Ağa Paşa Camii
Ağa Paşa Camii (Yunanca: Τζαμί Αγά Πασά) veya Parlamento Evi (Βουλευτικό), Yunanistan'ın Anabolu kentinde bulunan bir camidir. Cami, 1730 yılında Osmanlı döneminde inşa edilmiştir. Kısa süreliğine Yunan İsyanı sırasında Yunanistan Geçici Yönetimi'nin ilk parlamento binası olarak hizmet vermiş, dolayısıyla ortak adı da buradan alınmıştır. Günümüzde artık ibadete açık olmayıp kültürel etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır.
 Ağa Paşa Camii | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Anabolu, Yunanistan |
| Koordinatlar | 37°33′56″K 22°47′47″D / 37.56556°K 22.79639°D |
| İnanç | Sünni İslam |
| Mimari | |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Osmanlı İslam |
| Tamamlanma | 1730 |
| Özellikler | |
| Minare sayısı | 1 |
| Malzemeler | Taş ve tuğla |
Tarihçe değiştir
Efsane değiştir
Yerel bir efsaneye göre cami, işlediği bir suçun kefaretini ödeyip ruhunu kurtarmak isteyen yerel bir ağa tarafından yaptırılmıştır. Hikaye, çok zengin bir ailenin torunları olan iki Venedikli adamın, kasabanın Venedik yönetimi altında olduğu dönemde babalarının sakladığı bir hazineyi bulmak için Anabolu'ya geldiğini anlatıyor. Ellerindeki harita yardımıyla söz konusu hazinenin izini Türk ağasının evinde sürdüler ancak o, hazineyi kendisine saklamaya karar verdi ve iki adamı da öldürdü. Daha sonra yaptıklarından dolayı pişman oldu ve hazineden çıkan altınlarla o günden bu yana Ağa Paşa Camii olarak anılan camiyi yaptırdı.[1] Balkondan atlayarak intihar ettiği için tamamlandığını görecek kadar yaşamadı.[2][3]
Yazılı kaynakların yokluğu ve binanın orijinal tasarımını önemli ölçüde değiştiren çok sayıda kullanım değişikliği göz önüne alındığında, caminin kesin yapım tarihi bir sır olarak kalmaktadır. Kaynaklar ayrıca binanın sponsorunun kimliği konusunda da farklılık gösterir. Osmanlı arşivlerinde Ağa Paşa olarak anılan kişinin, Anabolu'da ikamet eden ve Ağustos 1820 civarında ölen eyalet valisi Mirmiran Ragıb Paşa olduğu tespit edilebilmektedir.[4] Mimar Antonios Rigopulos'un planlarına göre cami 1818 ile 1820 yılları arasında tamamlanmıştır.[4]
Arkeolog Semne Karuzu[5] ve Yunanistan'daki Osmanlı mimarisi üzerine referans bakanlık yayınının yazarları[3], inşaat tarihinin 18. yüzyılın sonu ile 19. yüzyılın başı arasında olduğunu öne sürdüler. Ancak diğer yazarlar bunun yerine daha eski tarih olan 1716 veya 1730'u önermişlerdir.[6]
Yunan Cumhuriyeti'nin ilk parlamentosu değiştir
1821'de patlak veren Yunan Bağımsızlık Savaşı sırasında ve ertesi yıl şehrin Yunan kuvvetleri tarafından ele geçirilmesinin ardından, Parlamenter Birlik (Βουλευτικόν Σώμα) adı verilen yeni daimi ulusal yasama organı, meclisin merkezi olarak hizmet verebilmesi amacıyla 1824'ün Haziran ayında harap camiyi restore etmeye karar verdi. Eserler askeri mühendis Teodoros Vallianos'a emanet edildi.[3] 12 Mart 1825'te 7.000 piastrelik sözleşme imzalandı.[4] Eski caminin duvarları sıvanıp beyaza boyandı, kubbelerin kaplamaları ve açıklıkları yenilendi, iç kısmı da özellikle yükseltilmiş tavanlar ve geleneksel olarak kadınlara ayrılmış ahşap zemin yenilendi.[4]
Modern Yunanistan'ın ilk parlamentosu olan yeni caminin açılışı 21 Eylül 1825'te gerçekleşti. Bina, 1825 sonbaharından 1826 baharına kadar genel meclis oturumlarına ev sahipliği yaptı. Son olarak 2 Temmuz 1827'de, isyanın liderleri arasında yaşanan bazı çatışmalarda binaya havan isabet etmiş ve o sırada içeride bulunan milletvekili Hristos Yerotanasis hayatını kaybetmişti.[7] Bu trajik olay, Ağa Paşa Camisi'nin meclis kullanımının sona erdiğinin göstergesiydi.[4]
Ardışık kullanım değiştir
