. Ay'ın yükselen düğümü, sonbahar ekinoksuna yakın olduğunda böyle bir örtülme gerçekleşebilir. Böyle bir olay, 2015 yılı civarında meydana gelecektir. Aldebaran'ın çapının daha doğru bir şekilde tahmin edilmesi 22 Eylül 1978 tarihinde gerçekleşen bir örtülmeyle olmuştur.[8] Her yıl 1 Haziran civarında, Güneş ve Aldebaran kavuşumu gerçekleşir.[9]
Ayrıca bakınız değiştir
Kaynakça değiştir
- ^ a b c d e f g "NAME ALDEBARAN -- Pulsating variable Star". SIMBAD. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009.
- ^ a b c "Query=alf Tau". General Catalogue of Variable Stars. Centre de Données astronomiques de Strasbourg. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2009.
- ^ a b c James B. Kaler (22 Mayıs 2009). "Aldebaran". Stars. 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2009.
- ^ a b Richichi, A.; Roccatagliata, V. (2005). "Aldebaran's angular diameter: How well do we know it?". Astronomy & Astrophysics. 433 (1). ss. 305-312. arXiv:astro-ph/0502181 $2. Bibcode:2005A&A...433..305R. doi:10.1051/0004-6361:20041765.
- ^ a b c d Piau, L.; Kervella, P.; Dib, S.; Hauschildt, P. (Şubat 2011), "Surface convection and red-giant radius measurements", Astronomy and Astrophysics, cilt 526, s. A100, arXiv:1010.3649 $2, Bibcode:2011A&A...526A.100P, doi:10.1051/0004-6361/201014442
- ^ Koncewicz, R.; Jordan (Ocak 2007), "OI line emission in cool stars: calculations using partial redistribution", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 374 (1), ss. 220-231, Bibcode:2007MNRAS.374..220K, doi:10.1111/j.1365-2966.2006.11130.x Yazar
|ad4=eksik|soyadı4=(yardım) - ^ Richichi & Roccatagliata (2005) derived an angular diameter of 20.58±0.03 milliarcsec, which given a distance of 65 light years yields a diameter of 61 million km.
- ^ White, N. M. (Haziran 1979). "Lunar occultation of the Hyades and diameters of Alpha Tauri and Theta-1 Tauri". The Astronomical Journal. Cilt 84. ss. 872-876. Bibcode:1979AJ.....84..872W. doi:10.1086/112489.
- ^ Star Maps created using XEphem (2008). "LASCO Star Maps (identify objects in the field of view for any day of the year)". Large Angle and Spectrometric Coronagraph Experiment (LASCO). 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012. 2012 (Venüs ve Merkür ile) 28 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve 2011 31 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar değiştir
| Wikimedia Commons'ta Aldebaran ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- "Aldebaran 2". SolStation. 25 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2005.