|
'''İsmet Özel''' (d. 19 Eylül 1944, [[Kayseri]]), Türk şair, yazar ve [[deneme yazarı]].<ref name=":25">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=tuAHAQAAMAAJ&newbks=0&hl=tr|başlık=Tanzimat'tan bugüne edebiyatçılar ansiklopedisi|erişim-tarihi=22 Kasım 2023|arşivtarihi=22 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231122171759/https://books.google.com/books?id=tuAHAQAAMAAJ&newbks=0&hl=tr|tarih=2003|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=823|yayıncı=Yapı Kredi Yayınları|ad=|soyadı=|editör-ad=Murat|editör-soyadı=Yalçın|isbn=978-975-08-0568-4}}</ref> Aslen [[Aydın (il)|Aydın]], [[Söke]]lidir.<ref name=":5" /> 1980 sonrası birçok şair ve yazarı, şiirleri ve düşünce alanında kaleme aldığı eserleriyle etkilemiştir. Modern Türk şiirinin hem anlam hem de söyleyiş bakımından zenginleşmesinde önemli katkılarda bulunmuştur.<ref name=":5" />
İsmet Özel, 19444'dete$4 Kayseri'de dünyaya gelmiştir. İlköğrenimini Kastamonu'da tamamlamıştır.<ref name=":25" /> Ortaöğrenime Çankırı'da devam etmiş, lise birinci sınıfı Çankırı Lisesinde okumuş, lise ikinci sınıfa [[Ankara Gazi Lisesi]]nde devam etmiştir. 1962'de liseden mezun olmuştur. 1963’de [[Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi|Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesine]] kaydolmuş,<ref name=":9" /><ref name=":4" /> bu yıllarda [[komünist]] dünya görüşünü benimsemiştir. Gençliğinde [[Türkiye İşçi Partisi (1961)|Türkiye İşçi Partisi]]'nde çeşitli görevler üstlenen Özel,<ref name=":24">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=eB2QvPkhCaMC&hl=tr&source=gbs_book_other_versions|başlık=İsmet Özel: șiire damıtılmıș hayat|erişim-tarihi=26 Kasım 2023|arşivtarihi=26 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231126135824/https://books.google.com.tr/books?id=eB2QvPkhCaMC&hl=tr&source=gbs_book_other_versions|tarih=2008|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfa=27|yayıncı=Dergâh Yayınları|ad=İbrahim|soyadı=Tüzer|isbn=978-975-995-101-6}}</ref><ref name=":15">{{Harvnb|Özel|1999|p=53}}</ref> [[12 Mart Muhtırası]] sonrası, bir "arayış" döneminin ardından, Müslüman dünya görüşüne bağlanmıştır.<ref name=":26" /> Bu dönemde, bağlandığı bu dünya görüşü doğrultusunda çeşitli gazetelerde fikirler kaleme almıştır. 2000'li yılların başından itibaren Türklük meselesini tartışmaya açtığı görülür.<ref name=":21">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/ytea/issue/37758/435948|başlık=İSMET ÖZEL'İN ŞİİRLERİNDE BİREYSEL VE TOPLUMSAL DEĞİŞİM|tarih=20 Haziran 2018|sayı=19|dil=Türkçe|sayfalar=101-119|çalışma=Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları|cilt=19|ad=Mustafa Doğan|soyadı=Karacoşkun|issn=2548-0472|ad2=Muhammed|soyadı2=Hüküm}}</ref> 2007'de İstiklal Marşı Derneğini kurmuştur.