Ağa Paşa Camii, naipliğin başlangıcında balo salonu olarak kullanılmış, daha sonra avluya dönüştürülmüştür.[4][8] Burası özellikle Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın iki önemli lideri Dimitrios Plaputas ve Teodoros Kolokotronis'in 1834'teki duruşmasına sahne oldu.[2] Ertesi yıl binanın ve yanındaki medresenin hapishaneye dönüştürülmesi için çalışmalar yapıldı.[4] Kasım 1822'de Palamidi kalesinin ele geçirilmesinin mimarı General Staykos Staykopulos burada hapsedildi.[9][10]
Cami, 1915 ile 1932 yılları arasında yakınlardaki Anabolu Arkeoloji Müzesi'nin deposu olarak hizmet vermiştir.[8] Aynı zamanda okul, hastane, kışla ve son zamanlarda konservatuar olarak da hizmet vermiştir.[6] Bugün birinci katta bir kültür ve etkinlik alanı olarak işlev görürken[6] zemin kat artık Anabolu Belediye Galerisi'ne ev sahipliği yapmaktadır.[8]
Mimarisi değiştir
Günümüz Sintagma Meydanı'nda bulunan yapı, iki katlı, yükseltilmiş cami (fevkani) mimari tipine aittir.[4] Anıtın üst kısmında heybetli bir kubbe ile örtülü dikdörtgen bir ibadethane bulunmaktadır.[6] Caddeden giriş, girişi çevreleyen iki mukarnaslı süslemenin yer aldığı ana cepheye çıkan bir merdivenle sağlanmaktadır. 1910 yılındaki bir depremde yıkılan mevcut ön avlunun üzerinde orijinal olarak üç kubbeli bir sundurma yer alıyordu.[4] Caminin orijinal kapılarından birinin lentosu, Miken arkeolojik alanından alınan bir sütundan oluşur.[4] Duvar işçiliği, muhtemelen Anabolu'nun yaklaşık on kilometre kuzeydoğusunda bulunan Karakala manastırından gelen izodomik kesme kireç taşından oluşmaktadır.[8] İbadethanenin içindeki çok renkli boyalı mihrap 1990 yılında keşfedilmiş ve caminin 1994-1999 yılları arasındaki restorasyon çalışmaları sırasında öne çıkarılmıştır.[8]
Caminin zemin katındaki alt kısmı, hapishaneye dönüştürülmesi sırasında yapılan düzenlemeler sonucu on adet küçük dikdörtgen odadan oluşuyor. Bu alan başlangıçta ticari faaliyetlere ayrılmıştı.[8] Komşu medrese ile ortak bir geçit, tüccarlar için ikincil bir giriş oluşturuyor ve güneybatı köşede yer alan ve günümüze sadece birkaç izi kalan minarenin kaidesine ulaşılıyordu.[4]
Galeri değiştir
-
Sintagma Meydanı'ndan kuzeye doğru caminin görünümü. -
Cephenin batıdan görünüşü. -
Ana cephe ve sundurmanın izleri. -
Caminin alt kısmı.
Kaynakça değiştir
- ^ "Βουλευτικό". discovernafplio.gr (Yunanca). 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ a b "Βουλευτικό, το πρώτο Κοινοβούλιο των Ελλήνων". www.grandebretagne.com (Yunanca). 22 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- ^ a b c Vassiliou 2008, s. 126.
- ^ a b c d e f g h i j k Amygdalou & Kolovos 2021.
- ^ Karouzou, Semne (1979). Το Ναύπλιο (Yunanca). Αθήνα. s. 58.
- ^ a b c Pantazis & Lambrou 2009, s. 162.
- ^ Vassiliou 2008, ss. 126-127.
- ^ a b c d e f Vassiliou 2008, s. 127.
- ^ Dimitrios Vardouniotis, Vouleftikon, in local newspaper ARGOLIS, piece 168, 1-1 1-1872
- ^ «Αι φυλακαί του Ναυπλίου», Εφημερίς ΑΡΓΟΛΙΣ 1877. Ανδρ. Καρκαβίτσα, «Το Βουλευτικό», «Ταξιδιωτικά», Ναύπλιο 1892. (Yunanca)
Bibliyografi değiştir
| Wikimedia Commons'ta Ağa Paşa Camii ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Amygdalou, Kalliope; Kolovos, Elias (2021). "From Mosque to Parliament: The Vouleftiko (Parliament) Mosque in Nafplio and the Spatial Transition from the Ottoman Empire to the Greek State during the Greek Revolution". Bulletin de correspondance hellénique moderne et contemporain. Cilt 4. ISSN 2732-6535. Erişim tarihi: 6 Nisan 2024.
- Pantazis, Georgios; Lambrou, Evangelia (2009). "Investigating the orientation of eleven mosques in Greece". Journal of Astronomical History and Heritage. 12 (2). ss. 159-166. ISSN 1440-2807.
- Vassiliou, Anastasia (2008). "Vouleftiko Mosque". Erse Brouskari (Ed.). Ottoman architecture in Greece. Elizabeth Key Fowden tarafından çevrildi. Atina: Kültür ve Spor Bakanlığı. ss. 126-127. ISBN 960-214-792-X.