Üretim ilişkileri

Üretim ilişkileri kavramı, üretici güçler kavramıyla birlikte Marksist teorinin ana kategorilerinden olan üretim tarzı kategorisinin içeriğini oluşturur. Üretici güçler, üretim tarzının sürekli devinen, değişen ve gelişen yanını oluştururken, üretim ilişkileri de üretici güçleri engellemeleri ya da geliştirmelerine bağlı olarak anlam kazanırlar. Bu ikili kavram çifti, Marksist teori de birbirinden tamamen ayrı ve özerk değildirler, aralarında şöyle bir bağıntı söz konusudur; ilk olarak, üretim ilişkilerinin gelişmesi öncelikle üretici güçlerin gelişmesine bağlıdır ve ikinci olarak, üretim ilişkilerinin kendisi de üretici güçlerin gelişimini etkilerler. Bu etki onları hızlandırma ya da yavaşlatma anlamındadır, belirleyici olan sonuçta üretici güçlerdir. Bu teorik açıklama biçimi benzer şekilde, alt-yapı/üst-yapı meselesinde de görülür. İnsan ilişkileri, Marksist perspektifte, ikiye ayrılır ve bu ayrımın en mühim nedeni gönüllülüktür. Üretim ilişkilerinde taraflardan en az birinin gönüllülüğü yoktur veyahut bu zorunluluk temellidir, bir nevi ekonomik bağlamda hayatta kalmak için kurulan ilişkilerdir. Gönüllülük temelli ilişkiler ise günlük hayatımızda rızamız çerçevesinde kendi isteğimiz ile kurduğumuz ilişkilerdir.

Kaynakça

• Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, K.Marks.