Vikipedi

Aşı karşıtlığı

bağışıklama hizmetinin bulunmasına rağmen aşı olmayı veya çocuklarına bulaşıcı hastalıklara karşı aşı yaptırmayı istememesi veya reddetmesi

Aşı karşıtlığı, aşı hizmeti kendisine sunulmasına karşın kişinin kendisi ve çocuğu adına aşılamaya yanaşmaması veya tamamen karşı çıkma durumudur. Dünya Sağlık Örgütü, aşı karşıtlığını 2019'un en büyük on sağlık tehdidinden biri saymıştır.[1][2] Terim, genel olarak aşılar hakkında olumsuz görüşler yaymayı, aşıları ertelemeyi ve kimi aşıları daha makbul görmeyi içerir.[3][4] Aşılamaya karşı çıkan argümanlar, aşıların güvenliği konusunda sağlanmış bilimsel konsensüs ile de çelişmektedir.[5][6][7][8]

Aşı karşıtlığı, aşılar hakkındaki tıbbi, ahlaki ve hukuki tartışmalardan kaynaklanmaktadır. Aşıya karşı kuşkuyla yaklaşmak, kişinin kendine veya aşıyı sağlayan kuruma güven duymaması ve aşıya erişimin kolaylığı gibi nedenlerden kaynaklanır.[4] Aşı icat edildiğinden beri aşı karşıtlığı da olmuştur. Aşı karşıtlarının argümanlarının sürekli değiştiği saptanmıştır.[9] Aşıya olan karşıtlığın toplum nezdinde hızlı bir şekilde yayılması salgınlara ve aşıyla önlenebilir hastalıklardan dolayı ölüme neden olabilir.[10][11][12][13][14][15]

Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu çeşitli ülkelerde zorunlu kılınan birtakım aşılar vardır. Bu aşıların bazıları ücretsiz yapılırken bazıları ücrete tabidir. Zorunlu aşıların ücretli olması aşı karşıtlığına bir gerekçe olarak öne sürülebilmektedir.[16][17][18] Özellikle Amerika Birleşik Devletleri gibi Batı ülkelerinde aşı karşıtlığı vücut dokunulmazlığı veya sivil özgürlükler ile ilişkilendirilmektedir.[12][19][20][21][22] Leonard Horowitz gibi bazı komplo teorisyeni sağlıkçılar da aşı karşıtlığı göstermektedir.[23][24]

Aşı mitleri değiştir

Aşılarla ilgili birkaç şehir efsanesi, ebeveynlerin kaygılanmasına ve aşı hakkında tereddüt duymasına sebep olur. Bunlar arasında doğal enfeksiyonun aşıya göre üstünlüğünün iddia edilmesi, aşıların önlediği hastalıkların tehlikeli olup olmadığının sorgulanması, aşıların ahlaki veya dini ikilemler oluşturup oluşturmadığı, aşıların etkili olmadığı, aşılara alternatif olarak kanıtlanmamış veya etkisiz yaklaşımlar önerilmesi ve hükûmete ve tıbbi kurumlara duyulan güvensizliğe odaklanan komplo teorileri bulunur.[25]

Otizm değiştir

Aşılar ve otizm arasındaki bağlantı fikri kapsamlı bir şekilde araştırılmış ve kesin olarak yanlış olduğu gösterilmiştir.[26][27] Bilimsel konsensüs aşılar ve otizm insidansı arasında nedensel veya başka bir ilişki olmadığı yönündedir.[28][29][30] Ayrıca aşı bileşenleri otizme neden olmaz.[31]

Bununla birlikte aşı karşıtı hareket, aşıların otizme sebep olduğu mitlerini, komplo teorilerini ve ikisini birbirine bağlayan yanlış bilgileri desteklemeye devam etmektedir.[32]

HPV aşısı değiştir

HPV aşısının artan cinsel davranışlara sebep olduğu iddiası bilimsel kanıtlarla desteklenmemektedir. Yaklaşık 1.400 ergen kız üzerinde yapılan bir inceleme, HPV aşısı alıp almadıklarına bakılmaksızın, genç gebelik ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyon insidansı açısından hiçbir fark bulamadı.[3] Her yıl binlerce Amerikalı aşı ile önlenebilir kanserlerden ölmektedir.[3]

