Vikipedi

İncir

İncir, dut familyası'ndaki küçük ağaç türleri olan Ficus caricanın yenilebilir meyvesidir. İncir, Akdeniz ve batı Asya'ya kadar yerlisi ağacı olup eski zamanlardan beri yetiştirilir. Şimdi hem meyvesi hem de süs bitkisi olarak dünya çapında yaygın olarak yetiştirilir.[2][3] Ficus carica 800'den fazla tropikal ve subtropikal bitki içeren Ficus cinsinin tip türüdür.

İncir
1771 yılında çizilmiş ağaç yaprakları ve meyve[1]
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Plantae
Şube: Spermatophyta
Sınıf: Magnoliopsida
Takım: Rosales
Familya: Moraceae
Oymak: Ficeae
Cins: Ficus
Tür: F. carica
İkili adlandırma
Ficus carica
Sinonimler
  • Caprificus insectifera Gasp.
  • Caprificus leucocarpa Gasp.
  • Caprificus oblongata Gasp.
  • Caprificus pedunculata (Miq.) Gasp.
  • Caprificus rugosa (Miq.) Gasp.
  • Caprificus sphaerocarpa Gasp.
  • Ficus albescens Miq.
  • Ficus burdigalensis Poit. & Turpin
  • Ficus caprificus Risso
  • Ficus colchica Grossh.
  • Ficus colombra Gasp.
  • Ficus communis Lam.
  • Ficus deliciosa Gasp.
  • Ficus dottata Gasp.
  • Ficus globosa Miq. 1848 not Blume 1825
  • Ficus hypoleuca Gasp.
  • Ficus hyrcana Grossh.
  • Ficus kopetdagensis Pachom.
  • Ficus latifolia Salisb.
  • Ficus leucocarpa Gasp.
  • Ficus macrocarpa Gasp.
  • Ficus neapolitana Miq.
  • Ficus pachycarpa Gasp.
  • Ficus pedunculata Miq.
  • Ficus polymorpha Gasp.
  • Ficus praecox Gasp.
  • Ficus regina Miq.
  • Ficus rugosa Miq.
  • Ficus silvestris Risso
  • Ficus rupestris (Hausskn. ex Boiss.) Azizian

İncir bitkisi, 7-10 metre (23-33 ft) boyuna kadar büyüyen, pürüzsüz beyaz kabuğu olan küçük yaprak döken bir ağaç veya büyük çalıdır.

Büyük yaprakları üç ila beş lobludur.

Meyvesi gözyaşı şeklinde (botanik olarak infructescence, bir tür çoklu meyvedir), 3-5 santimetre (1,2-2,0 in) uzunluğunda ve mora doğru olgunlaşabilen yeşil kabuğu ve çok sayıda gevrek tohum içeren kahverengi, tatlı ve yumuşak kırmızımsı eti vardır. Yeşil kısımların sütsü özü insan derisi için tahriş edici bir maddedir.

Kuzey Yarımküre'de taze incir mevsimi yaz sonundan sonbahar başlarına kadardır. Ilımlı mevsimsel donlara dayanırlar ve sıcak yaz karasal iklimlerde bile yetiştirilebilirler.

İncirler taze olarak yenebilir ve ya kurutulabilir veya reçel, rulo, bisküvi ve diğer tatlı türlerinde işlenebilir. Olgunlaşmış meyve taşınmadığı ve iyi muhafaza edilemediği için ticari üretimin çoğu kurutulmuş ve işlenmiş formlardadır. Çiğ incir, çok az protein, yağ ve mikro besin içeriği ile kabaca %80 su ve %20 karbonhidrat içerir. Orta derecede bir diyet lifi kaynağıdırlar.

2018 yılında dünya çiğ incir üretimi 1.14 milyon ton olarak gerçekleşti ve toplu olarak en büyük üreticiler Türkiye ve Kuzey Afrika ülkeleri (Mısır, Fas ve Cezayir) liderliğinde toplamın %64'ünü oluşturur.[4]

İncir, dutgiller (Moraceae) familyasına ait olan incir cinsinin içerdiği yaklaşık 800 tür içinde ticari önemli meyve veren tek bitkidir. Dişi ve erkek olarak ağaçları ikiye ayrılır, aynı ağaç üstünde hem dişi hem de erkek nitelikli organlar bulunmaz. Dişi ağaçların meyvesi büyük ve fazladır, erkek ağaçların ise ufak ve az meyvesi bulunmakta ve meyvesi dişilerininki gibi yenilebilir lezzette de değildir ancak tozlaşma için gereklidir. Genelde tozlaşma için pek çok dişi ağacın yakınına sadece bir tane erkek ağaç dikilir. İncir bitkisinin çiçeklerinde tozlaşma olayı mazı böcekleriyle gerçekleşir. Bu olaya "Kaprifikasyon" denir.

