Abya Yala
Kuna dilinde "tam olgunluktaki diyar" anlamına gelen Abya Yala, şu anda Darién Boşluğu adlı Kolombiya'nın kuzeybatısında ve Panama'nın güneyinde yer alan coğrafi bölgede yaşayan Kızılderili Guna halkı tarafından Kolomb öncesi zamanlardan beri Amerika kıtasının ismi olarak kullanılmıştır.[1] Terim, Amerika kıtasında milyonlarca yerli tarafından halen kullanılmaktadır.[2]
Kökeni ve kullanımı
değiştirBolivyalı Aymara lideri Takir Mamani, yerli halkların yönetim organlarının resmi açıklamalarında "Amerika" veya "Latin Amerika" yerine "Abya Yala" ifadesinin kullanılmasını savunuyor ve "köylerimize, şehirlerimize ve kıtalarımıza yabancı isimler koymak, kimliğimizi işgalcilerimizin ve onların mirasçılarının iradesinetabi kılmakla eş değer" demektedir.[3] Bu nedenle, Yeni Dünya veya Amerika yerine "Abya Yala" terimi, yerli milletlerin yanında yer alan ve onların haklarını destekleyen kişi ve gruplar tarafından ideolojik bir ifade olarak kullanılıyor.
Ekvador'da bir yayınevi olan Editorial Abya Yala, adını Takir Mamani'nin önerisinden almaktadır.[4] Bu isim, ayrıca Kosta Rika'daki bağımsız bir tiyatro olan Teatro Abya Yala[5] ve San Fransisko'daki bir video prodüksiyon ve web tasarım firması olan Abya-Yala Productions tarafından da kullanılmaktadır.[6]
Kıtanın üst kısmına, yani Kuzey Amerika'ya atıfta bulunan benzer bir terim, birkaç Kuzeydoğu Woodland Kızılderili kabilesi, özellikle Haudenosaunee veya İrokua Konfederasyonu tarafından kıtanın bir kısmı için kullanılan Kaplumbağa Adası'dır.[7]
60 yerli Amerikalı ve Latin Amerikalı kadın sanatçı ve şairin yer aldığı "Kaplumbağa Adasından Abya Yala'ya" başlıklı bir antoloji, 2011 itibarıyla Kickstarter'da yeterli fonu toplamıştır.[8]
Combo Chimbita adlı bir müzik grubu ise, ilk uzun albümlerine Abya Yala adını vermiştir.[9]
Ayrıca bakınız
değiştir- Guna Yala, Panama'daki özerk Guna bölgesinin adıdır.
- Kaplumbağa Adası, Kuzey Amerika kıtasına atıfta bulunan benzer bir terimdir.[7]
Dipnotlar
değiştir- ^ Miguelángel López-Hernández (2004). Encuentros en los senderos de Abya Yala. Editorial Abya Yala. ISBN 978-9978-22-363-5. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2013.
- ^ The Idea of Latin America. Blackwell Publishing. 2005. s. 22.
- ^ "Nativeweb.org". 19 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Abya-Yala - ¿Quiénes somos?". 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2013.
- ^ "Abya Yala". Asociación Cultural para las Artes Escénicas. 4 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2013.
- ^ "Abya-Yala Productions". 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2013.
- ^ a b Johansen, Bruce Elliott and Barbara Alice Mann, eds. Encyclopedia of the Haudenosaunee (Iroquois Confederacy) Westpoint, CT: Greenwood Press, 2000. 0-313-30880-2ISBN 0-313-30880-2.
- ^ "Turtle Island to Abya Yala - A New Anthology by Native Women by Macha Femme". Kickstarter. 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2013.
- ^ "Abya Yala, by Combo Chimbita". Combo Chimbita. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2018.
Dış bağlantılar
değiştir- Abya-Yala Füzyon Folklorika Latinoamericana
- Abya Yala Net (tr. 19 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ) 19 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.