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/IcerikDetay?Id=1063&IcerikId=122|başlık=Birinci Sene-i Devriye Merasimi|erişimtarihi=3 Aralık 2023|çalışma=www.istiklalmarsidernegi.org.tr|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231203104909/http://www.istiklalmarsidernegi.org.tr/IcerikDetay?Id=1063&IcerikId=122|arşivtarihi=3 Aralık 2023|ölüurl=hayır}}</ref> 2013 itibarıyla şiire veda ettiğini duyurmuştur.<ref name=":2">{{Web kaynağı | url = https://www.milliyet.com.tr/gundem/ismet-ozel-siiri-birakti-1737626 | başlık = İsmet Özel şiiri bıraktı | erişimtarihi = 5 Şubat 2024 | tarih = 17 Temmuz 2013 | dil = | çalışma = [[Milliyet]] | arşivurl = https://web.archive.org/web/20231201173426/https://www.milliyet.com.tr/gundem/ismet-ozel-siiri-birakti-1737626 | arşivtarihi = 1 Aralık 2023}}</ref>
İsmet Özel, Hacettepe Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiya­tı mezunudur.<ref name=":10" /> İkinci Yeni anlayışının etkisi altındaki ilk şiirlerinde "özgün duyarlığın", "gözü pek ve yeni bir imge dünyası"nın<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Şiirin dili, anadil: Türk şiiri, dünya şiiri deneme|tarih=1995|sayfalar=98-100|yer=İstanbul|yayıncı=Adam|ad=Ataol|soyadı=Behramoğlu|isbn=978-975-418-338-2}}</ref> göze çarptığı, daha sonraki şiirleriyle "toplumcu gerçekçi akımda daha önce rastlanmayan bir çizgiye"<ref name=":8" /> ulaştığı, "[[devrimci]] anlayışa benzeri görülmemiş örnekler" sunduğu, "[[İslamcı]] anlayışta da böyle bir hava estirecek gibi görünürken şiirden düzyazıya doğru kaydığı"<ref name=":10" /> ileri sürülmüştür.<ref name=":7" /><ref>{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books/about/Edebiyat%C4%B1m%C4%B1zda_isimler_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.html?id=qL1KAQAAIAAJ&redir_esc=y|başlık=Edebiyatımızda isimler sözlüğü|erişim-tarihi=24 Kasım 2023|arşivtarihi=24 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231124134438/https://books.google.com.tr/books/about/Edebiyat%C4%B1m%C4%B1zda_isimler_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.html?id=qL1KAQAAIAAJ&redir_esc=y|tarih=1960|ölüurl=hayır|dil=Türkçe|sayfalar=267-268|yayıncı=Varlık Yayınevi|ad=Behçet|soyadı=Necatigil}}</ref>
== Yaşamı ==
=== Çocukluk ve gençlik yılları (1944-1963) ===
İsmet Özel, 19 Eylül 19444'dete$4 Kayseri, Düvenönü'nde dünyaya geldi. Sıdıka Hanım ve Sökeli bir polis memuru olan Ahmet Özel'in altıncı çocuğudur. Kardeşleri; Ali Rıza, Hüseyin, Şükrü, Gülseren ve Aysel'dir.