Meyvelerinin besin değeri yüksektir. Meyvelerin bileşimini %30-40 şeker, A,B,C vitaminleri oluşturmaktadır.

Yetiştirme değiştir

Antik çağlardan beri değiştir

 
"Schiocca": Calabrian kuru incirleri

Yenilebilir incir, insanlar tarafından yetiştirilen ilk bitkilerden biridir. Erken Neolitik köy Gilgal I'de (Ürdün Vadisi'nde, Eriha'nın 13 km kuzeyinde) MÖ 9400-9200 yıllarına tarihlenen partenokarpik (ve dolayısıyla kısır) tipte dokuz alt fosil incir bulundu. Buluntu, buğday, arpa ve baklagillerin evcilleştirilmesinden önce gelir ve dolayısıyla tarımın bilinen ilk örneği olabilir. Bu kısır fakat arzu edilen türün, sonraki mahsullerin (buğday ve çavdar) evcilleştirilmesinden bin yıl önce kasıtlı olarak ekilip yetiştirildiği öne sürülmektedir.[5][6][7] Eski Filistin'de incir kekleri genellikle seçilmiş olgun incirlerden üretilirdi.[8]

Modern değiştir

 
Alacalı incir
 
Taze incirler
 
Kuru incirler, Khari Baoli pazarı, Eski Delhi

Türkiye'de çeşitleri değiştir

İncir, ılıman dünyada yenilebilir meyvesi için yetiştirilir. Aynı zamanda süs ağacı olarak da yetiştirilmektedir ve Birleşik Krallık'ta 'Brown Turkey'[16] ve 'Ice Crystal' (esasen sıra dışı yaprakları nedeniyle yetiştirilen)[17] çeşitleri Kraliyet Bahçıvanlık Derneği'nin Bahçe Liyakat Ödülünü kazanmıştır.[18]

İncir Almanya'da da çoğunlukla yerleşim alanlarındaki özel bahçelerde yetiştirilir. Ticari incir yetiştiriciliği yoktur.[19] Almanya'nın güneybatısındaki Palatine bölgesinde tahminen 80.000 incir ağacı vardır. Brown Turkey çeşidi bölgede en yaygın olanıdır.[20] Kışın açık havada, çoğunlukla özel bir koruma olmadan hayatta kalabilecek kadar dayanıklı, yaklaşık bir düzine yaygın çeşit vardır. Hatta bölgedeki en dayanıklı çeşitler olabilecek "Martinsfeige" ve "Lussheim" adlı iki yerel çeşit bile vardır.[21]

Kaliforniya'nın nüfusu arttıkça, özellikle de altına hücumdan sonra, ABD'nin doğu kıyısından, Fransa ve İngiltere'den kişiler ve yetiştiriciler tarafından buraya bir dizi başka çeşitler getirildi. 19. yüzyılın sonuna gelindiğinde Kaliforniya'nın, Akdeniz'e benzer iklimi ve 38 derecelik enlemi ile San Francisco'nun İzmir, Türkiye ile aynı hizada olması nedeniyle ideal bir incir üreticisi eyalet olma potansiyeline sahip olduğu ortaya çıktı. G. P. Rixford, gerçek İzmir incirlerini ilk kez 1880 yılında Kaliforniya'ya getirdi. Smyrna tipi incirlerin en popüler çeşidi, "Kaliforniya" ve "Smyrna"yı birleştiren bir isim olan Calimyrna'dır. Ancak çeşit, bir yetiştirme programıyla üretilmiş bir çeşit değil, bunun yerine 19. yüzyılın ikinci yarısında Kaliforniya'ya getirilen çeliklerden birinden gelir. Yüzyıllardır Türkiye'de yetiştirilen Lob incir çeşidinin aynısıdır.[22]