Kaynakça değiştir

  1. ^ "Ten health issues WHO will tackle this year". Who.int (İngilizce). 16 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2019. 
  2. ^ PM, Aristos Georgiou (15 Ocak 2019). "The anti-vax movement has been listed by WHO as one of its top 10 health threats for 2019" (İngilizce). 22 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2019. 
  3. ^ a b c Smith, MJ (November 2015). "Promoting Vaccine Confidence". Infectious Disease Clinics of North America (Review). 29 (4): 759-69. doi:10.1016/j.idc.2015.07.004. PMID 26337737. 
  4. ^ a b Larson, HJ; Jarrett, C; Eckersberger, E; Smith, DM; Paterson, P (April 2014). "Understanding vaccine hesitancy around vaccines and vaccination from a global perspective: a systematic review of published literature, 2007–2012". Vaccine. 32 (19): 2150-59. doi:10.1016/j.vaccine.2014.01.081. PMID 24598724. 
  5. ^ "Communicating science-based messages on vaccines". Bulletin of the World Health Organization. 95 (10): 670-71. October 2017. doi:10.2471/BLT.17.021017. PMC 5689193 $2. PMID 29147039. 
  6. ^ "Why do some people oppose vaccination?". Vox. 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2018. 
  7. ^ Ceccarelli, Leah. "Defending science: How the art of rhetoric can help". The Conversation (İngilizce). 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2018. 
  8. ^ U.S. Department of Health and Human Services. "Vaccines.gov". Vaccines.gov (İngilizce). 20 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2018. 
  9. ^ Gerber JS, Offit PA (February 2009). "Vaccines and autism: a tale of shifting hypotheses". Clinical Infectious Diseases. 48 (4): 456-61. doi:10.1086/596476. PMC 2908388 $2. PMID 19128068. 
  10. ^ "Frequently Asked Questions (FAQ)". Boston Children's Hospital. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Şubat 2014. 
  11. ^ Phadke VK, Bednarczyk RA, Salmon DA, Omer SB (March 2016). "Association Between Vaccine Refusal and Vaccine Preventable Diseases in the United States: A Review of Measles and Pertussis". JAMA. 315 (11): 1149-58. doi:10.1001/jama.2016.1353. PMC 5007135 $2. PMID 26978210. 
  12. ^ a b Wolfe RM, Sharp LK (August 2002). "Anti-vaccinationists past and present". BMJ. 325 (7361): 430-32. doi:10.1136/bmj.325.7361.430. PMC 1123944 $2. PMID 12193361. 
  13. ^ Poland GA, Jacobson RM (January 2011). "The age-old struggle against the antivaccinationists". The New England Journal of Medicine. 364 (2): 97-99. doi:10.1056/NEJMp1010594. PMID 21226573. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2020. 
  14. ^ Wallace A (19 Ekim 2009). "An epidemic of fear: how panicked parents skipping shots endangers us all". Wired. 25 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2009. 
  15. ^ Poland GA, Jacobson RM (March 2001). "Understanding those who do not understand: a brief review of the anti-vaccine movement". Vaccine. 19 (17–19): 2440-45. doi:10.1016/S0264-410X(00)00469-2. PMID 11257375. 
  16. ^ "The Long History of America's Anti-Vaccination Movement". DiscoverMagazine.com. 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019. 
  17. ^ Young, Zachary (21 Kasım 2018). "How anti-vax went viral". 15 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019. 
  18. ^ "How the anti-vaxxers are winning in Italy" (İngilizce). 28 Eylül 2018. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019. 
  19. ^ Chang, Julie (12 Temmuz 2017). "'Civil liberties' at center of vaccination debate in Texas". Mystatesman. Austin American-Statesman. 13 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ Elliman, David; Bedford, Helen (23 Mart 2014). "In Britain, Vaccinate With Persuasion, not Coercion". The New York Times. 24 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  21. ^ "Anti-vaxxers have embraced social media. We're paying for fake news with real lives" (İngilizce). 28 Haziran 2017. 5 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2019. 
  22. ^ Bourree Lam, Vaccines Are Profitable, So What? 12 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. The Atlantic Feb. 10, 2015
  23. ^ U.S. Public Records Index Vol 1 (Provo, UT: Ancestry.com Operations, Inc.), 2010.
  24. ^ Kalichman, Seth C. (2009). Denying AIDS: Conspiracy Theories, Pseudoscience, and Human Tragedy. Berlin: Springer. ss. 108. ISBN 0-387-79475-1. 
  25. ^ Jacobson, RM; St Sauver, JL; Griffin, JM; MacLaughlin, KL; Finney Rutten, LJ (April 2020). "How health care providers should address vaccine hesitancy in the clinical setting: Evidence for presumptive language in making a strong recommendation". Human Vaccines & Immunotherapeutics. 16 (9): 2131-2135. doi:10.1080/21645515.2020.1735226  . PMC 7553710 $2. PMID 32242766. 
  26. ^ Taylor, Luke E.; Swerdfeger, Amy L.; Eslick, Guy D. (17 Haziran 2014). "Vaccines are not associated with autism: an evidence-based meta-analysis of case-control and cohort studies". Vaccine. 32 (29): 3623-29. doi:10.1016/j.vaccine.2014.04.085. ISSN 1873-2518. PMID 24814559. 
  27. ^ Smith, IM; MacDonald, NE (August 2017). "Countering evidence denial and the promotion of pseudoscience in autism spectrum disorder". Autism Research (Review). 10 (8): 1334-37. doi:10.1002/aur.1810. PMID 28544626. 
  28. ^ Bonhoeffer, Jan; Heininger, Ulrich (June 2007). "Adverse events following immunization: perception and evidence". Current Opinion in Infectious Diseases. 20 (3): 237-46. doi:10.1097/QCO.0b013e32811ebfb0. PMID 17471032. 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022. 
  29. ^ Boseley, Sarah (2 Şubat 2010). "Lancet retracts 'utterly false' MMR paper". The Guardian. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2010. 
  30. ^ Taylor LE, Swerdfeger AL, Eslick GD (June 2014). "Vaccines are not associated with autism: an evidence-based meta-analysis of case-control and cohort studies". Vaccine. 32 (29): 3623-29. doi:10.1016/j.vaccine.2014.04.085. PMID 24814559. 
  31. ^ "Vaccines Do Not Cause Autism Concerns". Centers for Disease Control and Prevention (İngilizce). 12 Aralık 2018. 16 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019. 
  32. ^ "How autism myths came to fuel anti-vaccination movements". Popular Science (İngilizce). February 2019. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Aşı_karşıtlığı&oldid=32558202" sayfasından alınmıştır