<ref name=":5">{{Web kaynağı|url=https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ozel-ismet|başlık=İsmet Özel|erişimtarihi=22 Kasım 2023|arşivtarihi=8 Haziran 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20230608002629/https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ozel-ismet#:~:text=D%C3%BCnya%20%C5%9Eairler%20Kongresi%E2%80%9Dnce%20verilen,Ni%C5%9Fan%C4%B1%20%C3%B6d%C3%BCl%C3%BCn%C3%BCn%20de%20sahibi%20oldu|tarih=11 Kasım 2019|ölüurl=hayır|çalışma=[[Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü]]|yayıncı=Ahmet Yesevi Üniversitesi|ad=İbrahim|soyadı=Tüzer}}</ref><ref name=":4">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books?id=tuAHAQAAMAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|başlık=Tanzimat'tan bugüne edebiyatçılar ansiklopedisi|tarih=2003|dil=Türkçe|sayfalar=823-825|yayıncı=Yapı Kredi Yayınları|ad=|soyadı=|editör-ad=Murat|editör-soyadı=Yalçın|isbn=978-975-08-0568-4|erişim-tarihi=22 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231122215450/https://books.google.com.tr/books?id=tuAHAQAAMAAJ&newbks=0&hl=tr&redir_esc=y|arşivtarihi=22 Kasım 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":8">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books/about/%C5%9Eairler_ve_yazarlar_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.html?id=HCjWAAAAMAAJ&redir_esc=y|başlık=Şairler ve yazarlar sözlüğü|tarih=1989|dil=Türkçe|sayfa=312|yayıncı=İnkılâp Kitabevi|ad=Şükran|soyadı=Kurdakul|isbn=978-975-10-0146-7|erişim-tarihi=24 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231124095410/https://books.google.com.tr/books/about/%C5%9Eairler_ve_yazarlar_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC.html?id=HCjWAAAAMAAJ&redir_esc=y|arşivtarihi=24 Kasım 2023|ölüurl=hayır}}</ref> İsmet Özel, babası Ahmet Özel'in memuriyeti dolayısıyla birçok şehri dolaşmıştır. Özel ailesi 1947’de Kastamonu'ya taşınmış, İsmet Özel 1950’de Kastamonu'da Abdülhak Hamit İlkokuluna başlamıştır. 19555'dete$4 ilkokuludan mezun olmuştur.<ref name=":9">{{Harvnb|Kaya|2014|pp=13-23}}</ref>
Ahmet Özel'in 19555'dete$4 emekliliği ile Özel ailesi, ailedeki kız çocuklarının lise tahsilleri dolayısıyla Çankırı'ya taşınmıştır. Ortaokulu ve lise birinci sınıfı Çankırı Lisesinde okumuştur.<ref name=":5" /> Özel ailesi Çankırı'da dört yıl kalmış, ardından Ankara'ya taşınmışlardır. İsmet Özel, lise öğrenimine Ankara Gazi Lisesinde devam etmiştir. Üç yıllık lise eğitiminin son sınıfında matematik dersinden ikmale kalmış ve liseyi, dördüncü yılın sonunda, 1962'de bitirmiştir.<ref name=":9" /> Lise diplomasını alıncaya kadar geçen son bir yıllık dönemde boş durmamış; Ankara'nın kültür sanat aktivitelerini takip etmiş, kütüphaneleri dolaşıp bol bol okumuştur. 19633'dete$4 Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesine kaydolmuştur.<ref name=":9" /><ref name=":4" /><ref name=":10">{{Kitap kaynağı|başlık=Çagdaş Türk şiiri antolojisi: 1920 - 1970. 2|tarih=2008|sayfa=941|yer=İstanbul|yayıncı=Adam|seri=13. basım|isbn=978-975-418-575-1|editör-soyadı=Memet Fuat}}</ref>
=== Üniversite ve Türkiye İşçi Partisi yılları (1963-1969) ===
[[Dosya:İsmet Özel.jpg|küçükresim|240x240pik|Mart 1965 Kozlu Yürüyüşü, sağ önde İsmet Özel.]]
