Abhazya'daki Lazlar
Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Ekim 2023) |
Abhazya'daki Lazlar, Abhazya'da yaşayan Laz diasporasının temsilcileridir.
Tarihçe değiştir
Lazların Abhazya'daki varlığı Kolhis ve Lazika Krallığı dönemine dayanmaktadır. Bazı kaynaklara göre Lazların asıl yaşam alanı, Arrian'ın "Palaia Lazikê" ("eski Lazika ", muhtemelen Nebugskaya) olarak bahsettiği, günümüz Abhazya'sının kuzeybatı sınırlarındaydı.[1]
Günümüzde Lazların Abhazya'da ortaya çıkışları çoğunlukla Osmanlı dönemiyle ilişkilendirilmektedir. Balıkçı ve tütün üreticisi olan Lazlar, Türkiye Lazistan'ından gelmektedir. Laz Müslümanların çoğu Gürcüce bilmiyordu ve Türkçe iletişim kuruyorlardı. Abhazya'daki sözde Türklerin önemli bir bölümü aslında etnik Lazdır.
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu tebaası alında olan 10.000 Laz, Sohum Bölgesi'ndeki tütün tarlalarında çalışmak üzere Ryazan ve Tambov'a sürüldü. Abhazya'ya sürülen Lazların Osmanlı'ya geri dönmelerine ancak Haziran 1917 tarihli Rusya Geçici Hükümet'nin statülerini gözden geçirmelerinden sonra karar verildi. Abhazya'daki Lazların "Gürcü halkına mensubiyetlerinin" geri dönüş için yeterli gerekçe olduğu yönündeki görüşler bu kararda etkili oldu.[2]
20. yüzyılın başında Sohum bölgesinde Lazca konuşan yaklaşık 956 Müslüman yaşamaktaydı.
1926 nüfus sayımına göre Transkafkasya SFSC'nde yaşayan yalnızca birkaç yüz Laz kalmıştı. Bu dönemde Laz topluluğu yaklaşık 508 kişiden oluşuyordu ve bunların çoğu Sohum bölgesi ve Andreyevski Köy Konseyi'ne bağlı bölgede yaşıyordu.
1920'li yıllarda Abhazya'nın Gudauta bölgesindeki Abkharkhuk köyünde 58 Laz ailesi yaşıyordu ve bunların 137'si Lazcayı akıcı bir şekilde konuşuyordu.
1930'da Lazlar sadece Abkharkhuk köyünde değil, aynı zamanda Lazların nüfusun çoğunluğunu oluşturduğu Tsara-Shbaara köyünde de yaşıyordu. O dönemde Abhazya'daki Lazların sayısı 5 bin civarındaydı.
Sovyet hükümeti, Lazca bir gazeteye fon ayırarak, Lazca okul ders kitaplarına destek vererek ve Laz kolektif çiftliğinin kurulması için arazi tahsis ederek Lazları desteklemeye çalıştı. 1930 yılında Oçamçira bölgesinde “Kırmızı Lazistan” adlı kolektif çiftlik kuruldu.
1932 yılında Abhazya'daki Lazların sayısı 2 bin kişiye düştü.
İskender Chitaşi'nin anlatımına göre, Şubat 1935'te yaklaşık 4.5 bin Laz Abhazya'yı terk ederek Türkiye'ye gitti.
1930'ların sonlarında ve 1949'da Lazların çoğu diğer etnik gruplarla birlikte Abhazya'dan sınırdışı edildi. 1950'lerin sonlarında bazı Lazlar sınır dışı edildikleri yerden geri döndü.
Günümüzde değiştir
Günümüzde Abhazya'daki Lazlar büyük ölçüde Abhaz toplumuna asimile olmuşlardır. Günümüzde hâlâ Lazca konuşan ve kendisini Laz hisseden bazı eski kuşak üyeleri dışında, bölgedeki Lazlar kültürel ve dilsel olarak Abhazlardan ayırt edilememektedir. 2014 seçmen listelerine göre Abhazya'da kendini etnik Laz olarak tanımlayan 128 kayıtlı yetişkin bulunmaktadır. Bunların çoğu Sohum ve Oçamçıra nüfusuna kayıtlıdır.
Kaynakça değiştir
- ^ Anthony Bryer. Peoples and settlement in Anatolia and the Caucasus, 800-1900. — London: Variorum reprints, 1988. — Т. 274. — (Collected studies series). — ISBN 978-0-86078-222-3.
- ^ Eric Lohr. Nationalizing the Russian Empire: the campaign against enemy aliens during World War I. — Cambridge: Harvard University Press, 2003. — Т. 94. — С. 159. — (Russian Research Center studies). — ISBN 978-0-674-01041-3.
Ek okumalar değiştir
- Бугай, Н. Ф. (2021). "ЭТНИЧЕСКИЕ МЕНЬШИНСТВА НА ЮЖНЫХ ТЕРРИТОРИЯХ СТРАНЫ: ПРОБЛЕМЫ СТАНОВЛЕНИЯ ЛАЗОВ В УСЛОВИЯХ СОВЕТСКОГО ПЕРИОДА (1918–1950-е годы)". Историческая и социально-образовательная мысль. 13 (1). doi:10.17748/2075-9908-2021-13-1-17-35.
- Nuri Bagapsh. "Лазское население Абхазии в XX – начале XXI вв.: демографическая ситуация и особенности географии расселения // Абхазский государственный университет. Сборник научных трудов: сборник статей / Под ред. Т. Ю. Алексеевой, В. И. Пейливановой. М., 2019. С. 69–78.".