Çoçka Burnu Muharebesi

Çoçka Burnu Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklarla askerî mücadelelerinde evre.

Çoçka Burnu Muharebesi
Osmanlı-Kazak Savaşları
Osmanlı Donanmasının Karadeniz'de Kazaklarla mücadelesi
Tarih 26-28 Temmuz 1638 Bölge Çoçka Burnu, Kerç Boğazı, Rusya Sonuç Kesin Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu	Kazaklar
Komutanlar ve liderler
Piyale Kethüda Yusuf Paşa (Kefe Valisi)	??
Güçler
1.000-1.500 asker kadırgalar ve tombazlar	1.700 asker 30 şayka
Kayıplar
Yok denecek kadar az	30 şayka battı/esir 1.200 ölü 500 esir

Osmanlı İmparatorluğu'nun Azak Kalesini geri almaya matuf keşif harekâtı sırasında Piyale Kethüda komutasındaki Osmanlı donanması Kazakları 26-28 Temmuz'da 1638'de Çoçka Burnu'nda (bugün Rusya'da Коsa Çuşka) büyük bir yenilgiye uğrattı.

Muharebe öncesi

Kazaklar'ın 1637 yılında bir baskınla işgal ettikleri Azak Kalesi'ni geri almak amacıyla Osmanlı İmparatorluğu hazırlıklara başladı.

1638 yılında Osmanlı Padişahı IV. Murad 1623'ten beri Safevî işgali altındaki Bağdat'ı kurtarmak için sefere çıkarken, Piyale Kethüda komutasındaki 32 parçalık donanmanın Karadeniz'e çıkmasını emretti ve Kırım Hanı I. Bahadır Giray'dan ise Nogaylarla birlikte karadan Azak’a yürümesini istedi. Bahadır Giray'ın Nisan ayında Kazak şeflerine gönderdiği elçinin kaleyi teslim etme teklifinin reddedilmesi üzerine, keşif harekâtı fiilen başladı. Osmanlı donanması yaz başlarında Taman Yarımadası açıklarına ulaştı.

Muharebe

Osmanlı donanması Taman Yarımadası'nda Han Geçidi denilen yere vardı ve Azak tarafına yönelen Kırım Hanından haber gelene kadar Kerç limanına demirledi.

Kazaklar ise 53 adet şaykayla Kerç ve Taman'ı yağmalamak üzere Çoçka Burnu’na geldilerse de, Osmanlı donanmasını fark ederek kaçtılar ve 30 şaykaya yaklaşık 1.700 asker yerleştirerek Sinop'u vurma hedefiyle yeniden Karadeniz'e yönelmeye niyetlendiler.

26 Temmuz 1638'de Taman önünden geçerek Tuzla Burnu mevkiine gelen Kazak filosuna karşı Osmanlı donanması da Azak Kalesi’nin mutasavver kuşatmasını erteleyerek Kazak filosunun üzerine gitti. Kazaklar karaya çıkarak şaykalarını denizin sığ tarafına dizdiler. O sırada ise Azak Kalesi'nin üzerine yürümekte olan Kefe Beylerbeyi Yusuf Paşa bu Kazak taburuna rastladı ve çatışma başladı. Donanma Komutanı Piyale Kethüda Yusuf Paşa'ya yardımcı olmak amacıyla karadan 500 kadar tüfekli asker ve denizden kadırga sandalları ile hücuma geçti. İki ateş arasında kalan 100'den fazla Kazak ölürken geri kalanlar şaykalarla Azak Denizi'ne doğru kaçmaya çalıştı.

Piyale Kethüda takibi sürdürerek Çoçka Burnu’nda Kazak şaykalarına yaklaştı. Bunun üzerine Kazaklar sığ yerlere kaçtı. Osmanlı kadırgaları sığ bölgelere giremeyince boğazın ağzını kapatarak şaykaları topa tuttu. Bu defa Kazaklar topların menzilinden uzaklaşmaya çalıştılar. Piyale Kethüda ise karaya da toplar çıkararak Kazakları köşeye sıkıştırdı. İki gün boyunca süren top atışlarıyla 200'den fazla Kazak öldürüldü.

Kazaklar, 28 Temmuz 1638 gecesi yeniden Azak Denizi’ne çıkma niyetiyle Taman önündeki sığ yerlerden kaçıp daha önce Osmanlı donanmasından kurtuldukları Arhon Boğazı’na sığındılar. Sığ bir mevki olan bu mevkiye Osmanlı donanması yaklaşamadığından Piyale Kethüda Kazakların kaçma olasılığı olan mahalleri kapattığı gibi, yeniçeri, cebeci ve sipahilerden 1.000 askeri karaya çıkardı ve üç yerde siper kurdurdu. Bunun üzerine Kazaklar Arhon Boğazı’nın arkasında akan Kuban Nehri'ne girerek Azak Denizi'ne çıkmayı hedeflediler. Piyale Kethüda ise Arhon Boğazı'nın Temrük'e yakın yerlerini kapattırdı. Bununla birlikte, Osmanlı kadırgalarının sığlıktaki Kazak şaykalarına yine yaklaşamamaları üzerine, Kerç Boğazı'na dönerek getirttiği 15 tombaz ve 40 sandala bindirdiği askerlerle hücuma geçti. 9 şaykayı imha edip 5'ini esir alan Osmanlı birliği Kazakları denize döktüğü gibi 500'den fazlasını da esir aldı.