İncir, Macaristan ve Moravya gibi kuzeyde yazların sıcak olduğu karasal iklimlerde bulunabilir. İnsan göçünün incirleri doğal yayılış alanının dışındaki birçok yere getirmesiyle, çoğu adı geçen binlerce çeşit geliştirildi. İncir bitkileri tohumla veya vejetatif yöntemlerle çoğaltılabilir. Yenmeyen kaprifigler vermediği için vejetatif üreme daha hızlı ve daha güvenilirdir. Tohumlar nemli koşullarda kolayca çimlenir ve yerleştikten sonra hızla büyür. Vejetatif çoğaltma için, ilkbahar veya yaz aylarında iyi sulanan toprağa tomurcuklu sürgünler ekilebilir veya iç kabuğu ortaya çıkarmak için dal çizilebilir ve köklerin gelişmesine izin vermek için yere ekilir.[23]

Her yıl iki ürün incir üretilebilmektedir.[24] İlk veya breba mahsulü, geçen yılın sürgün büyümesinde ilkbaharda gelişir. Ana incir mahsulü, içinde bulunulan yılın sürgünlerinin büyümesiyle gelişir ve yaz sonunda veya sonbaharda olgunlaşır. Ana mahsul genellikle miktar ve kalite açısından üstündür, ancak 'Black Mission', 'Croisic' ve 'Ventura' gibi bazı çeşitler iyi breba mahsulleri üretir.

Yenilebilir incirlerin üç türü vardır:[25]

  • İncirlerin tamamı meyve vermek için tozlaşmaya ihtiyaç duymayan dişi çiçeklere sahiptir; meyve partenokarpik yollarla gelişebilir. Bu, ev bahçıvanları için popüler bir bahçecilik inciridir. Dottato (Kadota), Black Mission, Brown Turkey, Brunswick ve Celeste bazı temsili çeşitlerdir.
  • Caducous (veya İzmir) incirleri, meyvenin olgunlaşması için incir yaban arısı tarafından kaprifiglerden polenle çapraz tozlaşma gerektirir. Tozlaşma olmazsa olgunlaşmamış meyveler düşer. Bazı çeşitler Marabout, Inchàrio ve Zidi'dir.
  • Ara (veya San Pedro) incirler tozlaşmamış bir breba mahsulü oluşturur ancak daha sonraki ana mahsul için tozlaşmaya ihtiyaç duyar. Örnekler Lampeira, King ve San Pedro'dur.

Ana ve breba mahsul çeşitleri ve yenilebilir bir kaprifig (Croisic) dahil olmak üzere düzinelerce incir çeşidi vardır. Çeşitler genellikle yereldir ve bir ülkenin tek bir bölgesinde bulunur.

  • Ara (veya San Pedro) incirler tozlaşmamış bir breba mahsulü oluşturur ancak daha sonraki ana mahsul için tozlaşmaya ihtiyaç duyar. Örnekler Lampeira, King ve San Pedro'dur.

Ana ve breba mahsul çeşitleri ve yenilebilir bir kaprifig (Croisic) dahil olmak üzere düzinelerce incir çeşidi vardır. Çeşitler genellikle yereldir ve bir ülkenin tek bir bölgesinde bulunur.[24][26]

Üretim değiştir

İncir üretimi – 2020
Ülke (tonnes)
  Türkiye
320,000
  Mısır
201,212
  Fas
144,246
  Cezayir
116,143
  İran
107,791
  İspanya
59,900
  Suriye
46,502
  ABD
27,084
  Arnavutluk
21,889
  Yunanistan
19,840
  Brezilya
19,601
Dünya
 1,264,943
Kaynak: Birleşmiş Milletler FAOSTAT[4]

2020 yılında dünya ham incir üretimi 1,26 milyon ton olup, en büyük üreticiler üretimin %62'sini oluşturan Türkiye (dünya toplamının %25'i), Mısır, Fas ve Cezayir'dir.[4]

Kuru İncir (pişirilmemiş) 100g için besin değeri
kJ 1041
protein 3.30 g
yağ 0.93 g
karbonhidrat 63.87 g
lif 9.8 g
şekerler 47.92 g
demir_mg 2.03 mg
calcium_mg 162 mg
Magnezyum_mg 68
Fosfor_mg 67 mg
potasyum_mg 680 mg
çinko_mg 0.55 mg
C vitamini_mg 1.2 mg
pantothenik_asit_mg 0.434 mg
B6 vitamini_mg 0.106 mg
folate_ug 9 ug
tiamin_mg 0.085 mg
riboflavin_mg 0.082 mg
niasin_mg 0.619 mg
Kaynak: ABD Tarım Bakanlığı (USDA) verileri