Bu yıllar etrafında olup biten her şeyi didik didik ettiği, bir ergen cesaretiyle dünyaya merakla ve heyecanla baktığı yıllardır.<ref name=":5" /> Siyasal Bilgiler Fakültesine başladığı ilk günlerden itibaren sosyalist söylemlerinden vazgeçmez.<ref name=":6">{{Web kaynağı|url=https://yayinlar.gsb.gov.tr/public/online/0021_IsmetOzel/files/assets/basic-html/page23.html|başlık=Tutkulu Reddediş, Tedirgin Kabulleniş - İsmet Özel|erişimtarihi=22 Kasım 2023|tarih=2016|dil=Türkçe|sayfalar=21-27|çalışma=|yayıncı=Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları|ad=Doğukan|soyadı=Ayazlı|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231124160841/https://yayinlar.gsb.gov.tr/public/online/0021_IsmetOzel/files/assets/basic-html/page23.html|arşivtarihi=24 Kasım 2023|ölüurl=hayır}}</ref> Bunu, "kadirşinas itaatsizliğim ve tevarüs edilmemiş asaletim beni böyle bir azınlığın içinde olmaya âdeta zorluyordu"<ref name=":19">{{Harvnb|Özel|1999|p=73}}</ref> sözleriyle ifade eder. Bu yıllarda, sosyalist görüşlere rağbet etmeyen yaşıtlarında "kasvetli ve bayağı bir manzara"<ref name=":19"/> görür. Bu günler için, "sosyalist olmayanların adamdan sayılamayacağını söylüyordum"<ref name=":28" /> ifadesini kullanır. Fakültede "pervasız konuşmalarıyla" da dikkatleri üzerine çeker ve Fikir Kulübü'nün tanışma toplantısına çağrılır, hemen ardından da kulübün yönetim kurulunda sekreterlik görevine getirilir.<ref name=":28">{{Harvnb|Özel|1999|p=48}}</ref> İlerleyen günlerde, bu kulüpte asbaşkan olarak görev alır. [[Devrimci Gençlik Federasyonu]] (Dev-Genç)'na dönüştürülecek [[Fikir Kulüpleri Federasyonu]]'nun kurulmasına öncülük eder. İlk şiiri Yelken dergisinde 1963 yılının Eylül ayında yayımlanır.<ref>{{Harvnb|Özel|1999|p=29}}</ref> Arkadaşı [[Ataol Behramoğlu]]'nun davetiyle 7 Aralık 1963'te [[Türkiye İşçi Partisi]] (TİP)'ne kaydolur.<ref name=":9" /> 1964 yılında Bakırköy Halkevi'nin düzenlediği şiir yarışmasına katılır ve üçüncülük ödülünü alır.<ref>{{Harvnb|Kaya|2014|p=37}}</ref> 19655'dete$4 genel seçimlerde parti adına görevler üstlenir.<ref>{{Harvnb|Fedai|2018|p=392}}</ref> 1966'da Siyasal Bilgiler Fakültesinden bir grup arkadaşının çıkarttığı ''Dönüşüm'' dergisinin caddelerde satılması etkinliklerine bizzat katılır. Bir yandan da sendikalarda çalışır. İlk şiir kitabı ''Geceleyin Bir Koşu'' 1966 yılında yayımlanır.<ref name=":10" /><ref name=":7">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com.tr/books/about/D%C3%BCnden_bug%C3%BCne_T%C3%BCrk_%C5%9Fiiri.html?id=7d8jzwEACAAJ&redir_esc=y|başlık=Dünden bugüne Türk şiiri|tarih=2002|dil=Türkçe|sayfa=144|yayıncı=Evrensel Basım|ad=Asım|soyadı=Bezirci|erişim-tarihi=24 Kasım 2023|arşivurl=https://web.archive.org/web/20231124095409/https://books.google.com.tr/books/about/D%C3%BCnden_bug%C3%BCne_T%C3%BCrk_%C5%9Fiiri.html?id=7d8jzwEACAAJ&redir_esc=y|arşivtarihi=24 Kasım 2023|ölüurl=hayır}}</ref><ref name=":6" />
Bu yoğun siyasi atmosferde Özel, Siyasal Bilgiler Fakültesinde derslere devam etme olanağı bulamadı, iki sene birinci sınıfı ve iki sene de ikinci sınıfı okumak zorunda kaldı. Askerlik durum belgesi almak niyetiyle gittiği askerlik şubesinden yoklama kaçağı göründüğü için on beş dakika içinde asker olarak kaydedildi. Bunun üzerine 1966'da okuldan ayrılarak 64/4 er olarak tertip edildi. [[Sivas]], [[Konya]], [[Elazığ]] ve [[Muş]]'ta toplam 24 ay askerlik yaptı.<ref name=":9" /><ref name=":10" />
|