Dış bağlantılar değiştir

Kaynakça değiştir

  1. ^ 1771 illustration from Trew, C.J., Plantae selectae quarum imagines ad exemplaria naturalia Londini, in hortis curiosorum nutrit, vol. 8: t. 73 (1771), drawing by G.D. Ehret
  2. ^ The Fig: its History, Culture, and Curing, Gustavus A. Eisen, Washington, Govt. print. off., 1901
  3. ^ RHS A-Z encyclopedia of garden plants. United Kingdom: Dorling Kindersley. 2008. s. 1136. ISBN 978-1405332965. 
  4. ^ a b c "Raw fig production in 2018; Crops/World Regions/Production Quantity from picklists". BM Gıda ve Tarım Örgütü Kurumsal İstatistik Veritabanı, FAOSTAT. 2019. 30 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2020. 
  5. ^ Kislev, M. E.; Hartmann, A.; Bar-Yosef, O. (2006a). "Early Domesticated Fig in the Jordan Valley". Science. Washington, DC: American Association for the Advancement of Science. 312 (5778): 1372-1374. Bibcode:2006Sci...312.1372K. doi:10.1126/science.1125910. PMID 16741119. 
  6. ^ Kislev, M. E.; Hartmann, A.; Bar-Yosef, O. (2006b). "Response to Comment on "Early Domesticated Fig in the Jordan Valley"". Science. Washington, DC: American Association for the Advancement of Science. 314 (5806): 1683b. Bibcode:2006Sci...314.1683K. doi:10.1126/science.1133748. PMID 17170278. 
  7. ^ Lev-Yadun, S.; Ne'Eman, G.; Abbo, S.; Flaishman, M. A. (2006). "Comment on "Early Domesticated Fig in the Jordan Valley"". Science. Washington, DC: American Association for the Advancement of Science. 314 (5806): 1683a. Bibcode:2006Sci...314.1683L. doi:10.1126/science.1132636. PMID 17170278. 
  8. ^ Goor, Asaph (1965). "The History of the Fig in the Holy Land from Ancient Times to the Present Day". Economic Botany. 19 (2): 125 (The Biblical Period). doi:10.1007/BF02862824. JSTOR 4252586. 
  9. ^ "Aydın İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  10. ^ "Bursa Siyah İnciri / Bursa Siyahı / Siyah Bursa İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  11. ^ "Ege İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu,. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  12. ^ "Fethiye Kaya İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  13. ^ "Havran Siyah İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  14. ^ "Melli İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  15. ^ "Midyat İnciri". Türk Patent ve Marka Kurumu. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  16. ^ "RHS Plant Selector – Ficus carica 'Brown Turkey'". 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2020. 
  17. ^ "RHS Plantfinder – Ficus carica 'Ice Crystal'". 19 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2020. 
  18. ^ "AGM Plants – Ornamental" (PDF). Royal Horticultural Society. Temmuz 2017. s. 39. 5 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Şubat 2018. 
  19. ^ Die Feigenernte in Kraichgau und Pfalz läuft auf Hochtouren 1 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce: The fig harvest in Kraichgau and the Palatinate is in full swing) at Rhein-Neckar-Zeitung.
  20. ^ Christoph Seiler: Feigen aus dem eigenen Garten (İngilizce: Figs from your own garden), Stuttgart 2016, page 64.
  21. ^ Christoph Seiler: Feigen aus dem eigenen Garten. Stuttgart 2016, pages 75 and 78.
  22. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Storey et al.-1977 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  23. ^ "Figs". Royal Horticultural Society. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2016. 
  24. ^ a b "Fig". CRFG Publications. California Rare Fruit Growers. 1996. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2016. 
  25. ^ "North American Fruit Explorers: Figs". 10 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ Janick, Jules & Moore, James (editors) (1975) Advances in Fruit Breeding; pgs 568–588: Figs, by Storey, W.B.; Purdue University Press, West Lafayette, IN, USA
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=İncir&oldid=32277311" sayfasından alınmıştır